"Τα τρία στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς", Philip K. Dick

Ομολογώ, όταν πρόκειται για τον Φίλιπ Ντικ δεν μπορώ να είμαι αντικειμενική, έχω οξύτατη έξη από την γραφή του, δεν μπορώ να διαβάσω κανένα από τα βιβλία του χωρίς να θαυμάσω τη φαντασία και την ικανότητά του να στήνει πολλαπλούς κόσμους και αντικατοπτρισμούς της πραγματικότητας, χωρίς πουθενά να κουράζει ή να μπερδεύει τον αναγνώστη. Καλά, ίσως μόνο στο Valis, όπου o εθισμός του από τις αμφεταμίνες, τη θρησκεία και τα αντικαταθλιπτικά είχε φτάσει πια σε δυσθεώρατα ύψη. Εδώ όμως, στα «Τρία Στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς» είναι πραγματικά εντυπωσιακός. 

Η ιστορία διαδραματίζεται στο μακρινό 2016, η γη βρίσκεται σε κατάσταση ακραίας υπερθέρμανσης, τόσο που κινδυνεύεις να γίνεις ψητός βγαίνοντας έξω. Πάντως εκεί είναι πολύ καλύτερα από το να σε επιστρατεύσουν να πας άποικος στη Σελήνη ή στον Άρη, όπου η ζωή είναι φρικτή, μέσα σε τρώγλες. Το μόνο που σώζει τους αποίκους είναι το Καν-ντι, ένα ναρκωτικό που δουλεύει μαζί με μια μακέτα και μια κούκλα, την Πέρκι Πατ, δίνοντάς τους την ψευδαίσθηση για λίγες ώρες, πως ζουν ακόμα στη γη και πάνε για shopping. 

Ο απόλυτος κυριάρχος της αγοράς Καν-ντι είναι ο κατασκευαστής της μακέτας της Πέρκι Πατ, ο Λιο Μπουλέρο, και κοντά του μεσουρανεί το δεξί του χέρι, ο Μπάρνι Μάγιερσον, που έχει την ικανότητα της πρόγνωσης, μπορεί να δει δηλαδή τα γεγονότα πριν συμβούν. Ο Λίο ακολουθεί θεραπείες Ε, Εξέλιξης, για να μετατραπεί σε ένα καινούργιο ανθρώπινο είδος που θα αντέχει στη ζέστη και θα έχει εξαιρετικές ικανότητες. 

Όλα πάνε καλά, ως να εμφανιστεί ξανά στο ηλιακό σύστημα ο Πάλμερ Έλντριτς, ανταγωνιστής του Λίο, που φέρνει ένα νέο, διαφορετικό ναρκωτικό, το Τσου-Ζέντ. Και τότε αρχίζει το πανηγύρι: παράλληλες πραγματικότητες, προβολές στο παρόν, το παρελθόν, το μέλλον. Στο κόλπο μπαίνει κι ο Θεός, ένας θεός με ατσάλινα δόντια, στραβό σαγόνι, τεχνητό χέρι και τεχνητά μάτια χωρίς κόρες. 

Ο Φίλιπ Ντικ είναι μάγος της αφήγησης. Καταφέρνει να σε βάλει στο σύμπαν του, να μην αφήσει τίποτα ξεκρέμαστο, ενώ ταυτόχρονα λέει σημαντικές ιστορίες- πραγματεύεται τον χρόνο, τον τόπο, τους ανθρώπους και φυσικά τον θεό. Οι δυνατότητές του είναι μοναδικές, τα βιβλία του τα καταβροχθίζεις κυριολεκτικά, δεν βλέπεις την ώρα να γυρίσεις σπίτι για να συνεχίσεις το διάβασμα. Για καλή μου τύχη, ήταν τόσο πολυγραφότατος που ήταν καν εγώ δεν τον έχω εξαντλήσει ακόμα. 

                                                                                      

                                                                                             Κατερίνα Μαλακατέ

"Τα τρία στίγματα του Πάλμερ Έλντριτς", Φίλιπ Κ. Ντικ, μετ. Δημήτρης Αρβανίτης, εκδ. Κέδρος, 2016 (1964), σελ. 291

Ραδιοφωνικό Διαβάζοντας

Κλήρωση! Και εκπομπή! Σήμερα στο ραδιοφωνικό Διαβάζοντας μαζί μας θα είναι ο Θάνος Σαμαρτζής, αναπληρωτής διευθυντής στις ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΡΗΤΗΣ. 

