"Η απατηλή ζωή των ενηλίκων", Elena Ferrante

 

Αγάπησα βαθιά την Έλενα Φέρραντε, από τότε που διάβασα τις Μέρες Εγκατάλειψης (στην έκδοση με το φοβερό εξώφυλλο, της Άγρας). Τότε είχα ξαγρυπνήσει για να τελειώσω το διάβασμα in one sitting (σικ). Επιτέλους μια συγγραφική φωνή που καταλάβαινε τον κυκεώνα της γυναικείας ζωής σήμερα, με τους πολλαπλούς ρόλους και τις πολλαπλές φωνές μες στο κεφάλι μας. 

Ο ενθουσιασμός μου μετριάστηκε με την Τετραλογία, που απόλαυσα πιο πολύ ως σειρά, παρά ως βιβλία. Συνεχίζει πάντως η Φερράντε στο μυαλό μου να είναι μια μαγική φιγούρα, μια συγγραφική περσόνα που κατόρθωσε ό,τι λίγοι έχουν καταφέρει, να κάνει παγκόσμιο μπεστσέλλερ χωρίς να κάνει βασικές εκπτώσεις στην ποιότητα της γραφής ή τα θέματα που πραγματεύεται. Για αυτό και διάβασα την «Απατηλή ζωή των ενηλίκων» μόλις βγήκε. 

Η έφηβη Τζοβάννα ζει σε ένα σπίτι διανοούμενων στην καλή περιοχή της Νάπολης και η ζωή της μοιάζει ειδυλλιακή. Η οικογένεια είναι αγαπημένη και ανοιχτή στη συζήτηση, οικονομικό πρόβλημα δεν υπάρχει, οι δυο κολλητές της είναι κορίτσια της ίδιας τάξης, για την ακρίβεια κόρες των κολλητών των γονιών της. Ώσπου κρυφακούει τον πατέρα της να λέει πως είναι τόσο άσχημη, όσο η αδελφή του η Βιττόρια. Η Βιττόρια, που μένει ακόμα στην κακή περιοχή της Νάπολης, είναι αμόρφωτη και δουλεύει καθαρίστρια, είναι μια μυθική φιγούρα για τη Τζοβάννα, που δεν την έχει συναντήσει ποτέ, και συμβολίζει με κάποιον τρόπο το απόλυτο Κακό, ό,τι δεν θα ήθελαν οι γονείς της να γίνει. Το να την παρομοιάζει ο πατέρας της με αυτή την γυναίκα διαστρεβλώνει εντελώς την εικόνα για την εμφάνιση και το σώμα της και ξυπνά το ενδιαφέρον της για αυτόν τον «άλλο» κόσμο, τον βρώμικο και θλιβερό, στον οποίο μεγάλωσε ο πατέρας της αλλά τελικά άφησε πίσω. Επιμένει και πετυχαίνει να γνωρίσει τη Βιττόρια και μαζί της μια ολόκληρη νοοτροπία. Και διχάζεται, πότε είναι η καθωσπρέπει Τζοβάννα, πότε η πιο άγρια και σκοτεινή Τζαννίνα. 

Στην αρχή το μυθιστόρημα μου τράβηξε το ενδιαφέρον, αν και το θέμα ήταν τετριμμένο πια για Φερράντε, το έχει γράψει και το έχει ξαναγράψει. Πραγματεύεται την εφηβεία, την ενηλικίωση, το ψέμα, την ηθική. Και σκιαγραφεί τον κοινωνικό και οικονομικό διχασμό της Νάπολης, που είναι οικείος σε όλον τον Μεσογειακό Νότο. Όμως οι χαρακτήρες μοιάζουν άψυχοι, το μεγάλο ατού της, η ψυχογράφηση, φαίνεται εδώ να μην είναι στα καλύτερά του. Από κάποια στιγμή και μετά, ίσως μετά τη μέση, γίνεται βασανιστικά φλύαρο. Όλα όσα έπρεπε να ειπωθούν, έχουν ήδη ειπωθεί, και μοιάζει το κείμενο διεκπεραιωτικό, για να τελειώσουν οι σελίδες. Με αποκορύφωμα, ένα από τα πιο αποκαρδιωτικά και αναληθοφανή τέλη. 

Πιθανώς η απογοήτευσή μου είναι δυσανάλογα μεγάλη. Όλοι οι συγγραφείς δικαιούνται ένα μέτριο βιβλίο. Απλά η Φερράντε για μένα ήταν κάτι σαν προσωπικό μυστικό, μια μεγάλη αποκάλυψη, που ξαφνικά την ανακάλυψε όλος ο κόσμος. Και μετά ξεφούσκωσε. 

                       Κατερίνα Μαλακατέ

Η φωτογραφία από τη σειρά "Η υπέροχη φίλη μου"  

   "Η απατηλή ζωή των ενηλίκων", Έλενα Φερράντε, μετ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Πατάκη, 2020, σ.429