"Η βλάβη", Friedrich Dürrenmatt

Ο Φρίντριχ Ντίρενματ υπήρξε σπουδαίος θεατρικός συγγραφέας, σκιτσογράφος και θεωρητικός του θεάτρου. Το θεατρικό «Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας» τον έκανε γνωστό σε όλον τον κόσμο. Εμένα όμως μου αρέσουν πολύ και οι νουβέλες του, που μοιάζουν και δεν μοιάζουν με τα θεατρικά, έχουν την ίδια αίσθηση του γκροτέσκου, κινούνται με την ίδια άνεση ανάμεσα στο κωμικό και το τραγικό, και περιγράφουν την παραδοξότητα του κόσμου μας με μεγάλη ευκρίνεια. 

«Η βλάβη» είναι χαρακτηριστική. Πρωταγωνιστής ο Αλφρέντο Τραπς, ένας εμπορικός αντιπρόσωπος που το πολυτελέστατο αμάξι του «μένει» ένα απόγευμα σε μια επαρχιακή πόλη. Κι εκείνος αντί να περπατήσει μισή ώρα για να πάρει το τρένο, σκέφτεται μήπως έχει κανένα «τυχερό» και αποφασίζει να διανυκτερεύσει. Αλλά τι ατυχία, το αγαπημένο του ξενοδοχείο στην πόλη έχει συνέδριο γουρουνοεκτροφέων κι έτσι το μόνο μέρος να μείνει είναι η έπαυλη ενός ηλικιωμένου, που του παραχωρεί δωμάτιο δωρεάν και τον προσκαλεί για δείπνο με τους φίλους του. 

Ο οικοδεσπότης του είναι συνταξιούχος δικαστής και η παρέα του αποτελείται από άλλα τρία γεροντάκια, ένα εισαγγελέα, έναν συνήγορο δικηγόρο, κι έναν δήμιο. Του εξηγούν πως τους αρέσει να παίζουν το παιχνίδι «δίκη» και πως ο μόνος ρόλος που μένει για τον Τραπς είναι αυτός του κατηγορούμενου. Ο Τραπς, μιας και δεν βρέθηκε καμιά γκομενοδουλειά, δέχεται να παίξει για να περάσει ευχάριστα το βράδυ. Κι έτσι ξεκινά ένα λουκούλλειο γεύμα κατά το οποίο τούς λέει πως μέχρι πρόσφατα δεν ήταν τόσο πλούσιος, ήταν ένας γυρολόγος, αλλά με το που πέθανε ο προϊστάμενός του, πήρε εκείνος τη δουλειά με έναν μεγάλο αντιπρόσωπο και όλα άλλαξαν για αυτόν, τη γυναίκα και τα τέσσερα παιδιά τους. Επιμένει πως είναι αθώος για το θάνατο του προϊσταμένου του, όμως ο δικαστήριο έχει άλλη γνώμη. 

Η νουβέλα είναι εκπληκτική, παίζει με το συνεχές σασπένς, ποιοι είναι αυτοί και τι νομιμοποίηση έχουν, θα εκτελεστεί με κάποιον τρόπο η ποινή, βάζει τον Τραπς- και εμάς- στο δίλημμα τι είναι ηθικό και τι νόμιμο και δίνει με εξαιρετικά λιτά μέσα την εικόνα της κοινωνίας, που δεν διαφέρει πενήντα χρόνια μετά και τόσο από τη σημερινή. «Η βλάβη» είναι ένα έργο συμβολικό όλης της παράνοιας του σύγχρονου κόσμου μας, της ανάγκης για κατανάλωση, της πιεστικής καθημερινότητας, των οικογενειακών δεσμών. Όπως λέει ο ίδιος ο συγγραφέας εξάλλου στο πρώτο μέρος: «[]δεν απειλεί πια κανένας θεός, καμία δικαιοσύνη, κανένα πεπρωμένο[], αλλά τροχαία ατυχήματα, σπασίματα φραγμάτων εξαιτίας κακής κατασκευής, έκρηξη ενός εργοστασίου ατομικών βομβών, προκαλεσμένη από έναν αφηρημένο βοηθό εργαστηρίου, λάθος ρυθμισμένες αναπαραγωγικές μηχανές. Σ’ αυτό τον κόσμο των βλαβών οδηγεί ο δρόμος μας, στη σκονισμένη άκρη του οποίου, δίπλα στις ρεκλάμες για παπούτσια Bally, Studebaker, Icecreme και τις αναμνηστικές πλάκες των σκοτωμένων σε δυστυχήματα προκύπτουν ακόμη μερικές πιθανές ιστορίες, ενώ από ένα κοινό πρόσωπο κοιτάζει η ανθρωπότητα, η ατυχία επεκτείνεται χωρίς πρόθεση στο γενικό, το δικαστήριο και η δικαιοσύνη γίνονται ορατά, ίσως και η χάρη, συμπτωματικά, αντικατοπτρισμένα στο μονόκλ ενός μεθυσμένου». 

                                                                          Κατερίνα Μαλακατέ

"Η βλάβη", Φρήντριχ Ντύρενματ, μετ. Γιώργος Βαμβαλής, εκδ. Επίκουρος, 1970, σελ. 78