Θα κληρώσουμε από 2 αντίτυπα:

"Εμείς οι θνητοί", Ατούλ Γκαουάντε, μετ. Λύο Καλοβυρνάς
"Αν θέλεις την ισότητα, γιατί είσαι τόσο πλούσιος;", Τζέραλντ Άλλαν Κοέν, ευγενική προσφορά των ΠΕΚ. Για να λάβετε μέρος στην κλήρωση πατήστε "Μου αρέσει" και σχολιάστε ή/και κοινοποιήστε το ποστ της εκπομπής στο fb ή αφήστε ένα σχόλιο εδώ.

Μη μας χάσετε, σήμερα στις 6μ.μ. πάντα στον www.amagi.gr

Όλες τις παλαιότερες εκπομπές μας τις ακούτε εδώ:

 https://www.mixcloud.com/katerinamalakate/

"Ο καθηγητής είναι νεκρός", Joost de Vries

Ο καθηγητής είναι νεκρός. Όχι όποιος κι όποιος καθηγητής, μια ιδιοφυΐα στις χιτλερικές σπουδές, ο καθηγητής Μπρικ, μια καρικατούρα, ένας τύπος που ήξερε κάθε φορά να εφευρίσκει ξανά τον εαυτό του. Ένας χαρισματικός άνθρωπος. Τυχαίνει κι όταν πεθαίνει ο καθηγητής, ο προστατευόμενος του Φρίζο ντε Βος βρίσκεται σε μια περίεργη κατάσταση ντελίριου στο νοσοκομείο, κι έτσι αντί για αυτόν, τον λόγο στην κηδεία του καθηγητή τον βγάζει ο Φίλιπ ντε Βρις.

Για τον ντε Βρις, δεν μαθαίνουμε σχεδόν τίποτα, παρεκτός πως μοιάζει πάρα πολύ στον ντε Βος, και πώς ίσως απλά να πήρε τη θέση του για τη δημοσιότητα. Τα πράγματα περιπλέκονται όταν ο Φρίζο αποφασίζει να εκμεταλλευτεί την ομοιότητά του με τον Φίλιπ, και να συστήνεται στους ανθρώπους λες και είναι ο σωσίας του. 

Μια πολύ καλογραμμένη κωμωδία καταστάσεων είναι το μυθιστόρημα του Ολλανδού Joost de Vries, χαρακτηρισμός που δεν συνάδει συχνά με τα βιβλία, αλλά συνήθως με ταινίες. Ο συγγραφέας έχει εξαιρετικό χιούμορ, χειρίζεται με μαεστρία τις καταστάσεις, δεν φτάνει αλλά αγγίζει πού και πού το γελοίο. Ενδιαφέροντα είναι τα κομμάτια που αναφέρονται στη φιλία Μπρικ και Φρίζο, ενώ μέσα στο μυθιστόρημα "παίζουν" κι οι χιτλερικές σπουδές που έχουν κι αυτές το γούστο τους. Ο έρωτας, η φιλία, και πάνω από όλα η δύναμη της συγκυρίας, φαίνεται να εξιτάρουν τον συγγραφέα. Του αρέσει να φτάνει τα πράγματα στα άκρα. Όπως και η έννοια της ταυτότητας, του εαυτού, του ποιος είμαι, γιατί είμαι, από τι ορίζομαι.

Δεν πρόκειται σίγουρα για κανένα αριστούργημα.  Είναι όμως ένα αξιοπρεπές βιβλίο, που διαβάζεται εύκολα και μπορεί να σου δώσει αναγνωστικές ανάσες απαραίτητες για προχωρήσεις με κέφι στο επόμενο. 

                                                                                      Κατερίνα Μαλακατέ

"Ο καθηγητής είναι νεκρός", Joost de Vries, μετ. Ινώ βαν Ντάικ-Μπαλτά, εκδ. Μεταίχμιο, 2016, σελ. 341

"Οδηγός συγγραφής", Κυριάκος Αθανασιάδης

Ξέρω τι σκέφτεστε οι περισσότεροι- συγγραφείς ή μη- πως ένας οδηγός συγγραφής σε 50 απλά βήματα, δεν έχει περισσότερο νόημα από εκείνα τα self help βιβλία που υπόσχονται να σε κάνουν ευτυχισμένο· δεν θα σε κάνει συγγραφέα, όπως και τα άλλα δεν θα σε βγάλουν από την κατάθλιψη. Μπορεί όμως να σε παρακινήσει, αν είσαι συγγραφέας, να γράψεις καλύτερα και κυρίως περισσότερο. Κι αν είσαι αναγνώστης, να συνειδητοποιήσεις λίγα από τα μυστικά του κλάδου. Ναι, του κλάδου. Γιατί ο Κυριάκος Αθανασιάδης δεν είναι κανένας τυχαίος, κάποιος που βαριόταν, κι είπε τι να κάνω, ας γράψω έναν οδηγό συγγραφής, είναι συγγραφέας, είναι μεταφραστής αλλά κυρίως είναι επιμελητής- πιθανότατα από τους καλύτερους που διαθέτουμε αυτή τη στιγμή. 

