"Το γεγονός", Annie Ernaux

Ομολογώ πως δεν είμαι από τους θιασώτες του autofiction της Ανί Ερνό, το θεωρώ πολύ προσωπικό της, σαν να μην εμβαθύνει στα γεγονότα, απλά μας τα παραθέτει χωρίς λογοτεχνικότητα και συναίσθημα. Παρ’ όλο που έχω χάσει κι εγώ ένα γονιό, τα αντίστοιχα βιβλία της που περιγράφουν την εμπειρία, δεν με συγκίνησαν, ούτε μου κίνησαν το ενδιαφέρον λογοτεχνικά.

«Το γεγονός» όμως έχει ως κεντρικό θέμα του ένα τελείως διαφορετικό ζήτημα. Αφορά την εμπειρία της με τη «διακοπή κυήσεως» στη Γαλλία του 1960. Η νεαρή τότε φοιτήτρια, μένει έγκυος από ένα αδιάφορο αγόρι που δεν τον αγαπά και δεν την αγαπά, και η μόνη επιλογή είναι η διακοπή της κύησης. Μόνο που το 1963 η άμβλωση στη Γαλλία είναι παράνομη. Αβοήθητη και εντελώς άμαθη, τριγυρνά στις φτωχές γειτονιές του Παρισιού ψάχνοντας μια λύση, και τελικά καταφεύγει σε μια παράνομη «μαία». Αυτά που περιγράφει πως έζησε, πρέπει να τα διαβάσουν όλοι. Γιατί όλα έγιναν στην πολιτισμένη Ευρώπη. Γιατί ακόμα κι όταν έπαθε μόλυνση και κινδύνεψε να αιμορραγήσει μέχρι θανάτου, ο γιατρός τής έδωσε σημασία μόνο όταν κατάλαβε πως είναι φοιτήτρια, μία από «αυτούς».

Η έκτρωση στη Γαλλιά νομιμοποιήθηκε πάνω από δέκα χρόνια μετά την εμπειρία της Ερνό, χρειάστηκε η δυναμική παρέμβαση της Σιμόν Μποβουάρ, ένα μανιφέστο 300 γυναικών του πνεύματος που δήλωναν πως έχουν κάνει έκτρωση, που λοιδωρήθηκαν και σχεδόν διαπομπεύτηκαν μέχρι να αλλάξει ο νόμος.

Το «γεγονός» είναι συνταρακτικό βιβλίο. Αφορά μόνον όσες έχουμε μήτρα; Δεν το πιστεύω. Αντίθετα, αφορά, με όλες τις ειδεχθείς του λεπτομέρειες, κι όσους δεν έχουν. Ένα σοβαρό ποσοστό των γυναικών που θα το διαβάσει έχει δική του εμπειρία με την άμβλωση. Μπορεί να συγκρίνει πώς έγινε η όλη διαδικασία στην δική της περίπτωση, να ταυτιστεί ή να νιώσει ανακούφιση που τότε που διέκοψε εκείνη την κύηση, το γεγονός δεν ήταν πια παράνομο.

Το βιβλίο της Ενρό είναι τραγικά επίκαιρο, έπειτα από τις πρόσφατες εξελίξεις στις ΗΠΑ. Αυτή είναι η δύναμη του καλού autofiction, πιάνει τον παλμό της εποχής, το πολύ προσωπικό γίνεται κοινωνικό, συλλογικό και χτυπάει την πόρτα της κοινωνίας, βαράει καμπάνες, ικανές να ακουστούν στα πέρατα της Οικουμένης. Οι γυναίκες θα συνεχίσουν να ορίζουν εκείνες το σώμα τους, νόμιμα ή παράνομα. Μόνο που παράνομα, θα κινδυνεύουν συνεχώς να πεθάνουν. Δεν είναι τυχαίο που το βιβλίο έγινε αμέσως ταινία. Μας αφορά. Ο φάκελος άμβλωση έχει πάλι ανοίξει. Δυστυχώς.

                               Κατερίνα Μαλακατέ

"Το γεγονός", Ανί Ερνό, μρφ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Μεταίχμιο, 2022, σ.108