"Το καλοκαίρι δίχως άντρες", Siri Hustvedt

"Το καλοκαίρι δίχως άντρες» της Σίρι Χούστβεντ είναι ένα γυναικείο βιβλίο. Μιλά για αυτά που απασχολούν τις γυναίκες, είναι γραμμένο για αυτές. Παράλληλα δε θα έβλαπτε να το διάβαζε και κανένας άντρας. Είναι ένα κείμενο από μια συγγραφέα που αγαπά πολύ τη λογοτεχνία, αρέσκεται να το δείχνει, την ενθουσιάζουν οι κρυφές και μερικές φορές οι πολύ φανερές συνδέσεις με άλλα κείμενα.

Η ηρωίδα της Χούστβεντ είναι μια γυναίκα γύρω στα πενήντα, ποιήτρια, και αντιμετωπίζει δύσκολες καταστάσεις. Ο παγκοσμίως γνωστός νευροφυσιολόγος άντρας της, με τον οποίο είναι κοντά τριάντα χρόνια μαζί, ξετρελαίνεται με μια τριαντάχρονη Γαλλιδούλα και της ζητά να κάνουν μιαν Ανάπαυλα στο γάμο τους. Η Μία στην αρχή παθαίνει ψυχωτική κρίση και καταλήγει στο τρελοκομείο. Βγαίνει όμως γρήγορα και αποφασίζει να περάσει το καλοκαίρι της κοντά στην ηλικιωμένη μητέρα της, όπου βρίσκει δουλειά ως «καθηγήτρια» ποίησης για μια ομάδα κοριτσιών. Δημιουργεί σχέσεις τόσο με τις υπερήλικες φίλες της μαμά της, όσο και με τα έφηβα κορίτσια που διδάσκει. Στο διπλανό σπίτι μένει μια νεαρή κοπέλα με δυο παιδιά- ένα τρίχρονο κοριτσάκι και ένα μωρό- κι έχει πολύ επεισοδιακή σχέση με τον άντρα της. Η ηρωίδα μπλέκει στη ζωή αυτών των γυναικών- αντιπροσωπεύονται σχεδόν όλες οι ηλικίες και οι σχετικές καταστάσεις- αρχίζει να νιώθει ξανά, αν και δεν ξεχνά τον σύντροφό της των τριάντα χρόνων, θρηνεί για αυτό που συμβαίνει αλλά νοιάζεται και για τους άλλους.

Η γυναικεία ψυχή εκφράζεται με καθαρότητα, σχεδόν απαλλαγμένη από τη συνήθη υστερία. Οι σχέσεις των γυναικών – όπως αποδεικνύεται από την ομάδα των εφήβων- έχουν πάντα μια ανταγωνιστική χροιά, μπορούν όμως να είναι ουσιαστικές, γεμάτες τρυφερότητα. Η ηρωίδα έχει στενό δεσμό και με τη μάνα και με την κόρη της, πράγμα σχετικά σπάνιο. Αν και δεν μπορεί πλήρως να κατανοήσει τα προβλήματα της προηγούμενης και της επόμενης γενιάς, τουλάχιστον προσπαθεί. Ο πιο γοητευτικός χαρακτήρας του βιβλίου είναι η Άμπιγκειλ, μια ενενηντάχρονη που αρέσκεται μέσα σε βαρετά και λίγο μπανάλ κεντήματα, να χώνει σκηνές σεξ ή καταστροφής, πράγματα σοκαριστικά και ίσως ανείπωτα που το άμαθο μάτι δεν τα διακρίνει.

Η επιλογή της πρωτοπρόσωπης αφήγησης μοιάζει σοφή για ένα βιβλίο σαν κι αυτό, είναι καλό να φαντάζεσαι πως υπάρχουν κάποια αυτοβιογραφικά στοιχεία, το κάνει πιο προσωπικό κι αφήνει να φανεί περισσότερο συναίσθημα. Από την άλλη οι επικλήσεις της συγγραφέως στον Αναγνώστη με ενόχλησαν. Η πλοκή ρέει σχετικά αργά, αλλά δεν είναι αυτή το ζητούμενο, το βασικό είναι να φανεί ο γυναικείος ψυχισμός, κάπως σαν πραγματεία στο θέμα. Πέρασα καλά με το βιβλίο. Στο τέλος φυσικά εγώ θα είχα διαλέξει άλλο δρόμο από ό,τι η ηρωίδα, αλλά έτσι είναι αυτά, κάποιες φορές η ηλικία παίζει καθοριστικό ρόλο στις επιλογές μας.

«Το καλοκαίρι δίχως άντρες», Σίρι Χούστβεντ, μετ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Πατάκης, 2012, σελ.262