Κανόνας νο1: 

Η συγγραφή είναι δουλειά. Κι όπως όλες οι δουλειές, απαιτεί ωράριο. 

Μέσα στον μάλλον μικρό ευσύνοπτο οδηγό, βρίσκονται πρακτικές συμβουλές: γράφε κάθε μέρα 4 ώρες, βάλε μίνιμουμ τις χίλιες λέξεις, κάνε log out από το facebook, φρόντισε το δαχτυλόγραφό σου για να μπορεί αυτός που ενδιαφέρεται να το διαβάσει. Και άλλες λιγότερο πρακτικές: μην γράφεις με περικοκλάδες (αν είναι να γράφεις έτσι, ό,τι και να σου πει κανείς, δεν θα τις αποφύγεις), κάνε πλάνο (δεν αντέχουν όλοι), να ξέρεις την μέση και το τέλος πριν ξεκινήσεις (δύσκολο έως ακατόρθωτο να το τηρήσεις). 

Κανόνας νο 18: Υπάρχει ένας εύκολος τρόπο να γράψεις, μην αφήνεις τίποτα να αποσπά την προσοχή σου. Ή για να το πούμε πιο άμεσα: αποσυνδέσου· κάνε log out· βγες από το Facebook

Πάνω από όλα ο οδηγός είναι ένα καλογραμμένο βιβλίο, γεμάτο πηγαίο χιούμορ· για μας που γράφουμε, και κάπως πικρό, γιατί καμιά φορά ξεχνάμε να κάνουμε τα αυτονόητα – μην πρήζεις τον αναγνώστη γράφοντας τα ίδια και τα ίδια, ας πούμε. Δεν είμαι σίγουρη πως ένα τέτοιο βιβλίο μπορεί να σου μάθει πώς να γράφεις, για να ακριβολογούμε είμαι πεπεισμένη για το αντίθετο. Μπορεί όμως σε αυτούς που ήδη γράφουν να υπενθυμίσει πενήντα βασικά πράγματα και σε αυτούς που ξεκινούν να δώσει δύο-τρεις κατευθυντήριες γραμμές.  Ακόμα καλύτερα μπορεί να ανακουφίσει αυτούς που δεν το έχουν σκοπό ποτέ· γιατί το βιβλίο δεν το κρύβει, η συγγραφή είναι βαριά εργασία, με ελάχιστες απολαβές. 

Κανόνας νο 41: Είναι μια δύσκολη δουλειά. Και άχαρη. Και μάλιστα δύσκολη και άχαρη σε όλα τα στάδια της: κι όσο διαρκεί, αλλά κι όταν τελειώσει- κυρίως, δε, όταν τελειώσει.

Όσο για το βασικό ερώτημα, αν μαθαίνεται η γραφή, τι έκαναν οι παλιότεροι χωρίς βοηθήματα και σεμινάρια γραφής, η απάντηση είναι απλή. Έκαναν πηγαδάκια μεταξύ τους, έδιναν τα κείμενά τους σε κάποιον μεγαλύτερο, έστελναν επιστολές σε μεγάλους συγγραφείς. Για μας τα πράγματα απλοποιήθηκαν, και δυσκόλεψαν ταυτόχρονα. Γιατί είναι πια τόση η πληθώρα των συμβουλών και των σεμιναρίων, που σχεδόν είναι αδύνατο να διαλέξεις τι σου ταιριάζει.

Κανόνας νο 50: Μην ακολουθείς τους κανόνες, αλλά κυρίως αυτόν που λέει να μην ακολουθείς τους κανόνες

                                                                                             Κατερίνα Μαλακατέ

"Οδηγός συγγραφής", Κυριάκος Αθανασιάδης, εκδ. Ψυχογιός, 2016, σελ. 150

Ραδιοφωνικό Διαβάζοντας

Κλήρωση! Και εκπομπή βεβαίως. Μαζί μας σήμερα στο ραδιοφωνικό Διαβάζοντας@amagi ο κριτικός λογοτεχνίας και υπεύθυνος της σειράς ξένης λογοτεχνίας των Εκδόσεων Καστανιώτη, Γρηγόρης Μπέκος (Gregory Bekos).

