" Γάτα και ποντίκι", Günter Grass

Πριν από κάποια χρόνια προσπάθησα να διαβάσω το «Ένα ευρύ πεδίο» του Γκύντερ Γκρας, δεν τα κατάφερα, μου έμεινε κάπως σαν παιδικό τραύμα η εμπειρία και δεν είχα τολμήσει να πλησιάσω τον συγγραφέα έκτοτε. Φέτος, χωρίς να το έχω προσχεδιάσει αγόρασα το «Γάτα και Ποντίκι». Ο μικρός του όγκος, ένα ξεφύλλισμα βιαστικό στο βιβλιοπωλείο με έπεισαν πως θα τα κατάφερνα. Κι όντως η γραφή του Γκρας σε αυτή τη νουβέλα είναι πολύ στρωτή, η ιστορία εξαιρετικά ενδιαφέρουσα κι ίσως τελικά να νίκησα και τη φοβία μου για του Γερμανούς συγγραφείς.

            Ο Μάλκε είναι ένα αγόρι που ξεχωρίζει, στο λαιμό του έχει ένα τεράστιο μήλο του Αδάμ που μοιάζει με ποντίκι∙ μια φορά μια γάτα του επιτέθηκε. Η μαμά και η θεία του τον έστειλαν σχολείο ένα χρόνο μεγαλύτερο γιατί τον νόμιζαν ασθενικό και δεν του επέτρεπαν τα σπορ, όταν όμως ο Μάλκε κατάφερε να γυμναστεί ήταν πάντα πρώτος, κι όταν έμαθε να κολυμπά, ήταν πάντα ο γρηγορότερος και ο πιο ριψοκίνδυνος στις καταδύσεις. Με την παρέα του  το καλοκαίρι του ‘39 βρήκαν ένα ναυάγιο, κι ο Μάλκε ανέσυρε ένα σωρό θησαυρούς, κονσέρβες, μια Μαύρη Παναγία, που κρεμούσε στο λαιμό μαζί με ένα κατσαβίδι για να κρύβει το "ποντίκι", ένα ολόκληρο πικαπ, που το έστησε κομμάτι κομμάτι στο δωμάτιο του.  

            Το μυθιστόρημα είναι χτισμένο πάνω στην νεότερη Ιστορία, η δράση τοποθετείται στον Γκντάνσκ, μια πόλη σταυροδρόμι ανάμεσα στους Γερμανούς και τους Πολωνούς, η χρονική περίοδος που συμβαίνουν όλα είναι σημαδιακή, η αρχή του Πολέμου. Οι νεαροί εντάσσονται σε χιτλερικές νεολαίες χωρίς δεύτερη σκέψη, η ζωή τους διαπερνάται από τον Πόλεμο, χωρίς φυσικά να παύουν να τους απασχολούν η σεξουαλικότητά τους – ο Μάλκε διαθέτει ένα τεράστιο πέος, αλλά ούτε κι αυτό τον σώζει από το τεράστιο καρύδι στο λαιμό του- η θρησκευτικότητα, η αίσθηση του ανήκειν. Το βιβλίο είναι γραμμένο στις αρχές του μοντερνισμού, ο αφηγητής του αμφισβητείται και υπονομεύεται συνέχεια, η πλοκή έχει χρονικά άλματα, αλλά είναι σαφής και στέρεα. Είναι ένα εγκεφαλικό μυθιστόρημα, γραμμένο με τη λογική κι όχι με την καρδιά, μια άσκηση ύφους και πλοκής που δε σε κάνει να βαριέσαι.   

           

"Γάτα και ποντίκι", Γκύντερ Γκρας, μετ. Έμη Βαικούση, εκδ, Καστανιώτη, 2012, σελ.150