Σελίδες

18/12/14

"Δύο Βρετανίδες γράφουν – τα καινούρια βιβλία των Hilary Mantel και Sarah Waters" του Παναγιώτη Κορκιδά



The Assassination of Margaret Thatcher, Hilary Mantel (Henry Holt, 2014)

Η Χίλαρυ Μάντελ είναι μια εξέχουσα κυρία των Αγγλικών γραμμάτων. Στην βαλίτσα της έχει δύο Μπούκερ, τα οποία πήρε για την ιστορική σειρά της στην οποία αφηγείται τον βίο και πολιτεία του Τόμας Κρομγουελ, ανθρώπου που ανελίχτηκε στην εξουσία, σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο του Ηνωμένου Βασιλείου. Τώρα, λίγο πριν κυκλοφορήσει τον τρίτο τόμο της, μας δίνει αυτή την σειρά διηγημάτων. Όλες οι ιστορίες της συλλογής έχουν εκδοθεί στο παρελθόν, με την πιο πρόσφατη, την ομώνυμη, να έχει κυκλοφορήσει πρώτα στο The New York Times Book Review.

Η εμπειρία μου με το Γουλφ Χολ (εκδ. Πάπυρος, 2010), το πρώτο βιβλίο της σειράς του Κρόμγουελ, κανονικά θα έπρεπε να με αποτρέψει να διαβάσω τούτο εδώ. Είχα γονατίσει αναγνωστικά για να το τελειώσω και δίχως καμία εξαίρεση, δεν δίνω δεύτερη ευκαιρία σε συγγραφέα που με παίδεψε. Ωστόσο, κάπως λειτούργησαν οι συγκυρίες, από τη μια η πληθώρα διθυράμβων από την άλλη η διάθεση μου για την μικρή φόρμα – τελικά με λαχτάρα το ξεκίνησα.


Καταφέρνει να γράφει με μια γλυκιά ποιότητα, να τοποθετεί λεπτομέρειες απαλές, διακριτικές. Αυτές οι αποχρώσεις πολλές φορές βρίσκονται σε αυτά που δεν λέγονται, στις αφηγηματικές συγκοπές και ανάπαυλες - οι διάλογοι είναι μικροί, σχεδόν κρυπτικοί, οι περιγραφές λεπτεπίλεπτες, σαν καλλιγραφία. Φαίνεται να ξέρει που τοποθετεί το καθετί στο κείμενο της, καταφέρνοντας να μετατοπίζει τα συναισθήματα αναπάντεχα. Ένιωθα πως από μια καθημερινή ιστορία, ένα μυστήριο χτιζόταν, μια προσμονή για κάτι άλλο, ενίοτε αγχωτικό, άλλες φορές τρομακτικό, το οποίο δεν ερχόταν ποτέ τελικά.

Μα φαίνεται πως ακολουθεί μια δική της πυξίδα, γιατί η δική μου είχε τρελαθεί όσο διάβαζα. Ένιωθα μονίμως αποσυντονισμένος μέσα στο έργο της. Δεν καταλάβαινα ακριβώς ποια ήταν η αφηγηματική ροή της ιστορίας. Τελικά έφτανα στο τέλος της ιστορίας να κλωθογυρίζω το επιμύθιο.

Έπιασα το σκέρτσο της, την παρατηρητικότητά της. Μια αδιόρατη μαγεία που πασπαλίζει όλα τις περιγραφές των ιστοριών, απόρροια της ματιάς της Μάντελ. Σίγουρα είναι ένας ιδιαίτερος άνθρωπος και μια χαρισματική συγγραφέας. Ψηλαφίζοντας τις εντυπώσεις μου, θα την χαρακτήριζα σχεδόν αλαφροΐσκιωτη. Μα εγώ κυρίως ένιωθα συγχυσμένος. Πιθανώς το ίδιο να ένιωθαν και οι ίδιοι οι χαρακτήρες σε μερικές ιστορίες. Ίσως αυτό να ήθελε να μεταδώσει και η Μάντελ. 

Στο νου μου θα είναι μια συλλογή όμορφων, λεπτοδουλεμένων ιστοριών φτιαγμένων από όμορφα, απροσδιόριστα υλικά.



The Paying Guests, Sarah Waters (Riverhead, 2014)

Στον αντίποδα τον λογοτεχνικό, μιας πυκνής, στιβαρής και κρυστάλλινης γραφής, στέκει η Γουότερς. Τα θέματά της, από όσο έχω δει κατά καιρούς να γράφονται, περιστρέφονται γύρω από την λεσβιακή σεξουαλικότητα και τις σχέσεις των γυναικών. Συνήθως, αν κρίνω από αυτό το βιβλίο, υπό αντίξοες συνθήκες. Στην Ελλάδα έγινε γνωστή με τον Ανήλικο Επισκέπτη (εκδ. Καστανιώτη, 2014), ένα μυθιστόρημα μυστηρίου και αγωνίας, ίσως το μοναδικό που δεν πραγματεύεται τα αγαπημένα της σεξουαλικά θέματα και είναι το μόνο της που είχα διαβάσει μέχρι να πιάσει τούτο ‘δω στα χέρια μου.

