Σεμινάρια δημιουργικής γραφής

Τα σεμινάρια δημιουργικής γραφής μας προέκυψαν ξαφνικά στην Ελλάδα πριν από κάποια χρόνια και όπως όλα τα άλλα εδώ γύρω, στήθηκαν πρόχειρα και κάπως ατσούμπαλα. Δεν ξέρω πως είναι τώρα πια τα πράγματα, γιατί έχω να παρακολουθήσω τέτοιο πρόγραμμα καιρό, αλλά θα σας διηγηθώ πως ήταν 5 χρόνια πριν, όταν έγραφα το πρώτο μου μυθιστόρημα, είχα κολλήσει και θεώρησα καλό να πάω. Ήταν άλλωστε τα πρώτα χρόνια που δούλευα και δεν με είχε πάρει μπάλα η καθημερινότητα.

Στο σύνολο έχω παρακολουθήσει δυο κύκλους τέτοιων σεμιναρίων, με τρεις διαφορετικούς καθηγητές. Στο πρώτο, ο άνθρωπος που μας καθοδηγούσε είχε ουσιαστικές γνώσεις για τη λογοτεχνία, όρεξη να μας ακούσει, να μας κάνει να γράψουμε. Κάθε εβδομάδα διαβάζαμε κι ένα βιβλίο της επιλογής του κι έπρεπε να έχουμε γράψει και μια μικρή ιστορία με θέμα πάλι δικό του. Ακούγεται καταπιεστικό, έτσι δεν είναι; Λοιπόν η μικρή Κατερίνα μέσα από αυτή τη διαδικασία, στα είκοσι έξι της, ανακάλυψε τον Λιόσα. Α, κι έγραψε με μανία εκείνη την εποχή, είκοσι καλά, μικρά διηγήματα, όσα και τα μαθήματα. Τους "συμμαθητές", που όλοι τους έγραφαν εξαιρετικά, τους θυμάμαι με αγάπη, με κάποιους από αυτούς έχω ακόμα και τώρα ουσιαστική φιλία, για άλλους νιώθω μια τρυφερότητα αλλόκοτη που δεν αντιστοιχεί στα πραγματικά κρασιά που έχουμε πιει μαζί . Όσο για τον "δάσκαλο" κι ας μη διάβασε ποτέ το χειρόγραφό μου, αν και αναγνώστης για μεγάλο οίκο, τον αγαπώ για αυτό που είναι. Και θα τον παίρνω τηλέφωνα για να μάθω αν είναι καλά και μόνο. Χωρίς καμία υστεροβουλία.

Στον δεύτερο κύκλο, στην πρώτη φάση καθηγητής ήταν μεγάλο όνομα της ελληνικής λογοτεχνίας που τα βιβλία του τα αγαπούσα από μικρή. Πήγα γιατί ήταν αυτός, δεν είχα ανάγκη τα σεμινάρια. Και.... αποδείχτηκε πως οι άνθρωποι που γράφουν καλά, δεν μιλούν κατ΄ ανάγκη και καλά. Οι "μαθητές" τούτου του κύκλου, αν και υποτίθεται ότι περνούσαν από επιλογή, δεν είχαν όλοι έστω κάποιο ταλέντο στο γράψιμο. Ακούσαμε πονήματα του τύπου "Και του είπα, και μετά αυτός μου είπε, και του είπα", πολλές φορές. Με απλά λόγια, από αυτό το σεμινάριο μου έμειναν λίγα πράγματα και κανένας φίλος. Κάνα δυο περιστασιακοί γνωστοί, ίσως.

Στη δεύτερη φάση, καθηγητής ένας λιγότερο γνωστός λογοτέχνης, άνθρωπος όμως που είχε διδάξει δημιουργική γραφή στο παρελθόν. Κι εδώ επιλογή, προσεγμένη, όμως. Εξαιρετικός άνθρωπος, με γνώσεις, με απόδοση, με λέγειν. Από δω μου έμειναν δυο φίλοι, πολλοί συμπαθητικοί γνωστοί, και μια ολική αναδόμηση του μυθιστορήματός μου. Βλέπετε, το σύστημα είχε ως εξής, έδινες είκοσι σελίδες από το μυθιστόρημά σου σε όλους και κάθε εβδομάδα κρινόταν το πόνημα και άλλου μαθητή. Εποικοδομητική εμπειρία. Από κείνον τον κύκλο προέκυψαν 4 άνθρωποι που έχουν ήδη εκδοθεί, εκ των οποίων ένας εξαιρετικό ταλέντο, μια σεναριογράφος που ταινία της είναι ήδη στα σκαριά κι εγώ. Ακόμα ανέκδοτη και ανεπίδεκτη μαθήσεως. Αλλά με τρία πια τελειωμένα χειρόγραφα στο ενεργητικό μου.

Κι εδώ λοιπόν , γεννάται το σύνηθες ερώτημα, "μαθαίνεται ορέ η λογοτεχνία;" Φυσικά και όχι, όποιος δεν έχει το φυσικό τάλαντο, πάει στο σεμινάριο για να βγάλει γκόμενα, θα βαρεθεί πολύ πολύ σύντομα. Περισσότερο από το ίδιο το μάθημα είναι η συναναστροφή με άτομα που ενδιαφέρονται εξίσου για το γράψιμο που δίνει διάσταση στην ιστορία. Χάρη σε όλο αυτό το πανηγύρι ξέρω πως δουλεύει περίπου το κύκλωμα, συναναστρέφομαι ανθρώπους που αγαπούν να διαβάζουν και να γράφουν, απέκτησα και κάποιους καλούς φίλους που θα τους κρατήσω μάλλον για μια ζωή. Όσο για το αν χρειάζεται σύστημα σε αυτά τα μαθήματα ή χύμα και ό,τι κάτσει, είναι σαφές. Ακόμα και στο αχανές σύμπαν που είναι το γράψιμο, χρειάζεται μια αρχική καλή ιδέα, ένας σκελετός. Κι ας τον καταστρατηγήσεις στην πορεία ως το μεδούλι του.