"Βιβλίο", José Luís Peixoto

Ο Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο είναι γεννημένος το 1974. Όμως τα μυθιστορήματά του μοιάζουν γραμμένα χρόνια πριν, από ολοκληρωμένους γραφιάδες, συγγραφείς που έχουν την φωνή τους και μπορούν να σε μαγέψουν. Ε, αν αυτό δεν είναι υπέροχο, τότε τι είναι. Το «Βιβλίο», το δεύτερο βιβλίο του που μεταφράζεται στα ελληνικά- το πρώτο, το «Νεκροταφείο πιάνων» είναι από καιρό εξαντλημένο- το διάβασα είναι one-sitting. Κι όχι, αυτό δεν μου συμβαίνει συχνά για βιβλία 300 σελίδων. 

Αυτό που ξεχωρίζει τον Πεϊσότο είναι η στιβαρότητα της γραφής, ο τρόπος που τίποτα δεν σε ξενίζει, η λυρικότητα που δεν ξεπέφτει στο μελό, οι χαρακτήρες με τους οποίους νιώθεις ταύτιση όσο μακρινοί κι αν είναι. 

Σε ένα χωριό της Πορτογαλίας του '60, μια μητέρα αφήνει το μικρό της αγοράκι, τον Ιλίντιο, μόνο δίπλα σε ένα συντριβάνι με ένα βιβλίο στο χέρι και του ζητά να μην κουνήσει αν δεν έρθει να τον πάρει. Τελικά, μια ολόκληρη μέρα περνά κι η μητέρα δεν έρχεται. Έρχεται όμως ο χτίστης Ζοζουέ, κι αυτός αναλαμβάνει τελικά τον Ιλίντιο. Ο μικρός μεγαλώνει χωρίς μητέρα και χωρίς να την ψάχνει, ώσπου θα ερωτευτεί την Αντελαΐντε, μια κοπέλα που ήρθε στο χωριό ως υπηρέτρια της γριάς Λουμπέλiα. Ο έρωτας τους πέφτει στο εμπόδιο της γριάς, κι οι δυο μεταναστεύουν στην Γαλλία. Στο δεύτερο και πολύ μικρότερο μέρος του βιβλίου, ο γιος της Αντελαΐντε, «Βιβλίο»- Livro, μας διηγείται πώς πήρε την μητέρα του από το Παρίσι και γύρισαν ξανά στην Πορτογαλία. 

Το θέμα του συγγραφέα είναι ο ανεκπλήρωτος έρωτας, αλλά όχι μόνο αυτό, θα ήταν κάπως τετριμμένο. Είναι οι ματαιωμένες ζωές, η μετανάστευση, οι κοινωνίες που αλλάζουν με τα χρόνια. Μέσα από τους ήρωες του κατορθώνει να στήσει μια ολόκληρη εποχή, τόσο στο αστικό περιβάλλον τους Παρισιού, όσο και στην επαρχία της Πορτογαλίας. Και φυσικά τον απασχολεί και η βιβλιοφιλία. Το "Βιβλίο" είναι γεμάτο βιβλιοφιλικές αναφορές, ένα βιβλίο συνδέει τους ανθρώπους του μες στα χρόνια, ενώ ο κεντρικός ήρωας του δεύτερου μέρους ονομάζεται: "Βιβλίο".

Κατέληξα με αυτό το μυθιστόρημα πως ο Πεϊσότο θα έχει πάντα θέση στην καρδιά και στην βιβλιοθήκη μου. Με το πρώτο ήμουν ενθουσιασμένη – ακόμα το θεωρώ καλύτερο - αλλά πια με το δεύτερο η πεποίθηση εδραιώθηκε. Πρόκειται για έναν σπουδαίο συγγραφέα που θα παρακολουθώ στο μέλλον.

                                                                                       Κατερίνα Μαλακατέ

"Βιβλίο", Χοσέ Λουίς  Πεϊσότο, μετ. Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Κέδρος, 2015, σελ. 294