Ογκώδης και επιβλητική, η Ρεαλιστική Τριλογία του Μασάντο ντε Ασσίς που εκδόθηκε πρόσφατα από τις εκδόσεις Gutenberg σε μετάφραση της Μαρίας Παπαδήμα, αριθμεί 1002 σελίδες και περιλαμβάνει 3 μυθιστορήματα, τα κατά γενική ομολογία αριστουργήματα του ντε Ασσίς, έργα της ώριμη, δεύτερης περιόδου του που χαρακτηρίζεται ρεαλιστική, αν και μόνο με τα μάτια ενός Βραζιλιάνου θα μπορούσε να θεωρηθεί έτσι.
Παρ’ όλο τον τρόμο που μπορεί να δημιουργήσει στον μέσο βιβλιόφιλο ένα τέτοιο επικό τούβλο – δεν εξαιρώ την τιμή του- μόλις κανείς το πιάσει στα χέρια του, δεν μπορεί να το αφήσει. Το πρώτο μυθιστόρημα της Τριλογίας – και κατ’εμέ καλύτερο του τόμου- είναι ένα κομψοτέχνημα αφήγησης, ένα βιβλίο που δυσκολεύεσαι να πιστέψεις πως γράφτηκε το 1881. Αφηγητής είναι ο νεκρός πια Μπρας Κούμπας, που συχνά πυκνά υπενθυμίζει στον αναγνώστη πως είναι νεκρός. Μας μιλά για τη ζωή, τους έρωτες, τις πολιτικές του φιλοδοξίες. Μπαίνει και βγαίνει χρονικά στην ιστορία όποτε του γουστάρει και περιγράφει έναν από τους πιο κομψούς και ταυτόχρονα παράνομους έρωτες στην ιστορία της λογοτεχνίας, αυτόν με την Βιρζίλια, την παντρεμένη γυναίκα του φίλου του, με την οποία στεγάζουν τον έρωτά τους σε ένα σπιτάκι στην άκρη της πόλης, και δεν κόβουν τις σχέσεις τους, παρ’ όλο που η πόλη το 'χει βούκινο κι αυτοί κρυφό καμάρι.
Ο Μπρας Κούμπας είναι σαρκαστικός – ώρες ώρες θυμίζει η αφήγησή του Τρίστραμ Σάντι- είναι μελαγχολικός και στοχαστικός, είναι ο τέλειος νεκρός αφηγητής για να μιλήσει για τη ματαιότητα της ζωής. Κι όποιος ισχυριστεί πως κατάφερε να αφήσει το ογκώδες τούβλο από τα χέρια του ενώ διάβαζε αυτό το πρώτο μυθιστόρημα, θα ψεύδεται ασύστολα.
Έπειτα από αυτό το μεγαλείο, ακολουθεί το πιο αδύναμο από τα τρία μυθσιτορήματα, το Κίνκας Μπόρμπα, όπου ένας δευτερεύων χαρακτήρας του πρώτου, αφήνει όλη του την κληρονομιά στον κουφιοκέφαλο Ρουμπιάο. Τα λεφτά δεν ανήκουν πάντα σε αυτούς που τα αξίζουν.
Και τέλος, ο Δον Κασμούρο, που μας επαναφέρει την αίσθηση του αριστουργήματος. Ένα μυθιστόρημα με έναν εξίσου ζωηρό αφηγητή που μας συστήνει μια από τις κλασικές φιγούρες γυναικών της εποχής, την πανέμορφη Καπιτού που ο άντρας της την ζηλεύει μέχρι τελειωτικής τρέλας και καταστροφής.
Απόλαυσα την εβδομάδα που πέρασα παρέα με τη Ρεαλιστική Τριλογία. Πολλοί, ανάμεσα τους κι ο Χάρολντ Μπλουμ- αν και κάπως ρατσιστικά: μιλώντας για «μαύρους συγγραφείς»- θεωρούν τον Μασάντο ντε Ασσίς έναν από τους σπουδαιότερος, αν όχι τον σπουδαιότερο, συγγραφέα της Βραζιλίας. Δεν έχω διαβάσει τίποτε άλλο δικό του, αλλά τα τρία μυθιστορήματα της Ρεαλιστικής Τριλογίας αρκούν για να τον κατατάξουν στους αγαπημένους.
«Ρεαλιστική Τριλογία», Machado de Assis, μετ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Gutenberg, σελ. 1002, 2017
Στην αρχή σκέφτηκα να αποφύγω να διαβάσω το πρώτο βιβλίο (έχοντας διαβάσει τον Επιτάφιο για έναν μικρό νικητή από την Αστάρτη). Τώρα, όμως, μου άνοιξες την όρεξη να διαβάσω πρώτα το τρίτο και μετά ξανά το πρώτο. Χαίρομαι που τον αγάπησες. Προσωπικά, του οφείλω το γεγονός ότι ερωτεύτηκα ξανά τη λογοτεχνία.
ΑπάντησηΔιαγραφήδεν το ήξερα πως το είχες διαβάσει. Ενθουσιάστηκα.
Διαγραφή