Ένα εξαιρετικά φιλόδοξο βιβλίο έγραψε ο Ειρικουρ Ερτν Νορδνταλ, μόλις στα τριανταπέντε του χρόνια. Έκτοτε Το Κακό έχει μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες κι ο ίδιος πήρε βραβεία στα Ισλανδικά. Στην Ελλάδα μεταφράστηκε φέτος- από τα Γαλλικά- από τη Ρούλα Γεωργακοπούλου. Και παρ’ όλο που η μετάφραση δεν είναι από το πρωτότυπο, πρόκειται για μια από τις καλύτερες φετινές.
Όμως για να απολαύσεις ένα βιβλίο, πρέπει να αφήσεις κατά μέρος τι ξέρεις για αυτό και επικεντρωθείς στο ίδιο το κείμενο. Το Illska με συντρόφεψε στο μεγαλύτερο μέρος της εβδομάδας που ήμουν διακοπές. Και άξιζε τον κόπο. Είναι γραμμένο με έναν τρόπο που όλο και συχνότερα χρησιμοποιούν οι συγγραφείς για να προσεγγίζουν το κακό και την ανείπωτη φρίκη: σε σπαράγματα. Τα κομμάτια που αφορούν στη Γερμανική θηριωδία, αλλά κι αυτά που αναλύουν την πολιτική κατάσταση στην Ισλανδία, εναλλάσσονται με αυτά της πλοκής, δημιουργώντας ένας πολύ ενδιαφέρον κολάζ.
Πρωταγωνίστρια είναι μια νεαρή Ισλανδή, που όμως έχει μεγαλώσει στη Λιθουανία, η Άγκες. Οι πρόγονοί της, τουλάχιστον από την πλευρά της μητέρας της, χάθηκαν στο ολοκαύτωμα. Η Άγκνες βασανίζεται να βρει την ταυτότητά της, πότε νιώθοντας Εβραία, πότε Λιθουανή και πότε Ισλανδή, και για αυτό στη διδακτορική της διατριβή ασχολείται με τη ρητορική των νεοναζιστικών κομμάτων στην Ισλανδία και τη θέση τους απέναντι στους ξένους. Λόγω αυτής της διατριβής γνωρίζει τον Άρνορ, έναν νεαρό νεοναζί, που παρ’ όλο που οι απόψεις του είναι σκληροπυρηνικά ρατσιστικές, δεν είναι αμόρφωτος, και δεν είναι χαζός. Ταυτόχρονα, κάνει μια σχέση με τον Όμαρ, έναν νεαρό Φιλανδό φιλόλογο, που όμως ζει ως ντελιβεράς, κι έχει κι αυτός πολλά θέματα να λύσει ως προς το ποιος είναι, πιο προσωπικά και οικογενειακά.
Σχεδόν μόλις δημιουργείται η σχέση του Όμαρ και της Άγκνες, η Άγκνες τον απατά με τον Άρνορ. Δεν ξέρει ούτε κι η ίδια γιατί λαχταρά τόσο σεξουαλικά τον μεγαλύτερο της νεοναζί, δεν είναι ούτε καν πολύ καλός στο σεξ. Η σχέση τους πάντως εξελίσσεται, κι όταν η Άγκνες μένει έγκυος δεν μπορεί να ξέρει ποιανού είναι το παιδί. Η κατάσταση ξεφεύγει από τον έλεγχο, και διασώζεται μόνο από το χιούμορ του συγγραφέα.
Το ιδιότυπο ερωτικό τρίγωνο που φτιάχνει η Άγκνες χρησιμεύει ως όχημα στον συγγραφέα για να μιλήσει για αυτά που απασχολούν τη σκέψη του. Η σύγχρονη Ισλανδία, αν και τόσο μακρινή, μοιάζει πολύ στην Ελλάδα. Είναι μικρή, υπέστη την κατάρρευση της κρίσης, δεν είχε πολύ σοβαρά θέματα μετανάστευσης ως πρόσφατα. Βέβαια, για να μιλήσει για το Ολοκαύτωμα ο Ισλανδός συγγραφέας χρειάζεται τη Λιθουανική καταγωγή της ηρωίδας του, ενώ εδώ, έχουμε ένα σωρό καταστροφές και σφαγές, όλες δικές μας. Η Άγκνες κι ο Όμαρ, δυο μορφωμένοι άνθρωποι, προσπαθούν να χτίσουν οικογένεια, μέσα στην κρίση. Η ζωή τους μοιάζει με του μέσου Έλληνα πτυχιούχου τριαντάρη, αν εξαιρέσει κανείς το χιόνι και το βόρειο Σέλας. Οι οικογένειές τους, φόρτωσαν αυτούς τους τρεις με ένα σωρό συμπλέγματα και απωθημένα, αλλά κυρίως τους άφησαν μετά να κολυμπήσουν μόνοι στα βαθιά, χωρίς ερείσματα.
Η συλλογική μνήμη του Ολοκαυτώματος βασανίζει την Άγκνες και την στέλνει στην αγκαλιά ενός σύγχρονου Ναζί. Ο νεοναζί - που δεν είναι ένας ανορθόγραφος ουρακοτάγκος- δεν έχει ξαναδεί ποτέ Εβραία. Κι οι δυο μοιάζουν ο ένας για τον άλλον ο εφιάλτης κι η νέμεσή του. Αλλά τελικά δεν γίνεται ούτε αυτό, τελικά όλα είναι ένα πήδημα.
Το Κακό είναι ένα βιβλίο που όποτε προσπαθεί να πάρει στα σοβαρά τον εαυτό του, καταρρέει. Αντίθετα, όταν ο συγγραφέας καταφεύγει στο χιούμορ για την ίδια την πλοκή, γίνεται απολαυστικό. το ίδιο και στα ενδιάμεσα κομμάτια που αφορούν στο Ολοκαύτωμα. Αυτός ο τρόπος αφήγησης, που περνά από την ιστορία και την μια ιστορική περίοδο στην άλλη, γνωστός μας ήδη από την Κεντρική Ευρώπη, το Omega minor αλλά και το πρόσφατο Confiteor, δίνει τη δυνατότητα να κρατήσεις το ενδιαφέρον του αναγνώστη, ενώ χειρίζεσαι πολιτικά και ιστορικά θέματα μεγάλης σπουδαιότητας. Αν αυτός ο νεαρός Ισλανδός κατάφερε να γράψει ένα τέτοιο βιβλίο, πριν τα σαράντα του, είμαι σίγουρη πως θα μας δώσει ακόμα καλύτερα πράγματα στο μέλλον.
Κατερίνα Μαλακατέ
«Illska, Το Κακό», Έιρινκουρ Ερντ Νορδνταλ, μετ. Ρούλα Γεωργακοπούλου, εκδ. Πόλις, 2017, σελ. 564
Το έχω βάλει στο μάτι με την επόμενη παραγγελία. Θέλω να διαβάσω και το omega minor, αν και οι κριτικές για το τελευταίο είναι κάπως μη-ενθαρρυντικές. Είμαι λάτρης του Ευρωπαϊκού Ολοκληρωτικού Μυθιστορήματος του 20ου αιώνα. Επίσης ένα άλλο στην ίδια κατηγορία είναι το Βάλτενμπεργκ από τις εκδόσεις Πατάκη, το οποίο κι αυτό το έχω στα υπόψη.
ΑπάντησηΔιαγραφήΑπόστολος
Το Βάλτενμπεργκ δεν το έχω διαβάσει. Το Omega minor αρκετοί δεν το τελείωσαν.
Διαγραφή