Ένα ειλικρινά ξεχωριστό βιβλίο είναι το «Πόλεμος και πόλεμος» του Λασλό Κράσναχορκαι. Κι αυτό δεν οφείλεται μονάχα στην διαφορετικότητα της μορφής- ακολουθώντας στα χνάρια του Μπέρνχαρντ, ο Κράσναχορκαι χρησιμοποιεί έναν εξαιρετικά μακροπερίοδο λόγο, δίχως τελείες και παραγράφους για ολόκληρα κεφάλαια, με κλασικές επαναλήψεις και στερεοτυπικές εκφράσεις, «του είπε», «σκέφτηκε», «έγραψε». Ο βασικός λόγος που το μυθιστόρημα είναι μακριά από όλα τα άλλα, είναι το βάθος του. Οι χαρακτήρες, και κυρίως ο πρωταγωνιστής, για τον οποίο δεν μαθαίνουμε παρά μόνον τα βασικά της ιστορίας του, αναλύονται με τέτοια ένταση που το κείμενο μοιάζει σε κάποιες στιγμές αμιγώς φιλοσοφικό. Η πλοκή είναι σχεδόν προσχηματική.
Ο Κόριμ είναι ένας Ούγγρος αρχειοθέτης που ανακαλύπτει ένα χειρόγραφο που του δημιουργεί τέτοιον ενθουσιασμό, ώστε να πουλήσει όλα του τα υπάρχοντα, να χώσει τα χρήματα στην εσωτερική τσέπη του παλτού του και να φύγει για την Νέα Υόρκη. Δεν ξέρει λέξη Αγγλικά, δεν έχει βίζα, αλλά κατορθώνει να φτάσει στην πόλη. Εκεί θα γνωρίσει τον διερμηνέα Σάρβαρυ, ένα τομάρι που θα του προσφέρει στέγη, θα του βρει έναν υπολογιστή και θα τον βοηθήσει να μεταγράψει το κείμενο στον παγκόσμιο ιστό για να μείνει στην αιωνιότητα.
Οι ατελείωτες εξιστορήσεις του Κόριμ στην κακοποιημένη Πορτορικανή σύντροφο του Σάρβαρυ, που δεν μιλά γρι ουγγρικά, αποτελούν τον κορμό της ιστορίας. Πότε ο Κόριμ της μιλά για τον ίδιο, άλλοτε της ιστορεί το εκπληκτικό κείμενο που ανακάλυψε. Τέσσερις άντρες βρίσκονται ναυαγοί στον Μινωικό πολιτισμό αναζητώντας την ειρήνη. Αντί αυτού μια μεγάλη καταστροφή θα τους πετάξει από χώρα σε χώρα κι από εποχή σε εποχή. Το ταξίδι τους όμως θα είναι ατέρμονο. Πουθενά δεν θα ησυχάσουν, πουθενά δεν θα βρουν τίποτε άλλο, εκτός από πόλεμο και πόλεμο.
Ο Κόριμ είναι ένας ήρωας στα όρια της τρέλας- κάποτε τα ξεπερνά. Πριν ακόμα βρει το χειρόγραφο εξάλλου είχε αποφασίσει να βάλει τέλος στη ζωή του. Η περιπλάνησή του στην άγνωστη και εχθρική Νέα Υόρκη, σε μια ξένη χώρα όπου δεν μιλά την γλώσσα, για έναν τόσο ευγενικό σκοπό, αλλά και η άσκοπη αφήγηση σε μια Πορτορικάνα που δεν αντιλαμβάνεται τι της λέει, αλλά τελικά τον καταλαβαίνει, είναι πράξη ύψιστης αγάπης προς την ανθρώπινη φύση. Ο Κόριμ που συνεχώς αμφισβητεί τον εαυτό του, αλλά έχει μεγάλη πίστη στο σκοπό του, που μιλά ακατάπαυστα κι όμως σπανίως συνεννοείται με τους ανθρώπους, είναι μια συνεχής αντίφαση.
Ο Κράσναχορκαι κατορθώνει να γράψει ένα μυθιστόρημα από κείνα που σου μένουν στην μνήμη, θέλεις να τα ξαναδιαβάσεις, να διασαφηνίσεις μέσα σου μια φράση από δω, κι ένα χωρίο εκεί. Στο τέλος η ανάγνωση αφήνει αυτή τη γλύκα, την αίσθηση πως δεν έχασες τον καιρό σου διαβάζοντας το συγκεκριμένο μυθιστόρημα κι όχι άλλο. Κι αυτό είναι από σημαντικότερα επιτεύγματα που μπορεί να ισχυριστεί κανείς πως μπορεί να επιτύχει ένα βιβλίο. Κι ίσως ο μοναδικός λόγος που, πριν ακόμα καθιερωθεί ως τέτοιο, μπορεί κάποιος να χαρακτηρίσει ένα έργο τέχνης, αριστούργημα.
"Πόλεμος και πόλεμος", Λασλό Κράσναχορκαι, μετ. Ιωάννα Αβραμίδου, εκδ. Πόλις, 2015, σελ. 375
Υ.Γ. 42 Δεν είχα δει Μπέλα Ταρ στο σινεμά και το «Κολαστήριο»- σε σενάριο Κράσναχορκαι- που προβλήθηκε μετά την παρουσίαση του βιβλίου, με ενθουσίασε. Ένας Ταρκόφσκι που δεν είναι Ταρκόφσκι.
