Ο αναγνώστης που διαβάζει τον τζοϋσικό Οδυσσέα μοιραία θα αναζητήσει τις συνδέσεις με τον ομηρικό. Αυτή η τάση ενισχύεται και από τα ονόματα των κεφαλαίων, τα οποία είχε κατά νου ο Τζόυς όταν έγραφε τον Οδυσσέα αλλά δεν ήθελε να εμφανίζονται στην τελική έκδοση. Ο Ελευθέριος Ανευλαβής αναφέρει σχετικά στην εισαγωγή του: το πόσο θεμιτοί είναι αυτοί οι ομηρικοί παραλληλισμοί και το κατά πόσον υπονομεύουν ή διαστρέφουν το ομηρικό έπος, είναι θέμα της περιπέτειας του νεωτερικού Οδυσσέα του Τζόυς και των ερμηνειών που απαιτεί αυτό το έργο. Αν μιλάει για κάτι αυτό το έργο, είναι η ανθρώπινη εμμονή και ανάγκη για ερμηνεία και νόημα. Και έχει τόσες ερμηνείες και τόσα νοήματα όσοι είναι και οι αναγνώστες του. Μερικοί παραλληλισμοί αναδεικνύονται από τον μεταφραστή, κάποιοι άλλοι παραείναι εμφανείς και μερικοί πλάθονται από το ίδιο μας το μυαλό.
Όσοι θυμόμαστε αμυδρά την Οδύσσεια από το σχολείο, ξέρουμε ότι ο Νέστωρ ήταν ο σοφός γέρος που προσπαθούσε να συμβουλέψει τον Τηλέμαχο και να του δώσει πληροφορίες για τον πατέρα του. Στο ομότιτλο δέυτερο κεφάλαιο του Οδυσσέα, ο Νέστωρ παρωδείται ανελέητα από τον Τζόυς παρουσιαζόμενος ως συντηρητικός, γελοίος και αντισημίτης, που δεν μπορεί να συγχρονιστεί με τον νέο κόσμο που ξεπροβάλλει. Το ίδιο δωμάτιο και η ίδια ώρα, η ίδια γνώση· και εγώ ο ίδιος. Τρεις φορές τώρα. Τρεις θηλιές τριγύρω μου εδώ. Εντάξει. Μπορώ να τις σπάσω αυτή τη στιγμή, αν θέλω. Αυτά σκέφτεται ο Στέφανος καθώς ακούει τον Νέστορα να του αραδιάζει τις κοινοτοπίες του.
Το κεφάλαιο ξεκινάει με τον Στέφανο στην τάξη να διδάσκει ιστορία, αυτόν τον εφιάλτη από τον οποίον προσπαθεί να ξυπνήσει! Αργότερα πηγαίνει στο γραφείο του κ. Ντήζυ (Νέστωρ) για να πληρωθεί τον μισθό του – ήδη από το πρώτο κεφάλαιο, 2 ώρες πριν σύμφωνα με τον τζοϋσικό χρόνο, ο Μπακ Μάλλιγκαν τον ρωτούσε πότε θα πληρωθεί.
- Απ'το σχολικό οικοτροφείο; είπε ο Μπακ Μάλλιγκαν. Πόσα; Τέσσερις λίρες; Δάνεισέ μας μία.
Η συζήτηση περνάει από κοινότοπα θέματα όπως είναι οι συμβουλές αποταμίευσης προς τον Στέφανο, σε πιο φλέγοντα ζητήματα όπως είναι η ιστορία της Ιρλανδίας και η προσπάθεια ανεξαρτησίας της. Μέσα σε δύο εκπληκτικές σελίδες (όπου είναι κάτι παραπάνω από απαραίτητες, οι σημειώσεις) ο Τζόυς συμπυκνώνει 100 χρόνια ιστορίας. Βασικά, όλο το δεύτερο κεφάλαιο αφορά στην ιστορία. Ο κ.Ντήζυ, αδιάλλακτος και ανιστόρητος, προσπαθεί να φέρει την ιστορία στα μέτρα του απαριθμώντας λόγια και πράξεις που βρίθουν ιστορικών ανακριβειών, με τον Στέφανο να ακούει απαθής αλλά και κατασταλαγμένος μέσα του, καθότι γι' αυτόν η ιστορία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένας εφιάλτης που κατατρύχει το παρόν και το μέλλον του.
- Έχω επαναστατικό αίμα μέσα μου και εγώ, είπε ο κ. Ντήζυ. Από τη μεριά της μάνας μου. Αλλά κατάγομαι από τον σερ Τζων Μπλάκγουντ, που ψήφισε υπέρ της ενώσεως. Όλοι μας είμαστε Ιρλανδοί, όλοι γιοι βασιλιάδων.
- Αλίμονο, είπε ο Στέφανος.
Ο κ. Ντήζυ παραποιεί ανερυθρίαστα την ιστορία προς όφελός του. Ο μεταφραστής μάς πληροφορεί ότι τον Τζων Μπλάκγουντ προσπάθησαν να τον δωροδοκήσουν να ψηφίσει υπέρ της ενώσεως, αλλά αρνήθηκε και πέθανε καθώς έβαζε τις μπότες του να πάει στο Δουβλίνο για να ψηφίσει εναντίον. Λίγο παρακάτω εμφανίζεται ένας άλλος Μπλάκγουντ (ο Χένρι Μπλάκγουντ Πράις) ξάδελφος του κ. Ντήζυ ο οποίος γνωρίζει την θεραπεία για τον αφθώδη πυρετό που αποδεκατίζει τα βοοειδή εκείνη την εποχή στην Ιρλανδία και ενημερώνει τον κ. Ντήζυ με σκοπό εκείνος να στείλει ένα γράμμα στις εφημερίδες. Το περιστατικό αυτό αντλείται σχεδόν αυτούσιο από την ζωή του Τζόυς και μας γνωστοποιείται εκτενώς από τον Ρίτσαρντ Έλμαν.
Πριν από την αναχώρηση του Τζόυς από την Τεργέστη, ένας φίλος του, ο Χένρι Ν. Μπλάκγουντ... τον παρακάλεσε να βρει την διεύθυνση του βουλευτή Γουίλιαμ Φήλντ, κρεοπώλη του Μπλακρόκ και προέδρου της Ένωσης Εμπόρων Ιρλανδικών Βοοειδών. Ο Πράις είχε ακούσει στην Αυστρία ότι υπήρχε θεραπεία για τον αφθώδη πυρετό, που εκείνη την εποχή έκανε τέτοια θραύση στην Ιρλανδία ώστε η Αγγλία είχε επιβάλει εμπάργκο στα ιρλανδικά βοοειδή. Έτσι λοιπόν δεν άφηνε τον Τζόυς σε ησυχία από την Τεργέστη: “Δραστηροποιήσου λίγο. Βγες από αυτή τη ληθαργική σου κατάσταση. (...) Μην λησμονείς ότι ο σερ Τζων Μπλάκγουντ πέθανε την στιγμή που φορούσε τις μπότες του για να πάει στο Δουβλίνο να ψηφίσει κατά της Ένωσης. Αν γράψεις γι' αυτό, το όνομά σου θα γραφτεί με χρυσά γράμματα”.
Πράγματι ο Τζόυς διαβίβασε αυτήν την επιστολή στον βουλευτή Φηλντ (μάλιστα βάζει τον κ. Ντήζυ να λέει, Έγραψα χθες στον κύριο Φηλντ, τον βουλευτή) και εκείνος την δημοσίευσε στην εφημερίδα. Ο Στέφανος παίρνει την επιστολή που έγραψε ο κ. Ντήζυ και δεσμεύεται να την προωθήσει σε μια-δυο εφημερίδες, κάτι που θα δούμε να συμβαίνει στο κεφάλαιο “Αίολος” που είναι αφιερωμένο στον Τύπο.
Ένα άλλο σημαντικό στοιχείο του δεύτερου κεφαλαίου είναι ο αντισημιτισμός που αναδύεται μέσα από τα λόγια του κ. Ντήζυ. Ξεκινάει αναφέροντας την αιτία της σήψης της Αγγλίας,
- Σημείωσε τα λόγια μου, κύριε Δαίδαλε, είπε. Η Αγγλία είναι στα χέρια των εβραίων. (...) Σίγουρα, όπως σε βλέπω και με βλέπεις, οι εβραίοι έμποροι έχουν αρχίσει ήδη το έργο της καταστροφής. Η γηραιά Αγγλία πεθαίνει.
...για να καταλήξει ενθουσιωδώς σε ένα πατριωτικό παραλήρημα.
- Απλά, ήθελα να πω, είπε. Λένε ότι η Ιρλανδία έχει την τιμή να είναι η μόνη χώρα που ποτέ δεν καταδίωξε τους εβραίους. Το ξέρατε αυτό; Όχι. Και ξέρετε γιατί; Συνοφρυώθηκε βλοσυρά στον λαμπρό αέρα. - Γιατί, κύριε; ρώτησε ο Στέφανος αρχίζοντας ένα χαμόγελο. - Γιατί ποτέ δεν τους άφησε να μπουν στη χώρα, είπε επίσημα ο κ. Ντήζυ.
Φυσικα δεν υπάρχει καμία ιστορική πηγή που να επιβεβαιώνει την “αλήθεια” του κ. Ντήζυ! Αυτό το εξαιρετικό κλείσιμο του κεφαλαίου από τον Τζόυς, προαναγγέλει τον ερχομό του Μπλουμ που θα εμφανιστεί σε δύο κεφάλαια και αναδεικνύει θαυμάσια ένα από τα βασικά μοτίβα του Οδυσσέα, την εβραϊκότητα του Μπλουμ, ενός σύγχρονου εξόριστου και περιπλανώμενου.
Με το να κάνει τον Λέοπολντ Μπλουμ ήρωά του ο Τζόυς αναγνώριζε σιωπηρά αυτό στο οποίο συχνά αναφερόταν απερίφραστα, τη συμπάθειά του για τους Εβραίους, ενός λαού περιπλανώμενου και καταδιωκόμενου. «Ώρες ώρες σκέφτομαι» θα πει αργότερα στον Φράνκ Μπάτζεν, «ότι ήταν ηρωική θυσία από την πλευρά τους το ότι αρνήθηκαν να δεχτούν την χριστιανική αποκάλυψη. Κοίταξέ τους. Είναι καλύτεροι σύζυγοι απ' ό,τι εμείς, καλύτεροι πατέρες και καλύτεροι γιοι». Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η αντίφαση να κάνει τον καλό του Δουβλινέζο Εβραίο και μάλιστα τόσο αδιάφορο σε όλους τους θρησκευτικούς τύπους ώστε να δοκιμάζει (χωρίς τελικά να δέχεται) τόσο τον Προτεσταντισμό όσο και τον Καθολικισμό, τον έθελγε με τις σατιρικές δυνατότητές της.
