«ΜακΤιγκ», Frank Norris

Ο Φρανκ Νόρις μού ήταν άγνωστος. Νομίζω πως γενικά στην Ελλάδα ο Αμερικάνος νατουραλιστής συγγραφέας δεν είχε πολλούς θιασώτες. Κανένα βιβλίο του δεν είχε μεταφραστεί στα ελληνικά, έχουν περάσει κοντά 130 χρόνια από τον θάνατό του, η ζωή του ήταν εξαιρετικά σύντομη, μιας και πέθανε στα 32 σε κρίση σκωληκοειδίτιδας. Όταν είδα το «ΜακΤιγκ» από την σειρά Orbis Literae του Gutenberg χρειάστηκε να ψάξω για να καταλάβω ποιος είναι . 

Αν και ο Ζολά μου αρέσει εξόχως και η «Νανά» υπήρξε ένα από τα πιο πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα της εφηβείας μου, στην αρχή η κατάταξη του συγγραφέα στους νατουραλιστές, με φόβισε. Δεν έπρεπε. Το βιβλίο έχει όλα τα στοιχεία για να καταταγεί στο ρεύμα με αξιώσεις, η αφήγησή του είναι ρέουσα, η ατμόσφαιρα του ζοφερή αλλά περιπαιχτική, οι περιγραφές έξοχες.

Οι ήρωες στο "ΜακΤιγκ" στιγματίζονται από την «βάρβαρη» καταγωγή τους, για λίγο φαίνεται πως θα μπορέσουν να αρθούν πάνω από αυτό που η κοινωνία θα περίμενε από αυτούς, τελικά βουλιάζουν στο βούρκο τους. Ο ίδιος ο ΜακΤιγκ είναι ένας πρακτικός οδοντίατρος χωρίς πτυχίο, που εξασκεί την τέχνη του σχεδόν με τον ίδιο τρόπο που μικρός έσερνε το καροτσάκι στα ορυχεία. Είναι ένα θηριώδης τύπος, κάπως νωθρός και αργός στη σύλληψη, ικανοποιημένος αν τρώει λιπαρό φαγητό τις Κυριακές, πίνει φτηνή μπίρα και παίζει την κονσερτίνα του. Ενίοτε, πηγαίνει για περίπατο με τον φίλο του Μάρκους. Κάποια στιγμή η ξαδέλφη του Μάρκους- και σχεδόν αρραβωνιαστικιά του- Τρίνα σπάει ένα δόντι και επισκέπτεται τον ΜακΤιγκ. Κατά την διάρκεια της θεραπείας, ο ΜακΤιγκ, που δεν έχει άλλες συναναστροφές με γυναίκες, θα νιώσει έντονο, ζωώδες πάθος για την Τρίνα, θα την πολιορκήσει εντελώς άγαρμπα και τελικά, με τις ευλογίες του Μάρκους, θα την αρραβωνιαστεί. 

Τα πράγματα περιπλέκονται όταν η Τρίνα κερδίζει πέντε χιλιάδες δολάρια στην λοταρία. Η φυσική φιλαργυρία της εντείνεται, ο Μάρκους ζηλεύει φριχτά, η κατάσταση δυσκολεύει. Την κατιούσα θα πάρουν όλοι όταν κάποιος καταγγέλλει τον ΜακΤιγκ πως δεν έχει άδεια, εκείνος σταματά να δουλεύει, η Τρίνα γίνεται όλο και πιο τσιγκούνα, η εξαθλίωση τούς κυνηγά. Η κατάληξη θα είναι τραγική. 

Οι περιφερειακοί χαρακτήρες- οι ΜακΤιγκ μένουν σε μια πολυκατοικία- όπως ο Ζέρκωφ, μια καρικατούρα που αντιπροσωπεύει όλα όσα θα πίστευε ο μέσος αντισημίτης για τους Εβραίους, η μισότρελή Μεξικανή καθαρίστρια Μαρία Μακάπα, η γερασμένη μοδιστρούλα δις Μπέικερ που ζει έναν έρωτα εκ του μακρόθεν με το γεροντοπαλίκαρο του διπλανού διαμερίσματος, οι γονείς της Τρίνας με την γερμανική τους προφορά, βοηθούν να στηθεί μια τοιχογραφία της κοινωνίας της εποχής, να δοθεί η πρέπουσα προσοχή στην λεπτομέρεια όπως αρμόζει σε κάθε νατουραλιστή. 

Το κείμενο το διατρέχει λεπτή ειρωνεία, οι τελευταίες του σκηνές είναι γκροτέσκες και αποτρόπαιες, και με κάποιον τρόπο, σχεδόν μαγικό, κατορθώνει να οδηγήσει τον αναγνώστη σε μια σκοτεινή κάθαρση. Το χρήμα, κι ο χρυσός, αποκτούν κεντρικό ρόλο στην πλοκή, η παθογένεια της τότε αναδυόμενης «μεσαίας» τάξης περιγράφεται γλαφυρά και μένει τελικά μια γεύση γλυκόπικρη και η αίσθηση πως με σιγουριά κλείνοντας το βιβλίο έχεις διαβάσει λογοτεχνία. 

Το "ΜακΤιγκ" είναι ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο, ένα πραγματικό αριστούργημα, ένα από κείνα τα μυθιστορήματα που κάθε βιβλιόφιλος θέλει στην βιβλιοθήκη και την φαρέτρα του.

«ΜακΤιγκ», Φρανκ Νόρις, μετ. Μιχάλης Μακρόπουλος, εκδ. Gutenberg, 2014, σελ. 480

















Υ.Γ. 42 Υπάρχει και ταινία, αριστούργημα από ό,τι λένε. Για βαριά χτυπημένους όμως: http://www.athinorama.gr/cinema/movie.aspx?id=10011566