Θα κληρώσουμε από ένα αντίτυπο:

"Ο παραστρατημένος εφημέριος και άλλες ιστορίες", Τόμας Χάρντυ
"Μια από τις δυο", Ντανιέλ Σάδα
"Το καρτέλ", Ντον Γουίνσλοου
"Ο γιος", Φίλιπ Μάγιερ
"Η μαγική πνοή των γυναικών", Έτζε Ταμελκουράν
Όλα ευγενική προσφορά από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.
Για να λάβετε μέρος στην κλήρωση πατήστε "Μου αρέσει" και κοινοποιήστε ή/και σχολιάστε τούτο δω το ποστ. Η κλήρωση θα γίνει on air κατά τις 7:50μ.μ.

Μη μας χάσετε, σήμερα στις 6μ.μ. στον www.amagi.gr

Τις παλαιότερες εκπομπές μας τις ακούτε όλες εδώ: 

https://www.mixcloud.com/katerinamalakate/

«Middlemarch», George Eliot

Διάβαζα το Middlemarch σχεδόν ένα μήνα τώρα, και θα ήταν ψέμα αν έλεγα πως δεν ένιωσα ανακούφιση όταν έφτασα στην τελευταία του σελίδα. Κάποιες μέρες ήταν βάσανο για μένα η ανάγνωση, κάποιες άλλες ατελείωτη απόλαυση. Το Middlemarch, το μυθιστόρημα-ποταμός της George Eliot, το αριστούργημά της, εκδόθηκε το 1871, μετά το θάνατο του Καρόλου Ντίκενς, και μοιάζει σαν να απαντά στα δικά του μυθιστορήματα, σαν να είναι ο αντίποδας στην κοσμοθεωρία του. 

Το Middlemarch γραμμένο από μια γυναίκα που χρησιμοποιούσε αντρικό ψευδώνυμο για να μην υποστούν τα γραπτά της τους συνήθεις περιορισμούς, είναι μια μεγάλη ηθογραφική αφήγηση, ένα μυθιστόρημα πλοκής και χαρακτήρων, αλλά ταυτόχρονα μοιάζει και σαν διακήρυξη. Οι ήρωες της Έλιοτ προσπαθούν να ζήσουν σύμφωνα με την κοινωνική συνθήκη και αποτυγχάνουν, κάνουν γάμους μίζερους και δύσκολους, δυσκολεύονται να βγουν από τις συμβάσεις, δεν μπορούν να ζήσουν ευτυχισμένοι μέσα σε αυτές. 

Κεντρικοί χαρακτήρες, από την μια η Δωροθέα Μπρουκ, μια πολύ όμορφη και προικισμένη κοπέλα, που από πείσμα του χαρακτήρα της παντρεύεται τον γέρο εφημέριο Καζομπόν, γιατί τον θεωρεί λόγιο και νομίζει πως θα την αφήσει να τον βοηθήσει με τις μελέτες του. Δίπλα του ζει μίζερα- ήδη από τον μήνα του μέλιτος, είναι σαφές πως ο Καζομπόν, γεροντοπαλίκαρο ως τότε, δεν μπορεί να της προσφέρει τίποτα, ούτε καν στοργή. Όταν δε εμφανίζεται στο προσκήνιο ο ανιψιός του, ο Λειντισλόου, ο Καζομπόν ζηλεύει τόσο, που βάζει όρο στην διαθήκη του, η Δωροθέα να τα χάσει όλα, αν παντρευτεί τον ανιψιό του μετά τον δικό του θάνατο. 

Από την άλλη, έχουμε τον γιατρό Τέρτιο Λιντγκέιτ, ένα ιδεαλιστή και κάπως αφελή, επιστήμονα, που εμφανίζεται στο Μίντλμαρτς, και παντρεύεται την πιο όμορφη κοπέλα, την Ρόζαμουντ Βίνσυ. Εκεί αρχίζουν τα προβλήματά του, η Ρόζαμουντ έχει τα μυαλά πάνω από το κεφάλι, τον μπλέκει σε χρέη, τον αναγκάζει να δανειστεί από τον τραπεζίτη Μπάλστροπ. Εντωμεταξύ η πελατεία του συρρικνώνεται, γιατί ο Λιντγκέιτ επιμένει να μην δίνει άσκοπα φάρμακα. 

Ο αδελφός της Ρόζαμουντ, ο Φρεντ Βίνσυ είναι ένας άσωτος νεαρός που τζογάρει και χάνει χρήματα που δεν έχει, κι είναι βαθιά ερωτευμένος με την μάλλον άσχημη, αλλά εξαιρετικά έξυπνη και ηθική Μαίρη Γκαρθ. Η Μαίρη, θα τον πείσει πως δεν κάνει για το ιερατείο, που τον προόριζαν οι γονείς του, θα τον βάλει να βρει μια τίμια δουλειά, για να του υποσχεθεί πως θα τον παντρευτεί.

