Μια καλογραμμένη αλλά μάλλον χιλιοειπωμένη ιστορία μας αφηγείται η μικρή νουβέλα της Βάλιας Καραμάνου, "Αστεροειδής γλυκάνισος". Πρόκειται για μια ιστορία αγάπης, μίσους, πάθους και προδοσίας.
Μια νεαρή ζωγράφος εγκαθίσταται σε έναν μικρό χώρο στο ισόγειο ενός σπιτιού όπου μένει μια οικογένεια. Ο γηραιός άντρας που της νοικιάζει το διαμέρισμα εντυπωσιάζεται από τα κόκκινα μαλλιά και τα πράσινα μάτια της, αλλά αποφασίζει να την εμπιστευτεί εφόσον είναι εντάξει με τις οικονομικές της υποχρεώσεις. Από πάνω, μένει η κόρη του με τις δυο εγγονές του και τον γαμπρό του, τον Νίκο. Η κοπέλα στην αρχή δεν γνωρίζει τους γείτονές της, όμως ένα βράδυ συναντά τον Νίκο και ξεκινά μαζί του μια παθιασμένη σχέση που θα καταλήξει στον όλεθρο.
Ευκολοδιάβαστο και πολύ συμπαθητικό ως έκδοση, το μικρό βιβλιαράκι δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τα αντίστοιχα του είδους. Ταυτόχρονα όμως δεν κομίζει τίποτα διαφορετικό στα λιμνάζοντα ύδατα της ελληνικής λογοτεχνίας και για αυτό παραμένει πεισματικά στη μετριότητα.
"Αστεροειδής γλυκάνισος, Illicium verum", Βάλια Καραμάνου, εκδ. Γαβριηλίδης, 2012, σελ.72
Καλημέρα Κατερίνα!
ΑπάντησηΔιαγραφήΠιάνομαι από την πρώτη φράση σου "Μια καλογραμμένη αλλά μάλλον χιλιοειπωμένη ιστορία..." για να πω δυο λόγια που με προβληματίζουν. Πάντοτε πίστευα ότι το θέμα (με ελάχιστες εξαιρέσεις) είναι δευτερευούσης σημασίας μπροστά στην φόρμα και την μορφή ενός κειμένου. Βέβαια, πρέπει πάντα να έχεις κάτι να πεις και αυτό να ενδιαφέρει και τους αναγνώστες. Θα συμφωνήσω ότι, ένα τέτοιο θέμα που περιγράφεις παραπάνω είναι χιλιοειπωμένο, αλλά δε θα μπορούσε μια νέα μορφή γραφής να το ανανεώσει έτσι ώστε να μοιάζει σχεδόν πρωτόγνωρο; Πώς λοιπόν, μια καλογραμμένη ιστορία, παραμένει πεισματικά στην μετριότητα;
Ξέρω, θα με κατηγορήσεις τώρα, ότι παίζω με τις λέξεις της ανάρτησής σου. Απλώς, δεν μπορώ να το χωνέψω ότι υπάρχουν τόσα πολλά βιβλία αυτού του είδους, που χαρακτηρίζονται αφ' ενός (επιεικώς) καλογραμμένα και αφ' ετέρου (και ταυτόχρονα) παραμένουν μέτρια. Σε κάθε βιβλίο που διαβάζω, προσπαθώ κατά τη διάρκεια της αφήγησης να διακρίνω τι είναι αυτό που το κάνει πρωτότυπο ή έστω αξιόλογο, ποιες μικρές λεπτομέρειες παρεκκλίνουν προς καλυτέρευση όλου του κειμένου. Άλλοτε τα πράγματα είναι σαφή και άλλοτε όχι τόσο. Όμως πάντα κάτι διακρίνω (ίσως για να μην παραδεχθώ την αποτυχημένη επιλογή του βιβλίου;).
Τώρα, διαβάζω για πρώτη φορά, Κόρμακ Μακ Κάρθυ, "Καμιά πατρίδα για τους μελλοθάνατους". Το θέμα απλό και γνώριμο: βία, αίμα, πιστολίδι, έμποροι ναρκωτικών, βρόμικα λεφτά, κυνηγητό, σερίφηδες, τυχοδιώκτες, χυμένα μυαλά σε μοκέτες φθηνιάρικων μοτέλ στην άκρη των εθνικών οδών. Κάπου κάπου ξεφεύγω από τη ροή της αφήγησης και ξαναδιαβάζω με προσοχή μια παράγραφο, εκεί οπού νομίζω κρύβεται η δύναμη του βιβλίου. Να' ναι μια αποκλίνουσα σύνταξη των φράσεων; Να' ναι η σύγχυση που σου προκαλούν οι διάλογοι, όπου σε πολλές περιπτώσεις όπου εμφανώς υπάρχει ερώτηση, το ερωτηματικό αντικαθίσταται από τελεία; Δεν ξέρω. Πάντως ό, τι και αν είναι θα με κάνει να ξαναδιαβάσω δικό του βιβλίο. Παρά την χιλιοειπωμένη ιστορία του, που δεν είναι και πολύ του γούστου μου.
Αμέσως μετά θα διαβάσω την "Διόρθωση" του Μπερνχαρντ όπου εκεί τα πράγματα είναι σαφώς πιο διακριτά. Η έντονη κοινωνική κριτική στα πάντα (το "έχει κάτι να πει" που λένε!) συμπλέει με την ακραία πρωτότυπη αφήγηση (μόνο όποιος έχει διαβάσει, καταλαβαίνει). Νιώθω έκπληξη που άργησα τόσο πολύ να ανακαλύψω αυτόν τον συγγραφέα και αναζωπύρωση του φόβου ότι θα πεθάνω αγνοώντας, δε ξέρω και γω πόσες, λογοτεχνικές συγκινήσεις.
Ο προβληματισμός σου είναι βάσιμος. Αλλά καταλαβαίνεις πως μιλάμε για ογκόλιθους της παγκόσμιας πεζογραφίας όταν μιλάμε για τον Μακάρθυ ή τον Μπέρνχαρντ, ε; Μάλλον αυτό θέλω να πω με το ποστ λοιπόν, πως μιλάμε για μια ευκολοδιάβαστη (άρα καλογραμμένη), αλλά τετριμμένη ιστορία ως προς το θέμα και τον τρόπο χειρισμού του. Μια γραμμική ιστορία, που δεν σε κουράζει, όμως την έχεις ξαναδιαβάσει με σχεδόν τον ίδιο τρόπο.
ΔιαγραφήΗ Διόρθωση είναι ο αγαπημένος μου Μπέρνχαρντ. Το ξέρεις, ε;
Όχι, ποιός δίνει spoiler τώρα;
ΑπάντησηΔιαγραφήΤί να κάμνω, είναι πολύ απλή η ιστορία. Αλλά δεν σας είπα τίποτις για τη σκιά....
ΔιαγραφήΓιατί να γράψεις μια γραμμική ιστορία, τη σήμερον ημέρα;
ΑπάντησηΔιαγραφήΓιατί όχι; Θα πουν κάποιοι.
Περί λογοτεχνίας... κολοκυθόπιτα! Εγώ θα μείνω με τους ογκόλιθους, έναν σε κάθε μασχάλη. Γιατί δεν χωρούν δύο ογκόλιθοι στην ίδια μασχάλη, είναι γνωστό αυτό!
Αμ, δε το ξέρω νομίζεις; Να λατρέψεις τον έναν Μπέρνχαρντ εις βάρος των άλλων, είναι νομίζω προσβολή στο σύνολο των Μπέρνχαρντ! Όταν θα τους διαβάσω όλους όμως, θα ξανάρθω εδώ να κάνω την αποτίμηση! :Ρ
Α, και γραμμικές ιστορίες διαβάζω. Απλά κάτι από όλα θα πρέπει να είναι διαφορετικό και τραβηχτικό.
ΔιαγραφήΜαζί, σου, βάλε τα δυο καρπούζια κάτω από κάθε μασχάλη και βλέπουμε.
Κι έχω διαβάσει τόσον Μπέρνχαρντ κι ακόμα μου υπολείπεται άλλος τόσος. Μα πως γίνεται; Στα προσεχώς το Μπετόν...
Αν ήμου μάγισσα, θα έριχνα μια κατάρα στον Librofilo και στη Βιβή να μην μπορούν να πουν Μακ Κάρθυ, σ'εσένα Μπέρνχαρντ και στον NO14ME Μαρίας. Να δω τι θα κάνατε...
ΑπάντησηΔιαγραφήΕ.Γ.
Και σε σένα Κόνραντ και Ντίκενς... Εμ τι, εσύ θα τη γλίτωνες;
ΔιαγραφήΑγαπητή Κατερίνα, ο Μπόρχες έχει πει ότι όλες οι ιστορίες έχουν ειπωθεί. Συνεπώς, συμπεραίνω εγώ τώρα, ότι πια δεν έχει σημασία το πρωτότυπο του θέματος, αλλά ο τρόπος αφήγησης του και η προσωπική σφραγίδα του συγγραφέα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣκέψου το εξής. Δυο γονείς λένε στα παιδιά τους το ίδιο παραμύθι, την Κοκκινοσκουφίτσα ας πούμε, ενώ λοιπόν το θέμα είναι το ίδιο ένας εκ των δυο γονιών θα διηγηθεί καλύτερα από τον...συναγωνιστή του το εν λόγω παραμύθι.
Τούτο βέβαια δεν αναιρεί την πιθανότητα ένας εκ των δυο γονιών να πλάθει τις δικές του πρωτότυπες ιστορίες. Έτσι και ο συγγραφέας. Αλλά τότε ο Μπόρχες είχε μονάχα μερικώς δίκιο. Έχουν ειπωθεί οι περισσότερες ιστορίες που πια μονάχα ο συγγραφέας, που καταδύεται στα μεγαλύτερα πνευματικά βάθη, μπορεί να βρει κάποια ιστορία εντελώς πρωτότυπη.
Γιάννης Μαργέτης.
Νομίζω πως τα βασικά μοτίβα έχουν όλα ειπωθεί. Υπάρχουν φυσικά πολλές ακόμα ανεξερεύνητες παραλλαγές. Πέρα όμως από το "παραμύθι" αυτό καθ' αυτό, η τέχνη έχει τη χαρά και τη δυσκολία να μπορεί να πει τα πιο απλά και πιο σύνθετα πράγματα, με τους πιο διαφορετικούς τρόπους. Εκεί νομίζω έγκειται η ουσία της.
Διαγραφή