Εκ πρώτης όψεως, το κεφάλαιο δείχνει αρκετά εύκολο και διασκεδαστικό με τις σκέψεις του Στέφανου να σαρκάζουν τις ανοησίες του κ.Ντήζυ. Σε μια δεύτερη ανάγνωση όμως, αρχίζουμε να στεκόμαστε περισσότερο στις σκέψεις του Στέφανου για την ιστορία, προσπαθώντας να συλλάβουμε το όχι και τόσο εύκολο νόημά τους – κυρίως, στον χρόνο που περνάει στη διδακτική αίθουσα πριν συναντήσει τον κ. Ντήζυ, κάνουν την εμφανισή τους οι φιλοσοφικές και αισθητικές θεωρίες του Στέφανου με αναφορές στον Αριστοτέλη, στον Μπλέικ κ.α. Στα πρώτα του βιβλία (Στήβεν ο Ήρωας, Το πορτραίτο του καλλιτέχνη) οι αναφορές αυτές είναι περισσότερο προσωποκεντρικές, δηλώνεται ρητά η αγάπη του για τον Αριστοτέλη, τον Θωμά Ακινάτη, τον Ίψεν και λιγότερο για συγκεκριμένα κομμάτια των θεωριών τους. Στον Οδυσσέα όμως, ο Τζόυς συγκαλύπτει αυτές τις θεωρίες και τις ενσωματώνει εντέχνως στις σκέψεις των ηρώων του (κυρίως σε εκείνες του Στέφανου στα τρία πρώτα κεφάλαια) κάνοντας τους αναγνώστες να τις διαβάζουν γοητευμένοι ξανά και ξανά, θαυμάζοντας την ομορφιά των λέξεων και το κρυφτούλι των νοημάτων.
Εάν ο Πύρρος δεν σκοτωνόταν από το χέρι μιας μέγαιρας στο Άργος ή ο Ιούλιος Καίσαρας δεν πέθαινε μαχαιρωμένος; Δεν μπορεί να τους ξεγράψουμε από το μυαλό μας. Ο χρόνος τούς έχει σφραγίσει και αλυσοδεμένοι φιλοξενούνται στο δωμάτιο των απείρων δυνατοτήτων που αυτοί έχουν αποκλείσει. Αλλά θα μπορούσε να είναι μια δυνατότητα βλέποντας ότι ποτέ δεν ήταν; Ή ήταν μόνο δυνατό αυτό που συνέβη; Ύφαινε, υφάντρα του ανέμου.
Μαραμπού
Αγαπητέ Μαραμπού
ΑπάντησηΔιαγραφή-Ξέρεις αν υπάρχουν κάποιες ουσιαστικές διαφορές μεταξύ της έκδοσης του ΚΑΚΤΟΥ και της πρώτης στην Ελλάδα του ΚΕΔΡΟΥ?
-Καθότι δεν είναι εύκολο έργο να αναφέρουμε ως βοήθημα το "OLYSSES οδηγός ανάγνωσης" του ΆΡΗ ΜΑΡΑΓΚΌΠΟΥΛΟΥ εκδ.ΤΟΠΟΣ
Ναι, υπάρχουν πολλές ουσιαστικές διαφορές, κυρίως στην απόδοση των λογοπαιγνίων και στις υφολογικές κλιμακώσεις της γραφής του Τζόυς, που ο Καψάσκης αδυνατεί να συλλάβει και να μας μεταφέρει. Ο Ανευλαβής είναι πιστός στο βιβλίο και στο πνεύμα του Τζόυς και οι σημειώσεις του είναι κάτι παραπάνω από χρήσιμες και διαφωτιστικές. Σκοπεύω να κάνω τη σύγκριση των μεταφράσεων στο τέλος. Δυστυχώς, θα πρέπει να περιμένεις υπομονετικά να ολοκληρωθεί το ταξίδι!
ΔιαγραφήΒέβαιως έχω κατά νου το βοήθημα του Μαραγκόπουλου, το οποίο όμως δεν έχω ακόμα αγοράσει. Θα το κάνω σίγουρα στο μέλλον καθώς θεωρώ ότι μόλις άρχισα με το σύμπαν του Τζόυς, έχω μέλλον μπροστά μου. Για την ώρα, στηρίζομαι σε όσα διάβασα στην εκπληκτική "Βιογραφία του Τζέημς Τζόυς" του Ρίτσαρντ Έλμαν και σε όσα καταφέρνω να αποκρυπτογραφήσω από το ίδιο το κείμενο.
Καλημέρα. Από σχόλια αναγνωστών κατάλαβα ότι το καλύτερο είναι να το διαβάσεις στο πρωτότυπο. Φυσικά όσο καλά και αν είναι τα αγγλικά μου ούτε τολμώ να το σκεφτώ κάτι τέτοιο οπότε συμβιβάζομαι με τον Κέδρο. Για να είμαι ειλικρινής δεν ήξερα καν ότι υπήρχε και έκδοση του Κάκτου Ακολούθησα την προτροπή σας και δεν παραιτήθηκα στο κεφ 3 και δεν το μετάνιωσα όμως τώρα στο κεφ 9 τα έχω βρει πάλι σκούρα. Ίσως φταίει ότι πρωταγωνιστεί πάλι ο Στήβεν Ντένταλους (Δαιδαλώδης πραγματικά) Εγώ πάλι στηρίζομαι σε ότι βρίσκω στο ίντερνετ όπως το Sparknotes και το wikibooks
ΑπάντησηΔιαγραφήΕπίσης τα κείμενα σας αποτελούν έμπνευση ! Συγχαρητήρια!