Στο φόντο δουλεύουν τα ιστορικά στοιχεία, η περίφημη πολιτική αλλαγή του 1832, η θρησκεία, η μετάβαση από την αριστοκρατική σε μια νέα εποχή, οι κοινωνικοί περιορισμοί και φυσικά η θέση της γυναίκας. Στο πρόσωπο της Δωροθέας Μπρουκ, μιας νεαρής που βλέπει ως μόνη διέξοδο για τις πνευματικές της ανησυχίες έναν αταίριαστο γάμο, ενσαρκώνεται όλη τη δυσφορία των γυναικών της εποχής, που δεν θέλουν να ασχολούνται μόνο με δαντέλες και κρινολίνα. Αλλά και με την μυαλωμένη Μαίρη Γκαρθ, την μόνη που βάζει όρους, αλλά κι αυτής που ξέρει να αγαπά, η Έλιοτ δίνει μια άλλη εκδοχή της θηλυκότητας, σχεδόν στον αντίποδα της πανέμορφης, κομψευόμενης και εντελώς ρηχής Ρόζαμουντ Βίνσυ. 

Τα χρήματα, οι σπουδές, η κοινωνική θέση, η ομορφιά, καθορίζουν εν πολλοίς την μοίρα των ηρώων της. Η Τζωρτζ Έλιοτ γράφει κάπως πιο στριφνά από τους συγγραφείς της εποχής της, δεν χαϊδεύει τα αυτιά, ούτε τα νεύρα του αναγνώστη· θέλει γερό στομάχι για να τελειώσεις το Μίντλμαρτς. Όμως, όταν βγεις από την περιπέτεια, και σταθείς κάπως μακριά από το βιβλίο, λυπάσαι πια που έφυγες από τον κόσμο του. Γιατί οι ήρωες του Middlemarch είναι από αυτούς που μένουν μαζί σου για πάντα.

«Middlemarch», George Eliot, μετ. Εύη Γεωργούλη, εκδ. Ίνδικτος, 2003, σελ. 1059

Υ.Γ. 42 Αν σκέφτεστε να το διαβάσετε στο κρεβάτι, να το ξεχάσετε. Αν αποκοιμηθείτε και πέσει πάνω σας, κινδυνεύετε με αποκεφαλισμό.

Ραδιοφωνικό Διαβάζοντας

Κλήρωση! Και ραδιοφωνική εκπομπή βεβαίως, αφιερωμένη στον σπουδαίο πεζογράφο Γιώργο Χειμωνά. Καλεσμένος μας ο ποιητής Argyris Paloukas, ανθολόγος του Χειμωνά στην εξαιρετικά καλαίσθητη συλλογή, Αγάπη σαν ακολασία.

Κληρώνουμε 3 αντίτυπα Αγάπη σαν ακολασία του Γιώργου Χειμωνά, επιλογή αποσπασμάτων και επίμετρο του Αργύρη Παλούκα, ευγενική προσφορά από τις Εκδόσεις Κριτική. Για να λάβετε μέρος στην κλήρωση πατήστε "Μου αρέσει" και σχολιάστε ή/και κοινοποιήστε το ποστ στο group της εκπομπής στο fb ή απλά αφήστε ένα σχόλιο εδώ από κάτω, ως σήμερα στις 7:50μ.μ. Η κλήρωση θα γίνει on air λίγο πριν το τέλος της εκπομπής. 

Μη μας χάσετε, σήμερα στις 6μ.μ. στον www.amagi.gr

Όλες οι προηγούμενες εκπομπές μας βρίσκονται εδώ:

https://www.mixcloud.com/katerinamalakate/

«Έχων σώας τας φρένας και άλλες τρελές ιστορίες», Αργύρης Χιόνης

Το «Έχων σώας τα φρένας» είναι το τελευταίο βιβλίο του σπουδαίου ποιητή Αργύρη Χιόνη. Δεν είναι απλά το πιο πρόσφατο, είναι το τελευταίο τελευταίο, γιατί εκδίδεται 5 χρόνια μετά το θάνατό του το 2011, σε επιμέλεια της εκδότριας του, Γιώτας Κριτσέλη, και με αρκετά διηγήματα ημιτελή. 

