«Ιστορία του κόσμου σε 10 ½ κεφάλαια», Julian Barnes

Έχω αδυναμία στην γραφή του Τζούλιαν Μπαρνς, μου αρέσει το φλέγμα του, η ροή των μυθιστορημάτων του- κι ας φαίνεται σε κάποιους φλύαρος ή πώς «κάνει κοιλιά». Αν εξαιρέσει ίσως κανείς το "Άρθουρ και Τζορτζ", νομίζω πως τα υπόλοιπα τα έχω διαβάσει πολύ ευχάριστα. Πιο αγαπημένο μου από όλα το «Ένα κάποιο τέλος», ως τώρα. Γιατί νομίζω πως η «Ιστορία του κόσμου σε 10 ½ κεφάλαια» ήρθε για να πάρει επάξια αυτή τη θέση. Επιφυλάσσομαι για το England, England που δεν έχω ακόμα διαβάσει. 

Στην ιστορία του κόσμου ο Μπαρνς πάντως κατόρθωσε να πει σχεδόν όλα όσα τον απασχολούσαν. Το βιβλίο ξεκινά με ένα εντυπωσιακά χαβαλεδιάρικο κεφάλαιο όπου ξαναγράφεται η ιστορία της Κιβωτού από την αρχή και μαθαίνουμε τι σόι κουμάσια ήταν ο Νώε κι οι γιοί του- οι Κιβωτοί ήτο 5. Το σαράκι που μας τα εξιστορεί είναι φυσικά λαθρεπιβάτης στην Κιβωτό, καθότι ακάθαρτο. Στην δεύτερη ιστορία η διάθεση για χιούμορ δεν λείπει, είναι μια παρωδία πειρατείας μιας σύγχρονης κρουαζιέρας από Ισλαμιστές. Τρίτο κεφάλαιο, η δίκη του σαρακιού από τους Ιεροεξεταστές. Κι αρχίζεις να αναρωτιέσαι. Για το αν αυτό είναι ένα συνονθύλευμα ευφυολογημάτων, κάτι ανάμεσα σε διηγήματα και δοκίμια για διασκέδαση. Ώσπου φτάνουμε στο βαρύ πυροβολικό, το κεφάλαιο που μας εξηγεί με περισσή φροντίδα τον πίνακα του Ζερικό, «Σκηνή ναυαγίου». Εκεί αναλαμβάνει ο γνωστός Μπαρνς, ο εραστής της Τέχνης, ο συστηματικός αναγνώστης, ο συνειδητά μεταμοντέρνος συγγραφέας, και το βιβλίο έρχεται σε μια αγαστή ισορροπία, συντελείται το θαύμα της λογοτεχνίας. 

Ο Μπαρνς σε τούτο το βιβλίο κεντάει. Με κεντρικά θέματα την Κιβωτό, τα πλοία, το ναυάγιο, το σαράκι, χτίζει μια ιστορία σκαλί σκαλί, που κορυφώνεται στο μισό κρυφό κεφάλαιο, όπου ο αφηγητής Τζούλιαν Μπαρνς στοχάζεται για την αγάπη δίπλα στην κοιμισμένη του σύζυγο. 

Τι άλλο μπορεί να κάνει η αγάπη; Αν την προβάλλουμε, καλό θα είναι να τονίσουμε ότι πρόκειται για την βάση της αρετής του πολίτη. Δεν μπορείς να αγαπήσεις κάποιον χωρίς επινοητική συμπόνια, χωρίς να αρχίσεις να βλέπεις τον κόσμο από άλλη σκοπιά. Δεν γίνεται να είσαι καλός εραστής, καλός καλλιτέχνης, καλός πολιτικός, αν δεν έχεις αυτή την ικανότητα (μπορείς να τη σκαπουλάρεις και χωρίς αυτή, αλλά δεν θέλω να πω αυτό). Δείξτε μου έναν τύραννο που ήταν καλός εραστής. Και με αυτό δεν εννοώ μεγάλος γαμιάς· όλοι έχουμε ακουστά πόσο μεγάλο αφροδισιακό (και αυτοαφροδισιακό) είναι η εξουσία. Μέχρι και ο δημοκρατικός μας ήρωας, ο Κένεντι, παρείχε τις υπηρεσίες του στις γυναίκες σαν βιομηχανικός εργάτης που ψεκάζει αμαξώματα στην κορδέλα παραγωγής μιας αυτοκινητοβιομηχανίας. 

Απόλαυσα τα 10 ½ κεφάλαια, ένα ένα ξεχωριστά κι ας μην είναι ίσης αξίας. Οι ιδέες του Μπαρνς είναι τόσο κοντά μου, αλλά δεν φταίει μόνο αυτό, το βασικό είναι ο τρόπος που επιλέγει να τις εκφράσει, να τις βάλει στο χαρτί χωρίς να τις χώσει σε καλούπια. Ο Μπαρνς για μένα είναι από τους ελάχιστους εκείνους συγγραφείς που ξεκινούν με πρόθεση να γράψουν κάτι στυλιστικά άψογο και τελικά καταφέρνουν να γράψουν κάτι βαθιά συγκινητικό∙ στηριγμένο στα βασικά συστατικά της τέχνης, τον πόνο, την ειρωνεία, την απώλεια, την αγάπη. 

«Ιστορία του κόσμου σε 10 ½ κεφάλαια», Τζούλιαν Μπαρνς, μετ. Θωμάς Σκάσσης, εκδ. Μεταίχμιο, 2012, σελ.425

Υ.Γ. 42 Το βιβλίο το πήρα δωρεάν γιατί αγόρασα ένα άλλο βιβλίο του Μεταιχμίου.