"Πέδρο Πάραμο", Juan Rulfo

Ξαναδιαβάζοντας Πέδρο Πάραμο δεν φανταζόμουν πως θα επανερχόμουν, να γράψω ξανά για αυτό, αλλά τελικά προέκυψε η ανάγκη για καταγραφή των σκέψεων. Πάλι.

Η ανάγνωση ενός μυθιστορήματος για δεύτερη ή τρίτη φορά μοιάζει λιγάκι με προσκύνημα: μπλέκεται η μνήμη της πρώτης ανάγνωσης με τις λεπτομέρειες που προσέχει πιο διεξοδικά κανείς στη δεύτερη γιατί τώρα ξέρει το μύθο. Το Πέδρο Πάραμο είναι τέτοιο μυθιστόρημα που όταν το διαβάζεις απαλλαγμένος από τον μύθο συνειδητοποιείς την μακρόπνοη ματιά του. Το Πέδρο Πάραμο είναι φτιαγμένο για πολλαπλές αναγνώσεις. 

Στο Πέδρο Πάραμο ο μύθος προηγείται του χρόνου, γιατί προηγείται του θανάτου, μας λέει ο Κάρλος Φουέντες στο εξαντλητικό επίμετρό του. Το κεντρικό θέμα του Πέδρο Πάραμο είναι ο θάνατος. Ο θάνατος σε βγάζει από τον χρόνο και το χώρο, αφήνει τις ψυχές έκθετες στα μουρμουρίσματα, τις σιωπές και τις ιστορίες τους.

Ένας άντρας φτάνει στην Κομάλα- ένα μεξικάνικο χωριό της επαρχία Χαλίσκο- αναζητώντας τον πατέρα του· το έχει υποσχεθεί στο νεκροκρέβατο της μάνας του. Τον πατέρα του, τον Πέδρο Πάραμο, δεν τον γνώρισε ποτέ. Σύντομα θα συνειδητοποιήσει πως στην Κομάλα ζουν μόνο νεκροί. Μόνο νεκρές γυναίκες θα τον υιοθετήσουν κατά τη διάρκεια της αφήγησης μέχρι να καταλάβει πως κι ο ίδιος είναι νεκρός. 

Ο Πέδρο Πάραμο είναι ο απόλυτος κυρίαρχος της περιοχής. Όταν πέθανε ο πατέρας του, ο Πέδρο «απαλλοτρίωσε» όλα τα γύρω κτήματα. Αυτός κι ο γιος του, ο Μιγέλ, βίασαν σχεδόν όλες τις γυναίκες. Πάνω του στηρίχτηκαν όλοι για να ζήσουν. Κι όταν πέθανε ο μοναδικός του έρωτας, η Σουσάνα- η γυναίκα που ποτέ δεν τον άγαπησε-, τα άφησε όλα να ρημάξουν, κι η Κομάλα ερήμωσε. Κι όταν ήρθαν οι αντάρτες, δεν ενδιαφέρθηκε. 

Το Πέδρο Πάραμο είναι ένα μυθιστόρημα πολιτικό, όμως ταυτόχρονα είναι ένα βιβλίο ποιητικό. Οι νεκροί δίνουν τη δυνατότητα στο συγγραφέα να αποδεσμευτεί από τον χρόνο, οι ιστορίες, τωρινές και αλλοτινές, είναι ειπωμένες ταυτόχρονα, κι οι ψίθυροι των αμαρτωλών νεκρών δεν κοπάζουν ποτέ. Σου δίνει μέσα από τις σιωπές να καταλάβεις τι έγινε στο Μεξικό, τι συνέβη στη χώρα, αλλά ταυτόχρονα μιλά για τη μοίρα όλων των ανθρώπων.

Ο Χουάν Ρούλφο έγραψε ένα μαγικό βιβλίο, που αν προσπαθήσει κανείς να το υπεραναλύσει, θα το μικρύνει, θα χάσει κάτι από αυτή την ιδιαίτερη γεύση που αφήνει η ανάγνωση. Και σε αυτήν την επίγευση οφείλεται πως όλοι οι σπουδαίοι συγγραφείς του λατινοαμερικάνικου μπουμ, ονομάζουν το Πέδρο Πάραμο ως το μυθιστόρημα που άνοιξε τον δρόμο για την άνθηση του μαγικού ρεαλισμού. 

                                                                            Κατερίνα Μαλακατέ

«Πέδρο Πάραμο», Χουάν Ρούλφο, μετ. Έφη Γιαννοπούλου, εκδ. Πατάκη, 2005, σελ. 260

Υ.Γ. 42 Εδώ η πρώτη ανάγνωση.

Υ.Γ.42-42 Διάβασα ξανά Πέδρο Πάραμο στα πλαίσια της Λέσχης Ανάγνωσης του Booktalks. Θα μιλήσουμε για το Πέδρο Πάραμο και παράλληλα για την "Καρδιά του σκότους" την Κυριακή 15/1/2016 στις 3μ.μ.