Φαίη
Καλησπέρα Φαίη,
ΔιαγραφήΧαίρομαι που συνεχίζεις την προσπάθεια και δεν τα παράτησες! Ακόμα και στα αγγλικά αν διαβάσεις τον Οδυσσέα, αν δεν είναι σχολιασμένη η έκδοση με υποσημειώσεις, πάλι θα δυσκολευτείς. Για να πιάσουμε κάποια νοήματα του βιβλίου, πρέπει να είμαστε τουλάχιστον Ιρλανδοί!
Δεν θεωρώ καλή την μετάφραση του Καψάσκη - χάνει πολλά λογοπαίγνια και υφολογικές διακυμάνσεις του κειμένου. Βέβαια, η απουσία σημειώσεων στον Κέδρο επιδεινώνει την κατάσταση. Δεν θέλω να σε πείσω να ξαναδιαβάσεις τον Οδυσσέα, αλλά αν μπορούσες να αγοράσεις την έκδοση του Κάκτου στο μέλλον, θα ήταν μια ωραία κίνηση. Θα μπορούσες να απολάυσεις μεμονωμένα κεφάλαια του βιβλίου σε ανύποπτο χρόνο και με πολύ καλύτερη απόδοση! Στο λέω με κάθε ειλικρίνεια πως αν διαβάσεις οποιοδήποτε κεφάλαιο δεύτερη φορά, θα διαπιστώσεις ότι διαβάζεται πιο γρήγορα, πιο κατανοητά και γενικά θα απορήσεις με το υπερβολικό δέος που επέδειξες κατά την πρώτη του ανάγνωση!! Δοκιμασέ το κάποια στιγμή στο μέλλον. Στεναχωριέμαι που η θαυμάσια έκδοση του Κάκτου "θάφτηκε" τόσο συντονισμένα. Ελπίζω να αναδειχθεί στο μέλλον.
Ναι ο Στέφανος ειναι πολύπλοκος χαρακτήρας (είναι η ενσάρκωση του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία), πολύ πιο δυσπρόσιτος από τον "κοινότυπο" Μπλουμ. Δείξε λίγη παραπάνω υπομονή - αφού πέρασες το τρίτο κεφάλαιο, μη φοβάσαι τίποτα.
Σε ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια. Και εσύ αξίζεις συγχαρητήρια, αφού διαβάζεις τον Οδυσσέα!! :-)
Υ.Γ. Αν δεν έχεις πρόβλημα, μίλα μου στον ενικό.
Καλημέρα,
ΔιαγραφήΜήπως μπορείς να με διαφωτίσεις γιατί ο Τζόυς κόβει συνέχεια τις λέξεις και τις προτάσεις του??
Φαίη
Καλησπέρα Φαίη.
ΔιαγραφήΤι ακριβώς εννοείς ότι ο Τζόυς κόβει τις λέξεις; Σχετικά με τις προτάσεις (αν κατάλαβα καλά εννοείς γιατί πολλές προτάσεις έχουν δυο-τρεις λέξεις, ακόμα και μόλις μία!) θεωρώ ότι οφείλεται στην τεχνική του εσωτερικού μονολόγου. Ο ήρωας σκέφτεται αποσπασματικά (όπως όλοι οι άνθρωποι εξάλλου) με δυο-τρεις λέξεις, φέρνοντας στο προσκήνιο σκέψεις και αναμνήσεις που σε εμάς τους αναγνώστες δεν είναι απολύτως κατανοητές. Το ίδιο θα συνέβαινε αν προσπαθούσαμε και μεις να "μιλήσουμε" στους άλλους με την ακατέργαστη σκέψη μας! Όταν διαβάσεις το σχόλιο μου προσπάθησε να φαντάσεις τι σκεφτόσουν εκείνη την ώρα και κατέγραψέ το σε ένα χαρτί έτσι ακριβώς όπως σου βγαίνει αλλά και με μια έντονη συνειδητότητα σε αυτό που καταγράφεις. Ίσως εκπλαγείς! Βέβαια, ο Τζόυς είναι ιδιοφυία στον τρόπο που το κάνει αυτό - δεν είναι υπερρεαλιστής αλλά την γραφή του θα την ζήλευαν οι Υπερρεαλιστές!
Καλημέρα. Σ' ευχαριστώ πολύ για την απάντηση νομίζω πως μου έδωσες μια ιδέα.
ΔιαγραφήΕννοούσα πχ. "Σπάζουν, σπάσιμο, σπαστ, σπα" ή "Οι γυναίκες δεν σηκώνουν από κάτω καρφίτσες. Λένε ότι αυτό εμποδίζει το καλό κρεβ." Απλά αναρωτιόμουν αν ο Τζόυς το κάνει και σε άλλα βιβλία του ή αν υποδηλώνει κάτι συγκεκριμένα στον Οδυσσέα
Ευχαριστώ για τα φώτα σου!
Φαίη
Ίσως να οφείλεται στην αποσπασματικότητα των σκέψεων που σου εξήγησα παραπάνω. Αν δεν σου κάνει κόπος όμως, μπορεί να μου πεις σε ποια σελίδα εμφανίζονται τα συγκεκριμένα κομμάτια που έφερες ως παραδείγματα;
ΔιαγραφήΚανένας κόπος ! Ίσα ίσα μάλλον σε έχω ζαλίσει :) κεφ.3 Σελ. 61 & κεφ. 8 σελ.207 επίσης "Πάντα βάζουν τη μία πόρτα απέναντι στην άλλη, έτσι που ο άνεμος να." κεφ. 7 σελ 153 Όμως εγώ έχω μετάφραση του Κέδρου Ίσως είναι λάθος του μεταφραστή??
ΔιαγραφήΑφού σε ζαλίζω εγώ με τις αναρτήσεις μου, έχεις το δικαίωμα να με ζαλίζεις και εσύ! :-p
ΔιαγραφήΣτην μετάφραση του Κέδρου το απόσπασμα στην σελίδα 61 έχει ως εξής: "Μήπως, σ' αυτή την ακρογιαλιά του Σαντυμάουντ, οδεύω προς την αιωνιότητα; Σπάζουν, σπάσιμο, σπάστ, σπα. Νομίσματα της άγριας θάλασσας".
Στην μετάφραση του Κάκτου: "Βαδίζω προς την αιωνιότητα κατά μήκος της ακτής του Σαντυμάουντ; Θρυμματίζονται, σπάνε, κρικ, κρικ. Άγριο θαλασσινό χρήμα".
Νομίζω ότι ο Τζόυς θέλει να μας μεταφέρει τον ήχο του σπασίματος (κάτι που κάνει και με άλλους ήχους στο βιβλίο) και μάλλον η δεύτερη μετάφραση στέκει καλύτερα. Η πρώτη δεν βγάζει και πολύ νόημα.
Σελ 207 (274 στη δική μου μετάφραση): Ο Ανευλαβής το μεταφράζει: "Λένε ότι κολοβώνει τον έρωτ". Εδώ ο μετάφραστής παίζει με το νόημα της φράσης, σύμφωνα και με όσα ελέχθησαν παραπάνω, αλλά και με την γλωσσική μορφή αφού ενώ λέει ότι κολοβώνει τον έρωτ, ταυτόχρονα κολοβώνει και την φράση!!! Βέβαια, το σωστό είναι να αναζητήσεις το πρωτότυπο, κυκλοφορεί ελεύθερο στο διαδίκτυο, για να δεις πώς περίπου το εννοούσε ο Τζόυς. Πάντως, και πάλι πιστεύω ότι ο Καψάσκης έχασε το νόημα του λογοπαιγνίου!
Τώρα το άλλο με τον άνεμο που ρωτάς, πάνω κάτω μεταφράζεται το ίδιο και από τους δύο. Νομίζω ότι είναι το αποτέλεσμα μιας σκέψης που σταματάει απότομα από τους ρεμβασμούς της. Το κάνει συχνά ο Τζόυς αυτό, τελειώνοντας μερικές φράσεις με το "να". Επίσης, είναι προτρεπτικό για τον αναγνώστη να σκεφτεί ποια θα μπορούσε να είναι η συνέχεια! Εγώ το βρήκα ευφάνταστο.
Υ.Γ. Μπορεί να λέω και ανοησίες, μην με παίρνεις στα σοβαρά. Ίσως θα ήταν καλύτερα να. :-p
:D ναι το να κάπως έτσι το φαντάστηκα κι εγώ γιατί το χρησιμοποιεί συχνά. Κατά τα άλλα με το ζόρι κρατιέμαι να μην το αφήσω στη μέση και να αγοράσω του Κάκτου...(εμποδίζω με κολοβώνω δεν έχει και πολύ σχέση) Το πρωτότυπο το βλέπω στο en.wikibooks.org/wiki/Annotations_to_James_Joyce αλλά δεν μπορώ να είμαι και συνέχεια εκεί Χάνει όλη τη μαγεία του το βιβλίο.
Διαγραφή"Women won't pick up pins. Say it cuts lo". Έτσι είναι το πρωτότυπο απόσπασμα. Νομίζω ότι ο Ανευλαβής το προσεγγίζει πολύ σωστά.
ΔιαγραφήΑν αντέχει η τσέπη σου θα σου πρότεινα να αγοράσεις την έκδοση του Κάκτου! Είναι θαυμάσια από πολλές απόψεις και θα είναι κόσμημα για την βιβλιοθήκη σου. Δεν ξέρω αν θα ήθελες να συνεχίσεις τον υπόλοιπο Οδυσσέα με την μετάφραση του Κάκτου (αν την αγοράσεις) ή να τον αρχίσεις και πάλι από την αρχή!! Πάντως, θα νιώσεις ότι διαβάζεις έναν άλλον συγγραφέα! Τουλάχιστον μπορείς να απολαμβάνεις κάθε τόσο, ένα δυο μεμονωμένα κεφάλαια. Τον Οδυσσέα έτσι και αλλιώς, δεν τον ξεπετάς. Θα σε συντροφεύει για καιρό.
Νομίζω πως κακώς που δεν το έψαξα λίγο πριν το αγοράσω αλλά δεν είχα ιδέα για την έκδοση του Κάκτου. Το βρήκα σε πολύ καλή τιμή τώρα στην πρωτοπορία και έχω μπει σε πειρασμό. Εγώ και ο Τζόυς μάλλον θα κάνουμε παρέα για καιρό, οπότε μάλλον αξίζει τον κόπο!
ΔιαγραφήΜην το συζητάς καθόλου, 22 ευρώ γι' αυτήν την έκδοση δεν είναι τίποτα! Σπεύσε! Και αν είσαι σε πόλη μπορείς να καλύψεις τη "χασούρα" με ένα δυο μυθιστορήματα που θα δανειστείς από την κοντινή σου βιβλιοθήκη :-)
ΔιαγραφήΔεν είχες ιδέα για την έκδοση του Κάκτου γιατί την έθαψαν συντονισμένα οι "σπουδαίοι" μας κριτικοί!
