"Άλικο γράμμα", Nathaniel Hawthorne

Ο Ναθάνιελ Χόθορν ήταν ιδιοφυής, ένας άνθρωπος πάνω και πέρα από την εποχή του, που έγραψε μυθιστορήματα απίστευτης καθαρότητας και έντασης. Από τα καλύτερά του μάλλον, το «Άλικο γράμμα», καταπιάνεται με ένα δύσκολο για την εποχή του θέμα, τον Πουριτανισμό και την υποκρισία που τον συνόδευε τον 17ο αιώνα. Ο Χόθορν γράφει το 1850 όμως οι ιδέες του, ο τρόπος και η ματιά του στα πράγματα, θα μπορούσαν να είναι εντελώς σημερινές.

Το βιβλίο αρχίζει με 80 σελίδες απαράμιλλης ομορφιάς, όπου με αφορμή το πρόσχημα πως το μυθιστόρημα το έγραψε γιατί βρήκε ένα κουρέλι χρώματος κόκκινου με χρυσή κλωστή σε ένα σεντούκι, ο συγγραφέας μας αφηγείται την ιστορία του σε ένα τελωνείο ως δημόσιος υπάλληλος. Κοντά 200 χρόνια έχουν περάσει από τότε αλλά η κατάσταση στο δημοσιουπαλληλίκι και τα τελωνεία δεν έχει αλλάξει, ίσως μόνο λίγο μονάχα οι ενδυμασίες. 

Και έπειτα από αυτό το εξόχως χιουμοριστικό προλογικό σημείωμα, μπαίνουμε στην καθ’ αυτή ιστορία με μια πολύ δυνατή σκηνή. Μια γυναίκα διαπομπεύεται γιατί έμεινε έγκυος από τον εραστή της και γέννησε το παιδί του, όσο ο άντρας της έλειπε σε μακρινό ταξίδι. Παρ’ όλο που το πλήθος την προπηλακίζει βάναυσα, αρνείται να αποκαλύψει το όνομα του εραστή κι έτσι η τιμωρία της είναι να φορά για πάντα ένα κόκκινο πανί στο στήθος με κεντημένο ένα χρυσό Α (Adultress-μοιχαλίδα). Η γυναίκα δεν φεύγει για άλλα μέρη, όπου θα μπορούσε να κρυφτεί, να αλλάξει όνομα και να απαλλαγεί από το Άλικο γράμμα. Αντίθετα, αποφασίζει να μείνει σε ένα καλύβι στην άκρη της πόλης με το παιδί της, ένα χαρισματικό και πανέμορφο κοριτσάκι, την Περλ. Σιγά σιγά, χάρη στην επιδεξιότητά της με το βελόνι, γίνεται απαραίτητη στην πόλη, που την φοβάται, την μισεί και την έχει ανάγκη ταυτοχρόνως. Οι φτωχοί που τους πηγαίνει φαγητό και ρούχα της ρίχνουν και μια βρισιά για ευχαριστώ. Όμως με τον καιρό την συνηθίζουν, μαθαίνουν να την σέβονται κι ας μην θέλουν να την κάνουν δικιά τους. 

Η Έστερ Πριν φροντίζει να κρύβει την ομορφιά της, ενώ ράβει για την μικρή Περλ τα πιο όμορφα φορέματα. Δεν θέλει να δίνει δικαιώματα. Κρατάει δύο μυστικά, την ταυτότητα του εραστή της, αλλά και την ταυτότητα του συζύγου της. Την ημέρα της διαπόμπευσής της ήρθε ο γέρος άντρας της από το εξωτερικό και την έβαλε να του υποσχεθεί πως δεν θα αποκάλυπτε ποιος είναι. Αυτός ο άνθρωπος προσκολλάται στον ενάρετο πάστορα της πόλης και τον οδηγεί σιγά σιγά στον θάνατο. 

Βιβλίο βαθιά ανατρεπτικό, με χιούμορ, στηλιτεύει την υποκρισία των Πουριτανών, μιλά για τον έρωτα, την τιμωρία, τις τύψεις, την υποκρισία του κλήρου, την καταπιεσμένη σεξουαλικότητα των ανθρώπων. Το βιβλίο δεν κάνει πουθενά κοιλιά, διαβάζεται σχεδόν μονορούφι και διακρίνει κανείς εν σπέρματι ιδέες που θα αναπτυχθούν αργότερα σε μεγάλα μυθιστορήματα. Η κατατρεγμένη Έστερ Πριν που στέκεται σε ένα δυσθεώρητο ηθικό ύψος αν και μοιχαλίδα, είναι ηρωίδα ολοκληρωμένη, με όλες τις πλευρές της. Ο νεαρός πάστορας μας εμφανίζεται σε όλο του το μεγαλείο. Ενώ ο γέρος σύζυγος και το κοριτσάκι Περλ είναι τόσο διεστραμμένα χαριτωμένοι δευτερεύοντες χαρακτήρες. 

Με λίγα λόγια, ο Ναθάνιελ Χόθορν γράφει με το «Άλικο γράμμα» ένα μυθιστόρημα υποδειγματικό, με σωστές δόσεις χιούμορ και συγκίνησης, κλείνει το μάτι ακόμα και στον αναγνώστη του σήμερα και σε κάνει να αναρωτιέσαι· για αυτούς τους ανθρώπους που κατορθώνουν να βγουν από την εποχή τους, να είναι διαχρονικοί πάντα και παντού, να γράφουν και να αναρωτιέσαι αν έγραψαν το 1850 ή το 2000.

                                                                                      Κατερίνα Μαλακατέ

«Άλικο γράμμα», Ναθάνιελ Χόθορν, μετ. Γωγώ Αρβανίτη, εκδ. Μεταίχμιο (pocket), 2015, σελ.433