"Πάπυρος", Irene Vallejo

Ο Πάπυρος της Irene Vallejo *δεν* είναι ένα δοκίμιο με ακαδημαϊκές αναφορές για την ιστορία του χαρτιού και του βιβλίου, όπως θα περίμενε κανείς διαβάζοντας το βιογραφικό της συγγραφέα (η  Vallejo σπούδασε Κλασική Φιλολογία και πήρε το διδακτορικό της από τα Πανεπιστήμια της Σαραγόσα και της Φλωρεντίας). Ούτε φυσικά μια ανατύπωση του διδακτορικού της, που είχε ακριβώς αυτό το θέμα. Είναι ένα βιβλίο γεμάτο ιστορίες και αφηγήσεις, περισσότερο για τα παραλειπόμενα, παρά για την ίδια την ιστορία, του βιβλίου. Ένα κείμενο γραμμένο από μια χτυπημένη αναγνώστρια, «δικιά» μας. Στα βιώματά της, από το bullying στο σχολείο και το καταφύγιο στο διάβασμα, μέχρι τις διακειμενικές αναφορές της, ώρες ώρες αναγνώριζα εμένα, κι ας μας χωρίζουν τόσα πολλά. Σαν να είναι η ανάγνωση ένας κοινός τόπος. Η πατρίδα μας.

Η ιστορία που αφηγείται η Vallejo ξεκινά από πολύ παλιά. Με συνεχή ζιγκ ζαγκ και άλματα στον χρόνο και στον τόπο στήνει μπροστά στα μάτια μας, τα πρώτα έπη, τα πρώτα αλφάβητα, μιλά για το πως χρειάστηκε μόνον ένας άνθρωπος για να φτιαχτεί το ελληνικό αλφάβητο από το φοινικικό και από αυτά όλα τα αλφάβητα του κόσμου. Και επικεντρώνεται στην φανερά μεγάλη της αγάπη, στην Ελληνιστική περίοδο, τότε που, ο Μ. Αλέξανδρος και οι επίγονοί του, έκαναν την κοινή Ελληνική μια παγκόσμια εσπεράντο.

«Μερικές φορές ο καλύτερος τρόπος για να ανακαλύψεις νέους δρόμους είναι να ξέρεις τους κλασικούς»

Αυτή η φράση συμπυκνώνει την ιστορία των βιβλίων. Τα παλιότερα βιβλία μπορούν να μας σώσουν (έχει μια φοβερή ιστορία για το Νταχάου), και να γεννήσουν τα επόμενα, που θα σώσουν κι άλλους. Η συγγραφέας αγαπά με τρέλα τις βιβλιοθήκες, τα βιβλιοπωλεία, τους βιβλιοπώλες, γράφει με την ίδια ευκολία για τον Πλάτωνα, τα πρώτα έπη, τη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας, την Κλεοπάτρα και το Φαρενάιτ 451. Όλα μπλέκονται πολύ γλυκά και φτιάχνουν ένα ανάγνωσμα μαυλιστικό, γεμάτο χιούμορ, που δεν το αφήνεις, ακόμα κι αν πολλά από αυτά που αφηγείται, είναι για μας τους Έλληνες πολύ γνωστά και οικεία. Νομίζω πως η στιγμή που λάτρεψα το βιβλίο ήταν το αστείο για τον Πλάτωνα. Ο ίδιος δεν πίστευε πως πρέπει να έχουν πρόσβαση όλοι οι μαθητές σε όλα τα βιβλία. Ε, και τώρα, 2500 χρόνια μετά, τα δικά του βιβλία βγαίνουν από τα αμερικάνικα σχολεία, λόγω της πολιτικής ορθότητας.

Η Vallejo είναι αισιόδοξη για το μέλλον της ανάγνωσης και της μυθοπλασίας. Δεν την τρομάζουν οι αλλαγές, τα audiobooks και τα e-books. Ξέρει πως η ουσία είναι άλλη, βρίσκεται μέσα στα ίδια τα κείμενα και τις ιστορίες. Και υπονοεί και κάτι ακόμα εξίσου σημαντικό, πως η ανάγνωση δεν μας κάνει κατ’ ανάγκη καλύτερους ανθρώπους. Μα αυτό δεν έχει σημασία. Τα βιβλία μας κάνουν αυτό που είμαστε.

                                          Κατερίνα Μαλακατέ

"Πάπυρος", Irene Vallejo, Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη, εκδ. Μεταίχμιο, 2022, σ. 543

Η Irene Vallejo και η Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη στην Λέσχη ανάγνωσης για τον Πάπυρο, όπου συμμετείχε και η Λέσχη του Booktalks, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ LEA