Το πρώτο διήγημα, αυτό που δίνει και τον τίτλο στη συλλογή και μοιάζει εντελώς αυτοβιογραφικό, εμένα με συγκίνησε και για το τι αντιπροσωπεύει. Ένας συγγραφέας γράφει ένα διήγημα για έναν άντρα που ζει μοναχικά όπως κι αυτός, και συντάσσει τη διαθήκη του αφήνοντας τα περισσότερα του υπάρχοντα στο αγαπημένο του τετράποδο, το τραπέζι του. Μας διαβεβαιώνει δε πως έχει σώας τας φρένας. Έτσι είναι και τα περισσότερα της συλλογής, ακροβατούν ανάμεσα στην πραγματικότητα και τον μύθο, τον ποιητικό και τον πεζό λόγο, την αυτοβιογραφία και τη λογοτεχνική πλοκή. 

Αυτό που δεσπόζει στα διηγήματα του Χιόνη, είναι η γλώσσα. Φαινομενικά λιτή και απέριττη, στην πράξη βαθιά ποιητική και υποβλητική. Αυτή σέρνει το χορό, αυτή δίνει μια ελαφρότητα στα θέματα, αυτή υποβάλλει έναν τόνο σκωπτικό και χιουμοριστικό στα κείμενα. Τα διηγήματα του Αργύρη Χιόνη συνομιλούν με την ποίησή του μέσω της γλώσσας, είναι άμεσα αναγνωρίσιμα ως δικά του, λόγω αυτής. Μιλάμε για έναν μαέστρο του ύφους. 

Το βασικό θέμα του είναι η φθορά και ο θάνατος, η μοναξιά λίγο πριν το τέλος, τα γηρατειά, η φυγή από τα αγαπημένα πρόσωπα, ο τρόπος που αδικούμε και αδικούμαστε από τις σχέσεις και τη ζωή. Βαριά θεματολογία υπό τη σκιά του θανάτου, έξοχα ισορροπημένη από την αλαφράδα των ίδιων των κειμένων. Δεν δείχνουν τρέλα, μα έντονη και εξαιρετικά χαριτωμένη ιδιοτροπία. 

Η έκδοση είναι πολύ προσεγμένη, με τα υπέροχα σχέδια της Εύης Τσακνιά πριν από κάθε διήγημα, και τα κείμενα της Γιώτας Κριτσέλη, που καθοδηγούν βήμα βήμα στα γιατί και τα πώς μιας μεταθανάτιας συλλογής διηγημάτων. Ένα τελευταίο έργο με λίγα λόγια, φτιαγμένο έτσι όπως άξιζε στον δημιουργό του. 

                                                                                       Κατερίνα Μαλακατέ

«Έχων σώας τας φρένας και άλλες τρελές ιστορίες», Αργύρης Χιόνης, εκδ. Κίχλη, 2016, σελ. 203

«Δώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο», Ιορδάνης Κουμασίδης

Με τον έρωτα, την απώλεια, την ελευθερία, τον θάνατο ασχολείται ο Δάνης Κουμασίδης σε αυτή την μικρή επιστολική νουβέλα που εκδόθηκε την άνοιξη από τον Κέδρο. Δώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο, δώδεκα επιστολές ενός ανθρώπου που βρίσκεται φυλακισμένος στη Μαρτινίκα, κρατούμενος που ποτέ δεν έχει δει άλλους κρατούμενους, μόνο τους φρουρούς του κι ένα κομματάκι ουρανό. 

Μια φορά σε αυτόν τον ουρανό είδε ένα αερόστατο κι αυτό άλλαξε όλη την διάθεσή του· έτσι και τα γράμματά του προς την νεαρή Ροζαλί Μεντώ που μένει στο Παρίσι και ποτέ δεν διευκρινίζεται πώς κατέληξαν να αλληλογραφούν, είναι το αερόστατο στον ουρανό του, η αλλαγή που του δίνει ελπίδα και αξιοπρέπεια. Και το βλέπουμε από το πρώτο ως το τελευταίο γράμμα, για χάρη της ο ήρωας- συγκρατημένος στην αρχή και μετά όλο και πιο τολμηρός- γίνεται ηθικός. Ηθικός ως προς τον εαυτό του: αργά και σταθερά η αφήγησή του περιέχει όλο και περισσότερες αλήθειες, απλώνεται, ξεθαρρεύει ερωτικά χωρίς να γίνεται χυδαία, μιλά για τον εγκλεισμό και την έλλειψη ελευθερίας με νηφαλιότητα. 

Ο ήρωας είναι συμπαθητικός. Αυτό είναι το εντυπωσιακό. Είναι ένας άνθρωπος σε πτώση, στη χειρότερη θέση, που δεν γκρινιάζει ούτε αμπελοσοφεί, είναι ένας άντρας μετρημένος. Κι ό,τι λογοτεχνικές ή φιλοσοφικές καταβολές κι αν έχει, ποτέ δεν τις επιδεικνύει, βγαίνουν από τον λόγο του αβίαστα. Έτσι πιθανότατα γοητεύει την νεαρή Ροζαλί για να συνεχίσει να του στέλνει γράμματα.