Η Γουότερς ξεκινάει εντυπωσιακά το βιβλίο της. Επιστρατεύει μια λεπτομερή προσέγγιση στον κόσμο του σπιτιού, όπου τα απομεινάρια μιας οικογένειας τραυματισμένης από τον μεγάλο πόλεμο και τις οικονομικές δυσκολίες, η πρωταγωνίστρια με τη μητέρα της, για να ανταπεξέλθουν στα χρέη που στοιβάζονται υπενοικιάζουν μέρος τους αρχοντικού τους σε ένα νέο ζευγάρι. Εξ ού και ο τίτλος – ένας εκλεπτυσμένος τρόπος να αναφέρεται η υψηλή κοινωνία στους νοικάρηδες της υπαλληλικής τάξης. Μόνο μια γυναίκα, ευφυής, με αυτήν την θηλυκή εμβρίθεια θα μπορούσε να κάνει τις παρατηρήσεις της, να περιγράψει όχι με ευαισθησία μπανάλ, αλλά με μια διεισδυτικότητα που ένας άντρας δεν κατέχει, το σπίτι, την ρουτίνα, τον πόνο και τα χτυπήματα της οικογένειας και τις λεπτές ισορροπίες πάνω στις οποίες ταλαντεύεται η πραγματικότητα μάνας και κόρης, πλασμένης από τα υλικά ενός σκληρού παρελθόντος, καθώς και την σχέση μεταξύ της πρωταγωνίστριας και της συζύγου του μικροαστικού ζευγαριού. Γράφει με μια χαρακτηριστική λεπτομέρεια. Νεκροί χρόνοι δεν υπάρχουν, η ιστορία είναι τεράστια και πυκνή. 

Ομολογώ πως στην μέση του βιβλίου, όταν η αφήγηση άρχισε να γίνεται μια ερωτική ιστορία άρχισα να κουράζομαι. Οι τεχνικές που αρχικά με είχαν εντυπωσιάσει -ο τρόπος που αλληλοεπιδρούσαν οι γυναίκες, πως η μια μπαίνει στον κόσμο της άλλης, μέχρι που σταδιακά ερωτεύονται-, άρχισαν να με εκνευρίζουν. Αγνοούσα τι θα ακολουθούσε. Έβλεπα τον όγκο του βιβλίου και χτυπούσα νευρικά το πόδι στο πάτωμα, θεωρώντας πως οι αγάπες θα τραβούσαν επ’ αόριστον. Ρουθούνιζα με τους αργούς ρυθμούς της Γουότερς με τους οποίους πασπάλιζε τον ανθισμένο πια, παράνομο αυτό έρωτα. Όταν, όμως, το βιβλίο μετατράπηκε σε ένα τρομακτικό θρίλερ, έπεσα με τα μούτρα ξανά.

Η Γουότερς είναι μια πάρα πολύ καλή συγγραφέας. Θα έλεγα πως δεν μπορεί να ξεφύγει από την προσήλωση στην λεπτομερή διήγηση. Μα ξέρει τι κάνει. Και έτσι, όχι μόνο κορυφώνει αναπάντεχα μια ιστορία αγχωτική, αλλά μεταφέρει τον αναγνώστη σε ένα Λονδίνο μετά τον Α Παγκόσμιο, λες και το βιβλίο δεν γράφτηκε σήμερα, αλλά τότε.

Ο βιβλιόφιλος, λοιπόν, να προσέξει σε τι φάση θα τον πετύχει η Γουότερς. Δεν πρέπει να έχει πολλούς ανοιχτούς λογαριασμούς: πρέπει να είναι εξοπλισμένος με υπομονή, να ξεχάσει την λίστα και τις στοίβες που τον περιμένουν. Ειδάλλως θα βιάσει τις σελίδες, θα αναθεματίζει τους ήρωες να κουνηθούν λιγάκι. Κάτι το οποίο, φυσικά, είναι αδύνατο καθότι ζούνε το δικό τους δράμα μέσα στις σελίδες τους και κάτι φυσικά που θα αγνοήσει η Γουότερς καθώς έχει τη δική της άποψη πάνω στην σκηνοθεσία της ιστορίας της.

Ανταμείβει; Ναι, ανταμείβει τον πειναλέο αναγνώστη της καλής λογοτεχνίας, με τα πολλά τα λόγια, τα καλά, τα όμορφα· της πυκνογραμμένης αφήγησης που δεν λυπάται το μελάνι και το χαρτί.


                                                                                                 Παναγιώτης Κροκιδάς



Υ.Γ. 42 Να πως εγώ πως σιχάθηκα με τέτοια σφοδρότητα το Γουλφ Χολ που δεν θα ξαναπλησίαζα βιβλίο της Μάντελ σε απόσταση... ραφιού. 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου