"Το γονίδιο της αμφιβολίας", Νίκος Παναγιωτόπουλος

«Το γονίδιο της αμφιβολίας» του Νίκου Παναγιωτόπουλου είναι ένα βιβλίο που διερευνά τα όρια του ταλέντου και της επιστήμης, τη δυνατότητα με μιαν απόφαση να αλλάξεις τον κόσμου σου και των άλλων, τα ρηχά νερά της καλλιτεχνικής αλυσίδας ανάμεσα σε συγγραφέα, ατζέντη, εκδότη και τα βαθιά της ίδιας της αμφιβολίας του καλλιτέχνη για την τέχνη του και το ταλέντο.

Η ιστορία ξεκινά με τον πρόλογο ενός γιατρού, που βρήκε το τελευταίο έργο ενός ετοιμοθάνατου συγγραφέα, του James Wright, και θέλει να το δημοσιοποιήσει στον κόσμο. Το έργο έχει τη μορφή επιστολής προς το γιατρό και είναι η εξομολόγηση ενός ανθρώπου που αρνήθηκε να κάνει το τεστ Τσίμερμαν. Το τεστ αυτό καταδεικνύει πέρα πάσης αμφιβολίας ποιος έχει ή όχι λογοτεχνικό ταλέντο. Ο Wright αρνήθηκε να το κάνει, γιατί τότε είχε εκδώσει ήδη δυο επιτυχημένα κι ένα αποτυχημένο βιβλίο και αρνούνταν να υποβληθεί σε μια τέτοια διαδικασία. Έτσι καταδίκασε τον εαυτό του από την πλευρά των αποτυχημένων, εκείνων που δε θα εκδίδονταν ποτέ ξανά. Γιατί το τεστ Τσίμερμαν διαμόρφωσε μια νέα εκδοτική πραγματικότητα, με τους "ανέγγιχτους"- τους καθιερωμένους δηλαδή που αρνήθηκαν να κάνουν το τεστ αλλά κανείς δεν μπορούσε να τους αρνηθεί να εκδώσουν, τα «σοφά μωρά», που κάναν το τεστ από την κούνια κι έπειτα χωρίς να κουνήσουν το δαχτυλάκι τους ό,τι και να έγραφαν θα εκδιδόταν και τους ΑΑ, εκείνους που αρνήθηκαν το τεστ πριν προλάβουν να καθιερωθούν και δεν θα έβλεπαν ποτέ πια τίποτα δικό τους τυπωμένο. Αυτή η κατάσταση στην αρχή συνέφερε τους πάντες, καταργήθηκαν οι υπάλληλοι των εκδοτικών, οι κριτικοί, όλη η αλυσίδα. Μόνο που γιατί να γράψει κανείς αν θεωρείται από τα γεννοφάσκια του καλλιτεχνική ιδιοφυία; Η εκδοτική παραγωγή έπεσε.

Το μυθιστόρημα είναι καλογραμμένο, μας αποκαλύπτει σχεδόν από την αρχή το σημαντικό εύρημα- το τεστ Τσίμερμαν- και επικεντρώνεται στις επιπτώσεις με τρόπο θαυμαστό. Από την άλλη πέφτει στην παγίδα πολλών αντίστοιχων βιβλίων επιστημονικής φαντασίας που έχουν για βάση μια καλή και πρωτότυπη ιδέα κι έπειτα χάνουν στην πορεία τη δυνατότητα να μας εκπλήξουν και να μας συναρπάσουν. Είναι η φόρα της αρχής τέτοια που ως το τέλος περιμένεις κάτι μεγαλειώδες που δεν έρχεται. Δεν πιστεύω πως θίγει επαρκώς το θέμα της γενετικής βιοηθικής- που ίσως να μοιάζει και κάπως ξεπερασμένο στην εποχή μας με τόσο χονδροειδείς όρους- κι αυτό είναι στα υπέρ του. Είναι ευκολοδιάβαστο, με ενδιαφέρουσα αφηγηματική δομή, διαφορετικό από τα άλλα και του αξίζει σίγουρα μια θέση στην ελληνική λογοτεχνία- πιθανώς να γινόταν και best seller αν ήταν γραμμένο σε άλλη γλώσσα. Ίσως να περίμενα να με απογειώσει και να έμεινα μονάχα στην αρχή της πτήσης. Ή πάλι έχοντας τόσο πρόσφατα διαβάσει δυο ακόμα βιβλία με θέμα τον εκδοτικό κόσμο, του Πενάκ και του Έβερετ, κάνω άδικες συγκρίσεις.

"Το γονίδιο της αμφιβολίας", Νίκος Παναγιωτόπουλος, εκδ. Μεταίχμιο, σελ 243, 2012

Υ.Γ. Το Γονίδιο της Αμφιβολίας πρωτοκυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 1999 από τις εκδόσεις Πόλις και επανεκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2012 από το Μεταίχμιο. Έχει μεταφραστεί στα Γερμανικά από τον Ulf-Dieter Klemm (Reclam Verlag), στα Γαλλικά από τον Gilles Decorvet (ed. Gallimard), στα Ιταλικά από τον Alberto Gabrieli (Ponte alle Grazie), στα Σλοβενικά από την Klarisa Jovanovic (Modrijan publ.), στα Σερβικά από τη Σιμωνίδα Αργυράκου (Stampar Makarije ed.), στα Κινεζικά (New Star Press publ.) και στα Πορτογαλικά από τον Jose Antonio Costas Idea (Babel ed.)