Τα γράμματά της δεν τα διαβάζουμε ποτέ. Μόνο τα δικά του. Σε αυτά δεν μιλάει ποτέ για το τέλος. Ο θάνατος δεν εμφανίζεται παρά την τελευταία ώρα. Ο συγγραφέας, ενώ γράφει για ένα μάλλον ανοίκειο θέμα, με τρόπο παλιό, κατορθώνει να μιλήσει έτσι για το βασικό τρίπτυχο κάθε ανθρώπινης ζωής. 

Απόλαυσα τις επιστολές, θα ήθελα, δεν το κρύβω, το μικρό βιβλίο να συνεχίσει κι άλλο, η Ροζαλί να μην μείνει κρυμμένη στην αιωνιότητα. Αλλά αυτή η λιτότητα είναι το βασικό του προτέρημα. Αυτή, και ο λόγος, απέριττος, χωρίς στολίδια, προσεγμένος αλλά πουθενά επιτηδευμένος. Θα διαβάσω με σιγουριά κι άλλα βιβλία του Κουμασίδη στο μέλλον. 

                                                                       

                                                                                   Κατερίνα Μαλακατέ

«Δώδεκα γραμματόσημα στον τοίχο», Ιορδάνης Κουμασίδης, εκδ. Κέδρος, σελ. 96, 2016

Υ.Γ. 42 Αύριο στο Booktalks μαζί με τη συγγραφέα Τζούλια Γκανάσου θα ανακρίνουμε τον Δάνη Κουμασίδη στις 8 μ.μ. Ελάτε παρέα μας. 

Οδηγίες προς επίδοξους συγγραφείς

http://www.neatorama.com/2007/01/30/the-naked-truth-authors-who-write-in-the-buff/

1. Πριν αποφασίσεις να γράψεις, διάβασε. Για την ακρίβεια αν δεν σου αρέσει το διάβασμα και τα βιβλία, μην επιχειρήσεις να γράψεις. 

2. Το ότι γράφεις, δεν σημαίνει πως πρέπει και να εκδώσεις. Όλοι ξέρουν να γράφουν. Λίγοι καταφέρνουν να γράψουν λογοτεχνία. And that’s a good thing, actually. 

3. Για να γράψεις μυθιστόρημα, ή μια συλλογή διηγημάτων κι όχι σκόρπια διηγήματα, ή μια συλλογή ποιημάτων κι όχι σκόρπια ποιήματα, χρειάζεται να αφιερώσεις χρόνο. Η έμπνευση έρχεται όσο τρώμε, ε, μπερδεύτηκα, η όρεξη όσο γράφουμε. Τέλος πάντων, αυτό. Μη βάλεις ωράριο εργασίας αν δεν θες, αλλά ασχολήσου πολλές ώρες, κάθε μέρα. Ναι, κάθε μέρα.

4. Για να κάνεις πρωτοπορία, πρέπει πριν από όλα να μπορείς να γράψεις λογοτεχνία. Κοινώς δεν μπορείς να φτιάξεις κάτι εντυπωσιακά πρωτότυπο και καινούριο αν δεν μπορείς να αφηγηθείς καλά μια ιστορία. Εξασκήσου σε αυτό. 

5. Και πες πώς την έγραψες την ιστορία. Πολύ καλά. Ξαναγράψτην, σβήσε, ξανασβήσε, ξαναγράψε. Τώρα άλλη μια φορά. Έτσι μπράβο. 

6. Και τώρα αυτή η χιλιοσβησμένη ιστορία κάθεται στο ντουλάπι σου. Εσύ είσαι πολύ ευχαριστημένη με αυτή. Οι άλλοι; Σε ποιον θα τη δείξεις. Στη μάνα σου, στο έτερο σου ήμισυ, στον κολλητό σου; Οι πιθανότητες είναι πως εκεί θα ντραπείς να πεις καν ο,τι γράφεις. Αλλά ακόμα κι αν δεν έχεις πολύ αναπτυγμένη την αίσθηση της αιδούς, πρέπει να βρεις κάποιον που διαβάζει και είναι σχετικά απομακρυσμένος από εσένα συναισθηματικά, για να σου πει την πάσα αλήθεια, την αλήθεια του. Στείλε σε διαγωνισμούς, κάνε μια παρέα ονλάιν που γράφει και αντάλλαξε γραπτά.

