Εν μέσω μιας τεράστιας μετακόμισης και των εξαμηνιαίων εξετάσεων για το μεταπτυχιακό, η μικρή Κατερινούλα ήθελε να διαβάσει λογοτεχνία. Παρατηρούμε εδώ το οξύμωρον του πράγματος, μιας και το διάβασμα για το μεταπτυχιακό, δοκιμίων και λογοτεχνικών κειμένων, ήταν έτσι κι αλλιώς εξοντωτικό. Όμως η μικρή Κατερινούλα έπρεπε να διαβάζει γιατί αυτό ξέρει να κάνει καλά, γιατί αυτή είναι η ξεκούραση και η γιατρειά της. Κι ένα καλό βιβλίο μυθοπλασίας, από αυτά που σε παίρνουν μαζί τους και τριγυρνάνε μαζί σου όλη μέρα, όσο κουβαλάς κούτες και διαβάζεις για τον μοντερνισμό του Σεφέρη και γιατί είναι εθνικός ποιητής ο Παλαμάς, είναι η μοναδική ψυχαγωγία μου. Στα σαράντα μου αυτό είναι πια σαφέστερο από ποτέ.
Και για αυτό κατέφυγα στην εγγυημένη απόλαυση∙ Γκράχαμ Γκρην. Ακόμα και στα πολύ Καθολικά του βιβλία, καταφέρνει να σε συναρπάσει, πόσο μάλλον σε αυτά που η θρησκεία δεν παίζει βασικό ρόλο. "Ο ανθρώπινος παράγοντας" είναι ένα από τα κατασκοπευτικά του, μοιάζει ίσως περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο του με τα βιβλία του ΛεΚαρέ. Πρωταγωνιστής ο Μορίς Κάσελ, ένας πράκτορας της Μ16 σε μια ασήμαντη θέση πια, στην ροή πληροφοριών από την Αφρική. Στην Υπηρεσία παρατηρείται μια διαρροή που θα πυροδοτήσει τον μηχανισμό που τελικά θα οδηγήσει να ξετυλιχτεί η ιστορία του Κάσελ με τη (μαύρη) γυναίκα του και τον γιο του που κατάφερε να τους φυγαδεύσει από τη Νότια Αφρική.
Ο Κάσελ είναι ένας άνθρωπος της ρουτίνας. Του αρέσει η οικογενειακή ζωή και καταπιέζεται από τη μοναξιά που επιβάλλει η υπηρεσία, τον εξοντώνει που δεν μπορεί να μιλήσει σε κανέναν, ούτε καν στην οικογένειά του για αυτά που τον βασανίζουν. Φαντασιώνεται να παραιτηθεί, αλλά φυσικά το να παραιτηθείς από τις μυστικές υπηρεσίες είναι αδύνατον. Και νοιάζεται, παρ' όλο που δεν έχει φίλους, προσπαθεί έστω κάπως να ανοιχτεί στους άλλους πράκτορες, ακόμα και στους συνδέσμους του. Δεν είναι μια μηχανή πληροφοριών, έχει αισθήματα. Ό,τι κάνει εξάλλου, το κάνει από ευγνωμοσύνη.
Σε ένα βιβλίο γρήγορο και πολυπρόσωπο, που περιγράφει πολύ γλαφυρά τον κόσμο των «κατασκόπων», ο Γκράχαμ Γκρην καταφέρνει να διατηρεί τη λογοτεχνικότητά του. Παρόλο που ακολουθεί τον ήρωα του κατά πόδας, δεν παίρνει θέση, δεν γίνεται διδακτικός, μόνο στιγμές στιγμές στοχαστικός. Μιλάει για ζητήματα σοβαρά και άλλα κάπως τζειμσμποντικά, όπως το απαρτχάιντ και οι διπλοί πράκτορες, αλλά χωρίς καθόλου να εστιάζει στη βία. Ο Κάσελ δεν έχει τίποτε από τη γνωστή καρικατούρα του κατασκόπου, μοιάζει μάλλον με βαριεστημένο δημόσιο υπάλληλο σε εφορία. Το μυθιστόρημα κρατάει με αξιοθαύμαστο τρόπο τις πολιτικές ισορροπίες, σε εποχές που κάτι τέτοιο μοιάζει πολύ δύσκολο (εκδόθηκε το 1978).
Ο Γκράχαμ Γκρην είχε τη μαγική ικανότητα να γράφει, αυτό όριζε την κατά τα άλλα πολυτάραχη ζωή του, άφησε πίσω του πάνω από 100 μυθιστορήματα, τα μισά από τα οποία έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο—για τη γενιά μου αξέχαστο θα μείνει «Το τέλος μιας σχέσης» (“The end of the affair”) που βασιζόταν στην σχέση του με μια παντρεμένη γυναίκα, τη βαφτισιμιά του. Η γραφή του είναι γρήγορη και φαινομενικά απλή, οι ήρωες του εν πολλοίς του μοιάζουν, κατατρύχονται από υπαρξιακά άγχη και μια αίσθηση πως θα ήθελαν να ζουν μια πιο ήσυχη ζωή, ενώ ταυτόχρονα ζουν και δρουν όπως τους υπαγορεύουν οι καταστάσεις. Οι αμφιβολίες πάντοτε τους τριβελίζουν.
Ομολογουμένως έχω διαβάσει πολλά από τα βιβλία του Γκρην. Δεν μοιάζει ποτέ αρκετός. Είναι σαν να λες πως έχεις διαβάσει πολύ Ντίκενς ή πολλή λογοτεχνία γενικά. Ο Γκράχαμ Γκρην με τη στρωτή, συνήθως γραμμική του αφήγηση και το μεγάλο ταλέντο να στήνει χαρακτήρες και ιστορίες, θα μας θυμίζει πάντα τα βασικά της λογοτεχνίας.
Κατερίνα Μαλακατέ
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
ΑπάντησηΔιαγραφή