Δεν είχα διαβάσει κανένα άλλο βιβλίο της Σίγκριντ Νιούνεζ (οι ρίζες της είναι από τη Γερμανία, την Κίνα και τον Παναμά, αλλά γεννήθηκε και ζει στη Νέα Υόρκη), δεν έχουμε εξάλλου κανένα άλλο της μεταφρασμένο πέρα από το τωρινό, τον «Φίλο». Ούτε όμως την είχα ξανακούσει. Δεν μπορώ να ισχυριστώ με λίγα λόγια πως περίμενα με λαχτάρα το μυθιστόρημα της 70χρονης συγγραφέα, που έχει πολλά βιβλία πίσω της, ούτε πως με συγκίνησε το National Book Award του 2018. Στην πραγματικότητα, ήταν κάτι πολύ κοινότοπο που με παρακίνησε να το διαβάσω, με συγκίνησε ο σκύλος.
Πρωταγωνίστρια και πρωτοπρόσωπη αφηγήτρια, σε αυτό το βιβλίο που είναι κάτι ανάμεσα σε μυθοπλασία και memoir -πρόκειται για autofiction με τον τρόπο του Καρλ Ούβε Κνάουσγκορντ (ο ίδιος, ή τέλος πάντων το βιβλίο του, συμμετέχουν και σε ένα αστείο περιστατικό)- είναι μια μεσόκοπη γυναίκα, συγγραφέας και καθηγήτρια δημιουργικής γραφής που χάνει τον κολλητό της. Ο καλύτερός της φίλος ήταν κι αυτός συγγραφέας και καθηγητής δημιουργικής γραφής, ένας άντρας μιας άλλης εποχής, γυναικάς, που παντρευόταν τις μαθήτριές του (τρεις από αυτές) κι έκανε δεσμό με δεκάδες άλλες. Τώρα, στην εποχή του #MeToo οι άντρες δεν βάζουν καν γυναικείους χαρακτήρες ή σεξ στα μυθιστορήματά τους, όπως την ενημερώνει ένας φοιτητής της, γράφουν τις σκηνές, αλλά δεν τις φέρνουν στο Πανεπιστήμιο. Η ιδέα πως καθηγητής θα είχε ερωμένη φοιτήτρια του είναι αποτρόπαια. Η πρωταγωνίστρια έχει βαρύ πένθος για τον φίλο της, που ήταν κάποτε και δικός της καθηγητής. Κι όταν η τρίτη του γυναίκα της δίνει τον σκύλο του, τον Απόλλωνα, έναν τεράστιο δανό ποιμενικό, πιο μεγάλο κι από την ίδια, δεν το σκέφτεται καν, φιλοξενεί το γέρικο σκυλί, κι ας μην επιτρέπεται στο οικοδομικό τους τετράγωνο, κι ας κινδυνεύει να χάσει το μικρό νεουορκέζικο διαμερισματάκι της, ενώ είναι σίγουρη πως δεν μπορεί να βρει άλλο.
Το βιβλίο της Νιούνεζ έχει να κάνει με τα σκυλιά και τα βιβλία, με τη φιλιά και την αγάπη, με την αμερικάνικη κοινωνία που συνεχώς αλλάζει και συντηρητικοποιείται, με το συγγραφικό σινάφι, που μοιάζει τόσο μα τόσο για όποια χώρα κι αν μιλάμε. Μετά την αυτοκτονία του φίλου της, μεγάλη και μόνη, η ηρωίδα αναρωτιέται αν ήταν ερωτευμένη μαζί του. Σίγουρα πάντως είναι ερωτευμένη με τον σκύλο. Και με τη λογοτεχνία, που περνάει από τις σελίδες της σαν να ζει και να ανασαίναει μόνο για αυτή, η ζωή της να ταυτίζεται με τα βιβλία, αβίαστα μιλάει για Φλομπέρ, Ρίλκε, Μπέκετ, Κλάιστ, Γουλγ, Σέξτον, Μόρισον, Αλεξίεβιτς κ.α..
Το βιβλίο έχει ένα πικρό αυτοσαρκαστικό χιούμορ που δεν κρύβεται από τη συγκίνηση του πένθους, είναι ένα σχόλιο για μια κοινότητα ανθρώπων αλλά κι ένα αφιερωμα σε αυτούς που αναλώνουν τη ζωή τους στο γράψιμο. Χωρίς περιττούς συναισθηματισμούς, δίχως αυτολύπηση, χωρίς άσκοπους πειραματισμούς και μεταμοντέρνα διάσπαση, το κείμενο φανερώνει μια εξαιρετικά ευφυή συγγραφέα. Η ματιά της είναι διεισδυτική και απολαυστική. Κι ελπίζω τώρα που τη μάθαμε, να μεταφραστούν κι άλλα της βιβλία.
Κατερίνα Μαλακατέ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου