«Μικρή ιστορία της λογοτεχνίας», John Sutherland

Με έχω σε δίαιτα, απαγορεύονται αυστηρώς τα αμιγώς λογοτεχνικά κείμενα που περιέχουν μυθοπλασία. Αντίθετα, δοκίμια, ποίηση, ιστορία, φιλοσοφία, τέχνη, μπήκαν στην πρώτη διάταξη. Υποφέρω. Εγώ, όχι το blog, γιατί έστρωσα εσάς να γράφετε αντί για μένα. Βολικό κόλπο για να μην έχω τουλάχιστον τύψεις για τα κείμενα εδώ. Καθόλου βολικό για να περνάνε τα βράδια μου. Πόσο θα αντέξω, θα το δούμε.

Προς το παρόν η δίαιτα αποδίδει. Γράφω και συγκεντρώνομαι πολύ περισσότερο στα δικά μου λογοτεχνικά κείμενα κι ας είναι καλοκαίρι. Και μαζί διαβάζω ενδιαφέροντα βιβλία. Είχα ξεκινήσει την «Μικρή ιστορία της λογοτεχνίας» τρεις φορές ως τώρα, αλλά πάντα ένα μυθιστόρημα με καλούσε και την ξέχναγα. Τώρα που ήταν το βασικό μου ανάγνωσμα την απόλαυσα, την ρούφηξα και το χάρηκα.

Ο Τζον Σάδερλαντ, θεωρητικός της λογοτεχνίας και ακαδημαικός, ξέρει πολύ καλά το αντικείμενό του και κατορθώνει το σχεδόν αδύνατο, να χωρέσει σε λιγότερες από 400 σελίδες όλα τα βασικά της –αγγλόσαξονικής τουλάχιστον –ιστορίας της λογοτεχνίας. Με ύφος γλαφυρό θέτει και απαντά σε μερικά από τα ερωτήματα που ταλανίζουν κάθε βιβλιόφιλο που σέβεται τον εαυτό του.

Φανταστείτε πως, σαν τον Ροβινσόνα Κρούσο, έχετε ναυαγήσει σε ένα ερημονήσι για την υπόλοιπη ζωή σας. Ποιο βιβλίο θα θέλατε να έχετε μαζί σας;

Ο Σάδερλαντ ξεκινά με ένα κεφάλαιο για το ελληνικό έπος- σπάζοντας τις ψευδαισθήσεις μας για το τι είναι «επικό»-  και συνεχίζει για να μας ξεβράσει στις απαρχές της Αγγλικής λογοτεχνίας και το μυθιστόρημα.

Γιατί αυτό που ονομάζουμε εμείς  (μα όχι αυτοί) «μυθιστόρημα», αυτό το «νέο πράγμα», εμφανίστηκε την συγκεκριμένη χρονική περίοδο και στον συγκεκριμένο τόπο (Λονδίνο). Η απάντηση είναι πως το μυθιστόρημα εμφανίστηκε στην ίδια χρονική στιγμή και στον ίδιο τόπο με τον καπιταλισμό.

Πραγματεύεται σχεδόν όλα τα μεγάλα κείμενα και αφορά σε όλους τους σπουδαίους συγγραφείς. Ξεκινά από τον Όμηρο  και την τραγωδία, προχωρά στον Σαίξπηρ, στο Μπέογουλφ, και καταλήγει στις αρχές του μυθιστορήματος, στον Θερβάντες, τον Ντιφόου, τον Σουίφτ. Αλλά και έπειτα, δεν μας αφήνει παραπονεμένους, από κεφάλαιο σε κεφάλαιο μας παίρνει σε ένα ταξίδι από την Όστεν και τον Ντίκενς ως την λογοτεχνία του «μικρόκοσμου» των Μπροντέ, φτάνει στον μοντερνισμό και τον μεταμοντερνισμό, στην ουτοπία, ως τα κόμικς και τα e-books.

Αγαπημένο μου κεφάλαιο αυτό που ξεκινά: «Από όλα τα υπέροχα έτη στην λογοτεχνία, το 1922 είναι το πιο υπέροχο».  Καθώς και εκείνο που εξηγεί τα πώς και τα γιατί της Αμερικάνικης πρωτοπορίας.

Ένιωσα καλά διαβάζοντας τον Σάδερλαντ·  πως πατάνε στέρεα τα διαβάσματά μου, πως λίγα πράγματα ήταν αυτά που δεν ήξερα ή δεν είχα ξανακούσει. Κι αυτά που δεν είχα, τα σημείωσα ευλαβικά στο τετραδιάκι μου, κι αύξησα εκείνη την λίστα με τα επιθυμητά, τα μεγάλα, τα αδιάβαστα. Αυτή τη λίστα που τάχαμου ακολουθεί τον κανόνα της δεκάτης – κάθε δέκα βιβλία κι ένα παγκόσμιο αριστούργημα- αλλά στην πράξη είναι ένα πράγμα ανάκατο και αχανές, όπως περίπου ο κόσμος της λογοτεχνίας.

«Μικρή ιστορία της λογοτεχνίας», Τζον Σάδερλαντ, μετ. Γιώργος Λαμπράκος, εκδ. Πατάκης, 2014, σελ. 399

Υ.Γ. 42 Αν κάτι μου έλειψε στην έκδοση ήταν τα κείμενα στο πρωτότυπο και την μετάφραση, όπου υπήρχαν παραθέματα.

Υ.Γ. 42-42 Μόνον ένας άνθρωπος σαν τον Γιώργο Λαμπράκο, με βαθιά γνώση της θεωρίας της λογοτεχνίας, θα μπορούσε να το μεταφράσει με τόσο εξαιρετικό τρόπο.

Υ.Γ. 42-42 Τώρα σειρά έχει αυτό: