 |
| Αγοράστε το εδώ: https://www.booktalks.gr/genika-vivlia/dokimia-omilies-apofthegmata-summikta/sunenteukseis/ena-makru-savvato.html |
Το "Ενα μακρύ Σάββατο" είναι μια συνέντευξη διαρκείας που έδωσε ο Τζωρτζ Στάινερ στη δημοσιογράφο Λωρ Αντλέρ, παραβαίνοντας τις συνήθειες του. Δεν ήταν- λένε- κι ο πιο καλόβολος άνθρωπος της γης.
Φαντάζομαι -αν κι εγώ μάλλον δεν είμαι η πιο καλόβολη της γης- πως δεν είμαι η πρώτη γυναίκα δημιουργός που εκνευρίζεται όταν διαβάζει τις απόψεις του Στάινερ για τις γυναίκες δημιουργούς. Δεν είναι πως δεν τις ήξερα, απλά στο «Ένα μακρύ Σάββατο» τις λέει με τέτοιον απροκάλυπτο μισογυνισμό, που νιώθεις να σου γυρίζει το στομάχι.
«Μήπως η γυναίκα έχει υπερβολικά πρακτικό πνεύμα; [] το πρακτικό πνεύμα είναι ο εχθρός της ιδιοφυίας»
«Στην ποίηση όμως η γυναίκα ποιήτρια παραμένει σπάνιο πράγμα»
«Η υπόθεσή μου- αναμφίβολα εντελώς βλακώδης- είναι πως εφόσον ένας άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει ζωή, εφόσον μπορεί να δημιουργήσει ένα παιδί, είναι πολύ πιθανό η αισθητική, ηθική, φιλοσοφική δημιουργία να έχει για αυτόν τον άνθρωπο πολύ μικρότερη σημασία»
Δεν βγαίνουν λέει σπουδαίες ποιήτριες, φιλόσοφοι, επιστήμονες, αυτά μας λέει ο κύριος Στάινερ, και δεν βγαίνουν γιατί κάνουν ΠΑΙΔΙΑ. Κι όταν η Λωρ Αντλέρ τού επισημαίνει, "Ω, Τζωρτζ, μα είστε φαλλοκράτης", κάνει τον Κινέζο. Α, θα σταθούμε λίγο και στους Κινέζους, γιατί ενώ είναι οι πιο ταλαντούχοι μαθητές του, αυτός μάλλον προτιμά τους… Ινδούς.
Μπορώ να σας πω κι άλλα για αυτό το βιβλίο, την άποψη του Στάινερ για το Ισραήλ: εγώ δεν θα πήγαινα ποτέ, είμαι πολίτης του κόσμου και άπατρις, αλλά μια καβαντζούλα τη θέλω, αν πάλι στριμωχτούν τα πράγματα, για τους Αμερικανοεβραίους: δεν έχω τίποτα μαζί τους, εκεί μένουν τα παιδιά μου, αλλά… Ομολογουμένως όλα αυτά ο Στάινερ δεν τα έκρυψε ποτέ, αλλά στο «Ένα μακρύ Σάββατο» είναι μαζεμένα και δεν μπορείς με κανέναν τρόπο να τα αγνοήσεις.
Από την άλλη, το βιβλίο έχει σελίδες σπουδαίας βιβλιοφιλικής ομορφιάς, δεν μπορείς να ξεχάσεις πως το πρώτο βιβλίο που έγραψε ο Στάινερ είναι το «Τολστόι ή Ντοστογιέφσκι» ή πως αυτός «ανακάλυψε» τον Πάουλ Τσελάν. Ήταν ένας άνθρωπος που ζούσε μέσα στα βιβλία—και αν και μάλλον μετάνιωσε που δεν έγινε κι ο ίδιος δημιουργός— ανάσαινε μόνο μέσα στη λογοτεχνία. Όπως κι αυτά που λέει για την γλώσσα, για τη γλωσσομάθεια, για τους πολύγλωσσους, για τη "μητρική" γλώσσα. Σπουδαία, ανατρεπτικά και σίγουρα ενδιαφέροντα για όσους αγαπούν τη λογοτεχνία.
«Η εμπειρία του βιβλίου είναι η πιο επικίνδυνη, η πιο συναρπαστική που υπάρχει. Ασφαλώς και το βιβλίο μπορεί να διαφθείρει τον άνθρωπο∙ είναι γελοίο να μην το λέμε ανοιχτά. Υπάρχουν μαθήματα σαδισμού στα βιβλία, υπάρχουν μαθήματα πολιτικής βαναυσότητας, ρατσισμού. Κι επειδή πιστεύω πως ο Θεός είναι θείος του Κάφκα (είμαι πεπεισμένος για αυτό), δεν θέλει να μας κάνει τη ζωή πιο εύκολη. Λίγο πριν από τον θάνατό του, ο Σαρτρ – που καθόλου δεν του άρεσε να σκορπά φιλοφρονήσεις, αυτό είναι σίγουρο- δήλωσε: «Μονάχα ένας από εμάς θα επιβιώσει: ο Σελίν». Αυτό το είπε ο Σαρτρ. Ασφαλώς, η γαλλική γλώσσα ανήκει εξ ολοκλήρου σε δύο συγγραφείς: τον Προυστ και τον Σελίν. Δεν υπάρχει τρίτος. Και το ότι ο Θεός επέτρεψε σε αυτόν τον αντισημίτη φονιά, σ’ αυτόν τον χούλιγκαν, σ’ αυτόν τον γκάνγκστερ της ψυχής – γιατί αυτό ήταν ο Σελίν ως συγγραφέας, αν και όχι στην προσωπική του ζωή∙ πράγμα που κάνει τα πάντα ακόμα πιο περίπλοκα— να δημιουργήσει μια καινούργια γλώσσα κι ύστερα να γράψει το Από κάστρο σε κάστρο και τον Βορρά (δύο σαιξπηρικά αριστουργήματα, κατά τη γνώμη μου) με στεναχωρεί πάρα πολύ. Δηλώνω τον θαυμασμό μου και, ταυτόχρονα, θυμώνω τρομερά. Και προσπαθώ να αποφεύγω βιβλία που είναι φονικά δηλητήρια»
Νομίζω πως αυτή η τελευταία αποστροφή ισχύει και για μένα, δηλώνω τον θαυμασμό μου για τον δάσκαλο της λογοτεχνίας, τον εμπνευσμένο κριτικό, Τζωρτζ Στάινερ, και ταυτόχρονα τον αποτροπιασμό μου που θεωρούσε πως στον 21ο αιώνα (το βιβλίο βγήκε το 2014) μπορούσε να διατυπώνει απόψεις τόσο βασισμένες στο προνόμιο να είσαι άντρας λευκός στην Ευρώπη, χωρίς καμία ντροπή. Ειδικά ένας άνθρωπος που γλίτωσε τα στρατόπεδα συγκέντρωσης όσο ήταν παιδί από μια τυχαία, ή και όχι τόσο τυχαία, μετακόμιση των γονιών του στις ΗΠΑ την τελευταία στιγμή.
Κατερίνα Μαλακατέ
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου