Γιατί να διαβάσω τους κλασικούς;

Ξεκινώντας κανείς να διαβάσει ένα βιβλίο σαν τον «Ζοφερό Οίκο» του Ντίκενς δεν μπορεί παρά να θέσει το εξής, όχι ιδιαίτερα πρωτότυπο -τα είπε κι ο Καλβίνο εξάλλου καιρό τώρα- ερώτημα : «Γιατί να διαβάσω τους κλασικούς;». Τι έχει να μου προσδώσει ένα κείμενο γραμμένο δυο αιώνες πριν σε συνέχειες σε εβδομαδιαίο λογοτεχνικό περιοδικό που στο σύνολό του αριθμεί στην ελληνική έκδοση πάνω από 1400 σελίδες.

Πάντοτε τα βιβλία αυτού του όγκου μου δημιουργούν ενδόμυχα τον φόβο μήπως σπαταλήσω τον χρόνο μου σε κάτι που δεν θα μου αρέσει, θα με πιέσει και θα με βγάλει από τον αναγνωστικό ρυθμό. Ή μήπως πρόκειται για κείμενο ανεπίκαιρο, γραμμένο για την εποχή του που δεν έχει τίποτε να προσφέρει στον σύγχρονο αναγνώστη. Εξάλλου τα περισσότερα από αυτά τα κλασικά οι συστηματικοί αναγνώστες όπως εγώ τα διάβασαν σε νεαρή ηλικία, τον Ντίκενς, τον Ντοστογιέφσκι, τον Τολστόι, τον Κάφκα ας πούμε και σπανίως μπαίνουν στον κόπο να τα ξαναδιαβάσουν.

Με αυτά και με αυτά, αντιστεκόμουν σθεναρά στον Ζοφερό Οίκο κοντά έναν χρόνο τώρα. Θες από αντίδραση γιατί η Ε.Γ. μου έλεγε «Ζοφερός Οίκος» κάθε δεύτερη κουβέντα; Θες γιατί η Κλαίρη Παπαμιχαήλ η μεταφράστρια του άθλου είναι σε αυτή την φάση ένα από τα προσφιλέστερα μου πλάσματα σε τούτη την ρημάδα την γη; Είχα στυλώσει τα πόδια και δεν το διάβαζα. Ώσπου στα γενέθλια μου του Αυγούστου η Ε.Γ. αναγκάστηκε να μου το πάρει δώρο από το ίδιο μου το βιβλιοπωλείο. Σπίτι πια, εγώ και οι δυο τόμοι του Ζοφερού, αναμετρηθήκαμε και αποφασίσαμε να τα βρούμε.

Τολμώ να πω (χωρίς να έχω ακόμα ολοκληρώσει την ανάγνωση) πως ο Ντίκενς με μάγεψε όπως παλιά. Το Λονδίνο που σκιαγραφεί είναι τόσο οικείο από τα παιδικά μας αναγνώσματα, οι αφηγηματικές τεχνικές ενός ανθρώπου που γράφει το 1850 τόσο ίδιες με αυτές που ακολουθούμε ακόμα και σήμερα. Και η αφήγηση, αυτή η μεγάλη αφήγηση ποταμός που κάνει τα δεκάδες πρόσωπα της πλοκής τόσο οικεία, σαν να μπαίνουν σπίτι σου κάθε μέρα και σε χαιρετάνε, με τα καπέλα και τα βέλο τους, είναι από τα πιο ξεκούραστα πράγματα για την ψυχούλα μου εδώ και πολύ καιρό.

Πλατειάζει ο Ντίκενς; Φυσικά και πλατειάζει. Είναι κάποια θέματα και υποπλοκές πιο δυνατά από άλλα; Ε, μα, ναι. Το βιβλίο είναι γραμμένο για τα χούγια μιας άλλης εποχής. Όμως ένα τόσο μεγάλο μυθιστόρημα δεν με έχει αφήσει στιγμή να το αφήσω. Γυρίζω ξανά και ξανά στις σελίδες του, κουβαλώ τον τόμο πάντα μαζί μου. Και το βράδυ αργά, στις αγρύπνιες και τις νυχτερινές αφυπνίσεις που στοιχειώνουν σχεδόν τις μισές γυναίκες της ηλικίας μου, είναι απίστευτο βάλσαμο να ‘χεις μια τέτοια ιστορία να σε βάλει ξανά για ύπνο.