"Τηλεφωνήματα", Roberto Bolaño

Το βασικό στην γραφή του Ρομπέρτο Μπολάνιο είναι όλα αυτά που δεν λέγονται. Οι αφηγήσεις του αγαπούν την σιωπή και το ανείπωτο, οι χαρακτήρες του, θλιμμένοι και ενίοτε γκροτέσκοι, κρύβονται από τον ίδιο τους τον εαυτό και από τους άλλους. Ο Μπολάνιο, εραστής της μικρής φόρμας που έγραψε παρ’ όλα αυτά δυο κολοσσιαία μυθιστορήματα κοντά 1000 σελίδες το καθένα, είναι μαέστρος στα διηγήματα. Ξέρει να υποβάλλει την ατμόσφαιρα στον αναγνώστη, να λέει και να ξαναλέει τον δικό του καημό ιδωμένο κάθε φορά από μια διαφορετική γωνία.

Τα «Τηλεφωνήματα» είναι λιγότερο εντυπωσιακά από τις «Πουτάνες φόνισσες», έχουν όμως μια συνοχή που δίνει ίσως τις πρώτες υπόνοιες για τους Άγριους Ντετέκτιβ και το 2666 που θα ακολουθήσουν. Στα πρώτα ήρωες είναι συγγραφείς, στα επόμενα η πολιτική και στα τελευταία οι γυναίκες. 

Στο εναρκτήριο κείμενο ένας νεαρός συγγραφέας συμμετέχει σε ένα διαγωνισμό διηγήματος. Εκεί συνειδητοποιεί πως το πρώτο βραβείο το παίρνει ένας αγαπημένος του γηραιότερος συγγραφέας. Ο μεγαλύτερος θα αρχίσει αλληλογραφία με τον μικρότερο με βάση την έξη του από τους διαγωνισμούς, τον μόνο τρόπο να θρέψει την οικογένειά του.

Στο τελευταίο, μια γυναίκα, η Ανν Μουρ, συνεχώς κινείται ανάμεσα σε τόπους, άντρες, δουλειές. Η καταγραφή των συνεχών φυγών της μοιάζει αέναη, και το κείμενο θα μπορούσε να είναι για οποιαδήποτε γυναίκα.

Από τα υπόλοιπα, συγκρατώ το «Μια λογοτεχνική περιπέτεια», όπου ο Β. άσημος συγγραφέας, γράφει ένα μυθιστόρημα που διακωμωδεί τον διάσημο συγγραφέα της γενιάς του Α. Μόνο που ο Α. γράφει για αυτό μια διθυραμβική κριτική. Και φυσικά την «Τζοάννα Σιλβέστρι», για την γηρασμένη πορνοστάρ που αναπολεί την πολύ σύντομη αναζωπύρωση της σχέσης της με έναν συνάδελφό της που έπασχε από AIDS λίγο πριν εκείνος πεθάνει.

Αυτό που διαθέτει ο Μπολάνιο είναι η ικανότητα να μπλέκει το πολύ εσωτερικό με το συλλογικό, να μιλά για κάτι εντελώς δικό του –όπως στα διηγήματα με ήρωες συγγραφείς ή αυτά με ηρωίδες τις γυναίκες της ζωής του- αλλά ταυτοχρόνως να ξεμπερδεύει το κουβάρι που είναι η πολιτική στις χώρες όπου έζησε. Λένε πως το σεντούκι με τα ανέκδοτά του κείμενα δεν έχει στερέψει ακόμα. Ο άνθρωπος που βάλθηκε να γράψει όσο περισσότερο μπορούσε μόνο όταν έμαθε πως θα πέθαινε μάλλον θα έχει- από κει που βρίσκεται- κι άλλους άσσους  κρυμμένους στο μανίκι του. 

«Τηλεφωνήματα», Ρομπέρτο Μπολάνιο, μετ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Άγρα, 2009, σελ. 296