Καλημέρα! Το βιβλίο το παρήγγειλα το κακό είναι ότι ήμουν στο κεφ.12 και τώρα μάλλον πρέπει να ξαναρχίσω από την αρχή.....Θα σε κρατήσω ενήμερο μόλις το παραλάβω και σχηματίσω μια πρώτη εντύπωση
ΔιαγραφήΣ'ευχαριστώ πολύ! :D Αν καταφέρω να το τελειώσω ( είμαι στο 10 τώρα ) σίγουρα θα ψάξω να βρω την έκδοση του Κάκτου. Νομίζω κι εγώ πως μια δεύτερη ανάγνωση κάποιων κεφαλαίων μεμονωμένα θα μου φανεί τελείως διαφορετική.
ΑπάντησηΔιαγραφήΦίλε Μαραμπού με το ζόρι κρατιέμαι να μην αγοράσω τον Οδυσσέα από μετάφραση Ανευλαβή, αλλά δεν θέλω ακόμα να καταπιαστώ με αυτό το ανάγνωσμα γιατί έχω τεράστια λίστα προτεραιότητας, από την άλλη φοβάμαι ότι δεν είμαι έτοιμος ακόμα και θέλω να διαβάσω πρώτα τα πιο "βατά" βιβλία του Τζόυς.
ΑπάντησηΔιαγραφήΥΓ: Χτες τελείωσα ένα βιβλίο που για μένα ήτανε αποκάλυψη. Εντελώς άγνωστο στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό, αλλά νομίζω ότι αποτελεί ένα διαμάντι της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Πρόκειται για το μυθιστόρημα του Ανχελ Μιγκελ Αστουρίας, νομπελίστα συγγραφέα από τη Γουατεμάλα, "οι άνθρωποι από καλαμπόκι". Είναι σχετικά δύσκολο με πρωτότυπες αφηγηματικές τεχνικές για την εποχή του (γράφτηκε το 1945), με συμβολισμούς και αλληγορίες δανεισμένες από τους ινδιάνικους μύθους και τις παραδόσεις. Πιστεύω ότι αξίζει να το ψάξεις κι εσύ, είναι κοντά στα γούστα σου.
Απόστολος
Αγαπητέ Μαραμπού. Μετά την ολοκλήρωση του "Ουράνιου τόξου της βαρύτητας" (γύρω στους δύο μήνες συνεχούς και απερίσπαστης προσπάθειας) καταπιάστηκα με τον "Οδυσσέα" του Κάκτου (που θα μου πάρει πολύ περισσότερο γιατί λόγω όγκου δεν μπορώ να το παίρνω μαζί μου στις διαδρομές και το διαβάζω μόνο στο σπίτι και έτσι διαβάζω και άλλα παράλληλα και η προσπάθεια δεν είναι απερίσπαστη). Στην προσπάθειά μου πολύτιμος σύμμαχος οι αναρτήσεις σου (όπως και προηγουμένως για τον Πύντσον) και οι σημειώσεις του κ. Ανευλαβή. Επειδή το αναφέρεις, θα ήθελα να ρωτήσω αν ξέρεις γιατί την έκδοση του Κάκτου την έθαψαν συντονισμένα οι κριτικοί; (Δεν είδα να σημειώνεις κάπου τον λόγο, εκτός κι αν το γράφεις κάπου αλλού). Είχε κάποια σχέση με τις άλλες δραστηριότητες του μεταφραστή; (Απ' όσο ξέρω ο κ. Ανευλαβής είναι πρόσωπο που εμφανιζόταν στην τηλεόραση). Ή συνέτρεχε κάποιος άλλος λόγος; (Γιατί κάποιος λόγος πρέπει να υπάρχει).
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλησπέρα Παναγιώτη,
Διαγραφήευχαριστώ για τα όμορφα λόγια σου. Οι αναρτήσεις μου δεν είναι τίποτα σπουδαίο - πάρε για παράδειγμα ετούτες για τον Τζόυς, το μισό κείμενο της ανάρτησης δεν είναι καν δικό μου, είναι αποσπάσματα του Οδυσσέα και της Βιογραφίας από τον Έλμαν. Τα υπόλοιπο που είναι δικό μου, δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα κίνητρο να ξεκινήσει κάνεις τον Οδυσσέα πιο εύκολα απ' ό, τι αν έπαιρνε μόνος του την απόφαση!
Η φράση "έθαψαν συντονισμένα" μάλλον δηλώνει κατοχή πληροφοριών που εγώ δεν διαθέτω. Περισσότερο ήταν μια υπόθεση που βασίστηκε στην παρατηρητικότητά μου παρά οπουδήποτε αλλού. Δεν σε εντυπωσιάζει η ησυχία για την έκδοση της Αγρύπνιας; Μπορεί οι κριτικοί να μην είχαν καμία όρεξη (να προσπαθήσουν) να την διαβάσουν αλλά αυτός δεν είναι λόγος για να περάσει απαρατήρητο (ή αν όχι απαρατήρητο, τουλάχιστον εκνευριστικά αγνοημένο!) το σπουδαίο αυτό εκδοτικό γεγονός, της απόδοσης σε μια νέα γλώσσα του βιβλίου που αποτελεί ορόσημο στην λογοτεχνία του προηγούμενου αιώνα. Ακόμα και αν ο Οδυσσέας είναι το πιο αναγνωρίσιμο λογοτεχνικό ορόσημο, η Αγρύπνια είναι μια νίκη της λογοτεχνίας (παρόλες τις ενστάσεις κριτικών και αναγνωστών) και αυτό δεν πρέπει να περνά απαρατήρητο.
Με αφορμή την έκδοση της Αγρύπνιας έμαθα και για την νέα μετάφραση του Οδυσσέα!! Ακόμα πιο ύποπτο αυτό. Η νέα ΣΧΟΛΙΑΣΜΕΝΗ έκδοση παραμερίστηκε από μια "βραβευμένη" που όμως δεν είχε ούτε μία υποσημείωση!!! Ίσως εγώ τελικά να μην είμαι ο καλά ενημερωμένος αναγνώστης, αλλά θέλω να πιστεύω ότι κοιτάω με προσοχή τις νέες κυκλοφορίες και όσα γράφονται για αυτές. Αν πιστεύεις ότι ο νέος Οδυσσέας έτυχε της προβολής που του άξιζε, τότε πάω πάσο. Δυστυχώς, σχεδόν κανένας δεν μπήκε στον κόπο να συγκρίνει την παλιά έκδοση με την νέα. Και πέρα από τις όποιες διαφορές στην μετάφραση, η νέα έκδοση είναι ένα κόσμημα από μόνη της, κρίμα να αγνοείται έτσι επειδικτικά.
Δεν ξέρω τι παίζει και ούτε με νοιάζει. Αν δεν μου άρεσε ο Τζόυς, δε θα το έψαχνα καν. Αυτά είναι θέματα της κριτικής και της μικροκριτικής (κατά το μικροπολιτικής). Ο μεταφραστής πρέπει να κρίνεται από τη δουλειά του και όχι από άλλες ιδιότητες και πτυχές του. Μόλις τελειώσω τις αναρτήσεις των κεφαλαίων θα αναφέρω και μερικές σκέψεις γιατί κατά την γνώμη μου θάφτηκε η νέα έκδοση.
Καλή συνέχεια στην ανάγνωση του Οδυσσέα! Α και συγχαρητήρια για τον Πύντσον... τα αξίζεις πραγματικά! :-)
Αγαπητέ Μαραμπού καλησπέρα και πάλι.
ΔιαγραφήΟι αναρτήσεις σου είναι σημαντικές κατ' αρχήν γιατί δεν έχω διαβάσει τη βιογραφία του Έλμαν, οπότε ότι παραθέτεις από αυτήν είναι πολύτιμη πληροφορία και κατά δεύτερον οποιαδήποτε προσωπική σου σκέψη, καθώς και οποιουδήποτε άλλου έχει ασχοληθεί σοβαρά με αυτό το βιβλίο είναι καλοδεχούμενη γιατί είναι στοιχεία που σε συνδυασμό με αυτά που ο κάθε αναγνώστης δημιουργεί στο μυαλό του διαβάζοντας το βιβλίο, μπορούν να φωτίσουν λίγο παραπάνω το λογοτεχνικό σύμπαν του Οδυσσέα. Και κάθε παραπάνω εκατοστό φωτισμένου χώρου σ' αυτό το σύμπαν είναι κέρδος. Το ίδιο συμβαίνει, θα έλεγα, και με κάθε βιβλίο (ασχολούμαι όσο μπορώ με κάθε πληροφορία και άποψη και κριτική για κάθε βιβλίο και κάθε συγγραφέα που με ενδιαφέρει) καθώς όλη η λογοτεχνία είναι ένα σύμπαν με απειράριθμους γαλαξίες και είμαστε καταδικασμένοι να μην μπορέσουμε να εξερευνήσουμε παρά ένα μικρό κομμάτι του (όπως και με το πραγματικό σύμπαν) και (είμαστε καταδικασμένοι επίσης) να χαιρόμαστε κάθε φορά με τη γνωριμία και την αποκρυπτογράφηση των μυστικών οποιουδήποτε από τους πλανήτες αυτού του σύμπαντος (πόσο μάλλον όταν πρόκειται για έναν τόσο σημαντικό "πλανήτη" όπως αυτόν του "Οδυσσέα") ξέροντας ότι ποτέ δεν θα τους γνωρίσουμε όλους.
