"Ο θάλαμος αρ. 6", Anton Pavlovich Chekhov

Ανάμεσα στους βιβλιόφιλους, η συνηθέστερη απάντηση στην ερώτηση «ποιος είναι ο αγαπημένος σας διηγηματογράφος» είναι «Άντον Τσέχωφ». Αν και δεν συγκαταλέγομαι στους φανατικούς του Ρώσου λογοτέχνη, η απάντηση είναι δίκαιη. Κανένας άλλος δεν καταφέρνει με τόση ενάργεια να χτίσει χαρακτήρες στην μικρή φόρμα, να εντάξει την κοσμοθεωρία του στην ιστορία και να σε ξεβράσει πάνω στα βράχια της αλήθειας.

«Αποπνευμάτωση… στραβομουτσούνιασε ο Ιβάν Ντμήτριτς. Τα εκτός μου και τα εντός μου… Με συγχωρείτε, αλλά ολ’ αυτά για μένα είναι αλαμπουρνέζικα. Το μόνο που ξέρω είπε- σηκώθηκε όρθιος και κοίταξε θυμωμένα τον γιατρό- το μόνο που ξέρω είναι πως ο Θεός με έπλασε από ζεστό αίμα και νεύρα. Μάλιστα! Και το οργανικό κύτταρο αν έχει ζωή μέσα του πρέπει να αντιδρά σε κάθε ερεθισμό. Κι εγώ αντιδρώ! Στον πόνο απαντώ με κραυγές και με δάκρυα, στην προστυχιά με την οργή μου, στην βρωμιά με την αηδία μου. Κατά τη γνώμη μου, αυτό είναι ίσα ίσα αυτό που λέμε ζωή».

Η νουβέλα «Θάλαμος αρ.6» πρωτοδημοσιεύτηκε το 1892 και μιλά για ένα τολμηρό θέμα για την εποχή, την κατάσταση στις ψυχιατρικές πτέρυγες των νοσοκομείων, την ιδρυματοποίηση των ασθενών, την αντιμετώπιση που τους επιφυλάσσουν ιατροί και νοσηλευτές.

Κεντρικός ήρωας ο γιατρός Αντρέι Εφίμιτς, ένας άντρας μορφωμένος, καλών προθέσεων, διευθυντής σε ένα νοσοκομείο σε μια επαρχιακή πόλη, εξαιρετικά τεμπέλης και αταίριαστος για αυτή τη θέση, που αφήνει το νοσοκομείο στην τύχη του, τις εγχειρήσεις στους κουτοπόνηρους βοηθούς του, δεν πατά στον θάλαμο αρ.6 με τους ψυχιατρικούς ασθενείς- όπου αλωνίζει ένας αγροίκος, ο Νικήτας, που δέρνει τους τρόφιμους, τους κατακλέβει, τους αφήνει νηστικούς και βρώμικους. Έχει μοναχά έναν φίλο σε ολόκληρη την πόλη, τον διευθυντή του ταχυδρομείου, αγαπά να διαβάζει τα βιβλία του και να ακολουθεί με ευλάβεια την ρουτίνα του κι έχει συναίσθηση της καταστάσεως, αλλά από μακριά. Δεν τολμά να κάνει κάτι, δεν θέλει να ξεβολευτεί, αφήνει αυτό που δεν τον αφορά άμεσα να τον προσπερνά.

«Έχοντας επιθεωρήσει το νοσοκομείο, ο Αντρέι Εφίμιτς κατέληξε στο συμπέρασμα πως το ίδρυμα αυτό δεν βασίζεται επί ηθικών αρχών και είναι επιπλέον βλαβερότατον δια την υγεία των κατοίκων. Κατά τη γνώμη του, το λογικότερο από όλα θα ήταν να αφήσει τους αρρώστους να πάνε σπίτια τους και να κλείσει το νοσοκομείο. Σκέφτηκε, όμως, πως για να γίνει κάτι τέτοιο δεν αρκεί μονάχα η δική του θέληση, και ότι, τελικά θα ήταν και ανώφελο∙ αν διώξεις την σωματική και την ηθική βρωμιά από ένα μέρος θα μεταφερθεί σε άλλο∙ πρέπει να περιμένεις να εξαλειφθεί από μόνη της»

Όταν όμως ο γιατρός πιάσει τυχαία φιλίες με έναν από τους ασθενείς της ψυχιατρικής πτέρυγας, οι κατώτεροί του θα βρουν την ευκαιρία να τον αποκαθηλώσουν, να του «φάνε» την θέση και να τον κλείσουν στον θάλαμο αρ.6.

Ο Τσέχωφ με αυτή τη νουβέλα αποδεικνύει το ηθικό του ανάστημα, την δύναμη του ως ψυχρού ψυχογράφου, την ικανότητά του να κρατά τις αποστάσεις από τον ήρωα κι όμως να σε βάζει να ταυτιστείς μαζί του. Παραπάνω από εκατό χρόνια μετά, το κείμενο διαβάζεται σπαρταριστό, σε παίρνει μαζί του. Και μας λέει πως τα πράγματα ήταν πάντοτε έτσι∙ όποιος αφήνει την ζωή του να περνά, αδιάφορος για τα σημαντικά, τελικά τη χάνει. 

"Ο θάλαμος αρ.6", Άντον Τσέχωφ, μετ. Άρης Αλεξάνδρου, εκδ. Γκοβόστη, 2012, σελ.111