"Αύριο θα μας λένε αλλιώς", Patricio Pron

Ο Patricio Pron είναι το νέο ανερχόμενο όνομα στην Ισπανόφωνη λογοτεχνία. Γεννημένος στην Αργεντινή το 1975, ζει πια στη Μαδρίτη, τη λογοτεχνική πρωτεύουσα όλου του λατινόφωνου κόσμου, κι είναι καθηγητής Ρομανικής φιλολογίας στο Γκέτινγκεν της Γερμανίας. Για το βιβλίο αυτό πήρε το βραβείο Alfaguara, ίσως το σοβαρότερο της Ισπανόφωνης λογοτεχνίας (και τα 175.000 δολάρια που το συνοδεύουν, δεν τα λες και λίγα). 

Ξεκίνησα το «Αύριο θα μας λένε αλλιώς» με μεγάλες προσδοκίες, το θέμα του έμοιαζε πολύ κοντινό μου, κι αφορά τη γενιά μου. Οι προσδοκίες μου δεν ευοδώθηκαν. Ίσως τον τελευταίο καιρό να έχω διαβάσει υπερβολικά πολλές ιστορίες χωρισμού, μπορεί ο Φόερ, κι αμερικάνικος τρόπος του που μου ταιριάζουν, να τα είπε τόσο καλύτερα που να με έχει επηρεάσει. Πάντως το μυθιστόρημα του Pron απέτυχε να με ενθουσιάσει, σε έναν βαθμό μάλιστα με μπλόκαρε αναγνωστικά, χωρίς να νιώθω πως άξιζε τη δυσκολία και τον κόπο του. 

Ένα ζευγάρι 35αρηδων χωρίζει στη Μαδρίτη. Εκείνος είναι συγγραφέας δοκιμίων και δεν ξέρει να ζήσει χωρίς Εκείνη. Εκείνη είναι αρχιτέκτονας. Όλα τα σχέδια της τα αλλάζουν στο γραφείο που δουλεύει, τα αποπροσωποποιούν. Εκείνη επινοεί έναν φανταστικό εραστή για να τον χωρίσει. Εκείνος αρχίζει να βλέπεται με τη Μ. αλλά δεν έχουν σχέση. Όλοι παραμένουν ανώνυμοι. Όλοι θα μπορούσαν να είναι ο καθένας. Σε μια πόλη που όλοι φλερτάρουν με μηνύματα, σε μια εποχή που ακόμα και οι πιο δημιουργικές δουλειές – μιλάμε για έναν δοκιμιογράφο και μια αρχιτέκτονα διάολε- μοιάζουν εντελώς ανέμπνευστες και παγιωμένες. 

Η αφήγηση είναι πραγματικά κουραστική, αργή, υποτονική, ενώ τα συνεχή «Εκείνος» και «Εκείνη» απαγορεύουν την όποια ταύτιση, καταλήγουν μονότονα. Δεν είναι πως το μυθιστόρημα δεν πραγματεύεται ενδιαφέροντα πράγματα, αντιθέτως μοιάζει σαν να μπαίνει στο κουκούτσι του αδιεξόδου μας. Όλα αυτά που πάντα απασχολούσαν τους ανθρώπους, ο έρωτας, η αναζήτησης μιας απατηλής ευτυχίας, η ματαιότητα, όλα όσα κάνουν τη λογοτεχνία σημαντική, είναι εδώ, μας τα σερβίρουν στο πιάτο. Όμως ο τρόπος ξενίζει, και απωθεί. Είναι το ακριβώς αντίθετο της σβελτάδας του τίντερ, του facebook, των sms, που ορίζουν τις τωρινές μας σχέσεις, ο μακροπερίοδος λόγος αν και μοιάζει να καυτηριάζει αυτό που περιγράφεται, τελικά εγκλωβίζει. 

Δεν είναι πάντα αρετή ενός βιβλίο το να είναι «ευκολοδιάβαστο», συχνά τα σημαντικά δεν είναι. Όμως έχω την αίσθηση πως εδώ ο συγγραφέας κράτησε μόνο τη φόρμα, κι όχι τα πολλαπλά επίπεδα μιας τέτοιας αφήγησης. Μου έλειψε το βάθος. Το βάθος δεν υποβάλλεται, προκύπτει αβίαστα, από τις σκέψεις του ίδιου του αναγνώστη κι όχι από τη μορφή. Στην πολυπλοκότητα της εποχής μας, κι αυτού του διάτρητου πλέγματος που είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, αξίζουν λιγότερο μονοδιάστατες προσεγγίσεις. 

                                                      Κατερίνα Μαλακατέ

«Αύριο θα μας λένε αλλιώς», Patricio Pron, μετ. Μαρία Παλαιολόγου, εκδ. Ίκαρος, 2020, σελ. 310 

Υ.Γ. 42 Δεν πρέπει, λέει, να διαβάζω τα βιβλία με την κορδελίτσα τους. Δηλαδή εσείς τη βγάζετε, και μετά την ξαναβρίσκετε για να την ξαναβάλετε όταν γυρίσει στο ράφι;