Και μετά από αυτά τα γενικά, να συνεχίσω την κουβέντα για τη μετάφραση του Κάκτου. Σου απεύθυνα την ερώτηση για το θάψιμο και αν γνωρίζεις κάτι παραπάνω γι' αυτό γιατί κι εγώ την ίδια αίσθηση είχα αποκομίσει την περίοδο που ήμουν στη διαδικασία συλλογής πληροφοριών για την αξιολόγηση των δύο εκδόσεων του Οδυσσέα με σκοπό να οδηγηθώ στην επιλογή της πιο ωφέλιμης από τις δύο για μένα, τον αναγνώστη. Και ενώ για την έκδοση του Κέδρου διάβαζα παντού επαίνους, με τονισμό του στοιχείου ότι ήταν βραβευμένη, για αυτήν του Κάκτου οι αναφορές, όπου υπήρχαν, ήταν χλιαρές, όχι εκθειαστικές για την λεπτομερή και εμπεριστατωμένη δουλειά που όπως διαβάζοντας πλέον διαπιστώνω ότι έχει γίνει, και μου έδιναν την αίσθηση ότι την αντιμετώπιζαν με κάτι σαν "συγκατάβαση", ότι "εντάξει ο άνθρωπος έχει κάνει προσπάθεια αλλά... τέλος πάντων" που με παραξένευε. Αναρωτιόμουν γιατί να συμβαίνει αυτό και ενώ ήθελα σαν τρελός να αγοράσω την έκδοση με τις αμέτρητες υποσημειώσεις (ανήκω σε αυτούς που λατρεύουν να υπάρχουν όσο γίνεται περισσότερες σημειώσεις και διευκρινίσεις και παραπομπές σ' ένα βιβλίο και νομίζω ότι και εσύ είχες υποστηρίξει κάτι ανάλογο σε κάποιες σχετικές αναρτήσεις στο Facebook) δίσταζα γιατί φοβόμουν μήπως η καθ' εαυτού μετάφραση ήταν σε χαμηλό επίπεδο (αυτό τουλάχιστον εισέπραττα πως αφηνόταν να εννοηθεί από τις κριτικές). Μου είχε συμβεί δυο - τρεις φορές στους διαδρόμους βιβλιοπωλείων να κρατάω τις δυο εκδόσεις στα χέρια μου (εντάξει, ακουμπώντας τις σε πάγκο, πού να τα κρατήσεις και τα δύο τόσο βαριά που είναι) και να συγκρίνω τις μεταφράσεις τυχαίων αποσπασμάτων και βλέποντας μεγάλες διαφορές σε πολλά απ' αυτά να απελπίζομαι γιατί δεν ήξερα ποια να εμπιστευτώ. Τελικά εμπιστεύτηκα τον Κάκτο λόγω της χαμηλής τιμής (προσφορά σε μεγάλο βιβλιοπωλείο) και του όγκου της έξτρα πληροφορίας, που πίστευα θα αντιστάθμιζαν και την όποια υστέρηση στην ποιότητα της μετάφρασης θα παρουσίαζε (όπως είχα οδηγηθεί να πιστεύω όχι από κάποια ρητή αναφορά αλλά από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα των κριτικών). Δεν μετάνιωσα για την επιλογή μου, η πλούσια εισαγωγή και οι άφθονες σημειώσεις αλλά και το ίδιο το κείμενο με έχει ικανοποιήσει απόλυτα μέχρι τώρα (είμαι ακόμα βέβαια στο τρίτο και πιο "δύσκολο" κεφάλαιο) αλλά στην άκρη του μυαλού μου είχα πάντα την αμφιβολία μήπως η άλλη μετάφραση τα έλεγε καλύτερα.
Μπορώ λοιπόν να πω πως ανακουφίστηκα (σχεδόν το πανηγύρισα) όταν διάβασα στις αναρτήσεις σου ότι σε συγκρίσεις μεταξύ των δύο μεταφραστικών προσεγγίσεων, αυτή του Κάκτου υπερτερεί σε πολλά σημεία. (συνέχεια παρακάτω γιατί δεν μ' αφήνει...)
(συνέχεια) Δεν θα θίξω καν εδώ το ζήτημα της μετάφρασης της "Αγρύπνιας των Φίννεγκαν", αυτού του λογοτεχνικού Έβερεστ, γιατί ακόμα δεν έχω ασχοληθεί μαζί του και θα αργήσω μάλλον να ξεκινήσω την προσπάθεια αναρρίχησής του. Όσον αφορά όμως την "αποσιώπηση" της μετάφρασης του Κάκτου, άποψη με την οποία, όπως είπα, συμφωνώ μαζί σου, οι λόγοι που μπορώ να σκεφτώ γι' αυτήν είναι, όπως είπα και στο προηγούμενο post, οι άλλες δραστηριότητες του Ανευλαβή που ίσως έδωσαν μια εικόνα στους κριτικούς μιας μη politically correct περσόνας ή οι εκδοτικοί οίκοι των δύο μεταφράσεων (ο ένας πιο "ισχυρός" από τον άλλο με ότι μπορεί να σημαίνει αυτό στην προβολή και την προώθηση). Ακόμα και αυτό που αναφέρεις, ότι οι κριτικοί βαριούνταν να αφιερώσουν τον κόπο που χρειάζεται για την ενασχόληση με αυτό το ογκώδες έργο.
ΔιαγραφήAnyway. Αγαπητέ Μαραμπού, ελπίζω να έχεις δίκιο πως μετά το τέλος του κεφαλαίου του Πρωτέα μπαίνουμε σε πιο απάνεμα νερά γιατί τώρα πραγματικά αισθάνομαι να βρίσκομαι σε τρικυμία...
Χαχα, ναι, μετά τον Πρωτέα θα μπεις σε απάνεμα νερά, το υπόσχομαι! Σφίξε τα δόντια σου και διάβασέ το και στο τέλος του κεφαλαίου θα νιώσεις ότι δεν σπατάλησες άδικα την ενέργειά σου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ γνώμη μου για την μετάφραση του Καψάσκη κυμαίνεται από την πιο τρελή οργή έως μια αδιάφορη στάση για την μετριότητά της! Μέχρι να γράψω την ανάρτηση στο τέλος, δεν ξέρω που θα σταματήσει η μπίλια, όμως η οργή δύσκολα θα καταλαγιάσει, την αναζωπυρώνω με κάθε ματιά που ρίχνω στην έκδοση του Κέδρου!
Δεν θεωρώ ότι είναι αμφιλεγόμενος μεταφραστής ο Ανευλαβής, απλώς ο Οδυσσέας και ο Τζόυς είναι ένα επικερδές brand name που κανένας εκδότης ή κριτικός, όσο και αν αμφιβάλλει για την πιστότητα του μεταφρασμένου κειμένου, δε θέλει να μοιράζεται με άλλους!!