"Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο", Anthony Marra

Όταν διάβασα πριν δυο χρόνια τον Αστερισμό ζωτικών φαινομένων ενθουσιάστηκα από την αφηγηματική δεινότητα του Άντονυ Μάρρα, από αυτό το πρωτόλειο που θα το ζήλευε κάθε συγγραφέας. Τότε, με είχε γοητεύσει η εμμονή ενός Αμερικανού με την Τσετσενία, καθώς και η ικανότητά του να χειρίζεται τη βία και τον πόνο με τόσο χιούμορ και λεπτότητα. Αυτά τα στοιχεία παραμένουν ανέπαφα και στον Τσάρο της αγάπης και της τέκνο- η Τσετσενία, το χιούμορ, η λεπτότητα. Αλλάζει όμως εδώ ο αφηγηματικός τρόπος: πρόκειται για ένα σπονδυλωτό μυθιστόρημα, σε 9 πράξεις, κι ας επιγράφεται «διηγήματα». Το εύρημα βοηθάει τον Μάρρα να προχωρήσει σε μια πιο αποσπασματική και σφιχτή γραφή, που δίνει εντονότερες κορυφώσεις, χωρίς στιγμή να χάνεται κάτι από τη συνέχεια της ιστορίας. 

Τα διηγήματα- επεισόδια του Μάρρα είναι φορτισμένα συναισθηματικά, γιατί τα γράφει με αποστασιοποιημένη, λιτή γλώσσα, που χτυπάει απευθείας εκεί που πρέπει. Είναι και βίαια, γιατί κανείς δεν θα μπορούσε να γράψει για την Τσετσενία χωρίς να συμπεριλάβει τη βία. Μια βία ύπουλη και έντονη που μόνον στη λογοτεχνία μπορεί να βρεθεί. Είναι και αστεία. Γιατί αν δεν μπορείς κάπως να σατιρίσεις τα αποτρόπαια που σου συμβαίνουν, τότε δεν μπορείς να ζήσεις.

Αγαπημένες μου φιγούρες είναι η Γκαλίνα, η πανέμορφη κοπέλα που άφησε τον φουκαρά πρώτο της έρωτα, τον Κόλλια, να βολοδέρνει στο στρατό και τα έφτιαξε με τον μεγιστάνα, δέκατο τέταρτο πλουσιότερο άνθρωπο της χώρας κι εκείνος ο ζωγράφος-πλαστογράφος που εξαφάνιζε με τον αερογράφο του από τις φωτογραφίες και τους πίνακες το 1937 τα πρόσωπα που δεν έπρεπε πια να είναι εκεί. Και θανατώθηκε, για το χέρι μιας Πολωνέζας μπαλαρίνας. 

Το βασικό θέμα του Μάρρα είναι το πώς οι άνθρωποι ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, όταν όλα γύρω τους καταρρέουν, μοιάζουν ψεύτικα, ξεπουλιούνται, όταν τους προδίδουν και τους αγνοούν. Ο τρόπος που χειρίζεται ο συγγραφέας τον χρόνο- γράφοντας και για το τότε και το τώρα ανάκατα- βοηθά στη λειτουργία της μνήμης, αλλά και στη διαχείριση μιας κατάστασης που συνθλίβει το άτομο, το κάνει να νιώθει αναλώσιμο, μόνο, σχεδόν ανύπαρκτο.

Ομολογώ πως αν και το επόμενο βιβλίο του Άντονυ Μάρρα είναι για την Τσετσενία, θα του χρεώσω την εμμονή κι ίσως να μην το διαβάσω. Αλλά ως εδώ, με αυτά τα δύο, φαίνεται πως είναι ένας σπουδαίος γραφιάς, ένας εξαιρετικός αφηγητής, που χειρίζεται έξοχα τη γλώσσα, που ξέρει να πυροδοτήσει το συναίσθημα, τόσο όσο. Γιατί με τέτοιο υλικό, άνετα θα μπορούσε να γίνει μελό. Ο Τσάρος της αγάπης και της τέκνο είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται εύκολα, ξεχνιέται δυσκολότερα. Ένα βιβλίο άξιο να καθιερώσει τον Άντονυ Μάρρα στην αναγνωστική μας συνείδηση, ως έναν συγγραφέα που θα ακολουθούμε για καιρό.



                                                                           Κατερίνα Μαλακατέ

"Ο Τσάρος της αγάπης και της τέκνο", Anthony Marra, μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος, 2016,  σελ. 372











Υ.Γ. 42 Νομίζω πως είναι από τις μεταφράσεις που ο Αχιλλέας Κυριακίδης έκανε με το μεγαλύτερο κέφι, πραγματικό κέντημα.