7. Έφτασε η ώρα να αγοράσεις κάποιο βιβλίο για τη συγγραφή, να πας- αν αντέχει το βαλάντιο σου -σε ένα σεμινάριο (με προσοχή γιατί βγαίνουν με τον σωρό, να ξέρεις ποιος το κάνει, τι έχει γράψει, τι έχει να σου προσφέρει). Τώρα, που έχεις ήδη γράψει και ξέρεις τα δύσκολα, όχι στην αρχή, απλά όταν είχες την πρόθεση. Εκεί θα σου πουν κάποιους βασικούς κανόνες, θα γνωρίσεις κι άλλους ανθρώπους που γράφουν, θα νιώσεις λιγότερο (ή περισσότερο) μόνος. 

8. Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι πότε θα αποφασίσεις να μην ακούς τις αρνητικές γνώμες πια – του εαυτού σου συμπεριλαμβανομένου-, θα τελειώσεις με τα σβησίματα και τα ξαναγραψίματα και θα πεις τέλος. Όταν εσύ πεις τέλος, αρχίζει ο επιμελητής. Ναι, ναι, εσύ θεωρείς πως τελείωσες, αλλά έχεις δρόμους ακόμα μπροστά σου. Βρες έναν καλό επαγγελματία να σε βοηθήσει στην επιμέλεια. Άκουσέ τον. Τόσο, όσο. Άκουσέ τον χωρίς να ξεχνάς πως το κείμενο είναι δικό σου. Μην εκνευρίζεσαι, ο επιμελητής είναι πάντα με το μέρος σου. Αν μη τι άλλο, θέλει να μείνεις ευχαριστημένος από το αποτέλεσμα και να του ξαναδώσεις τα λεφτά σου.

9. Υπάρχει ένα μυθικό τέρας που το ονομάζουν «Αναγνώστης Εκδοτικού Οίκου", Α.Ε.Ο. για συντομία. Για χάρη του, φρόντισε το χειρόγραφό σου, φτιάξε ωραίο βιογραφικό, πολύ καλή περίληψη· οτιδήποτε θα κρατήσει την προσοχή του ανθρώπου που έχει στοιβαγμένα μπροστά του 1000 χειρόγραφα κάθε χρόνο (δεν υπερβάλλω ούτε χαριτολογώ, τόσα έχει κατά μέσο όρο στην Ελλάδα) και ξέρει πως θα εκδοθούν μόνον τα 8. Μη βάζεις γυμνές φωτογραφίες- παρά τα αντιθέτως θρυλούμενα, δεν βοηθούν. Όμως φρόντισε να μην κουράσεις το τέρας για να μη σε παρατήσει και να σε διαβάσει μέχρι τέλους. 

10. Οι πιθανότητες είναι πως το χειρόγραφό σου θα χαθεί μέσα στο πλήθος των χειρογράφων. Οπότε για να έχεις όσο καλύτερη τύχη γίνεται, μην το στέλνεις όπου βρεις, κάνε έρευνα αγοράς, βρες ποιος βγάζει βιβλία με παρόμοια γραφή ή θεματολογία. Μην στέλνεις ιστορίες τρόμου σε οίκους που βγάζουν ντάνες τα ροζ βιβλία με τα τριανταφυλλάκια στα σούπερ μάρκετ. Μην στέλνεις μελό σε σκοτεινούς τύπους που βάζουν αράχνες στα εξώφυλλά τους. Τους κουράζεις, βαριούνται. 

Τελευταία συμβουλή: 

Αν και ο πειρασμός είναι μεγάλος μην πληρώσεις υπέρογκα ποσά για να σου βγάλουν το πρώτο σου βιβλίο. Δέξου ίσως να πληρώσεις κάποια χρήματα που μοιάζουν να καλύπτουν το κόστος της έκδοσης. Ναι, ένα βιβλίο ήδη εκδομένο μοιάζει καλό για το βιογραφικό σου. Αλλά το θες έτσι, θες να σε αρμέξουν τα κοράκια; (Αρμέγουν τα κοράκια, ιδέα δεν είχα). Μποϊκοτάρεις όλη την αγορά έτσι. Οι εκδοτικοί oίκοι που βγάζουν περισσότερα λεφτά από τους συγγραφείς από ό,τι από τους αναγνώστες, είναι πάμπολλοι. Μάθε να τους αναγνωρίζεις. Οι αναγνώστες τους ξέρουν. Και τους αποφεύγουν. 

                                                                                       Κατερίνα Μαλακατέ 

Υ.Γ 42 Επίσης μην πληρώσεις για να «διαβάσουν» το βιβλίο σου. Ξεφτίλα.
Υ.Γ. 42-2 Εγώ το λέω χειρόγραφο, εσείς πείτε το δαχτυλόγραφο, και pdf μας κάνει.

Υ.Γ. 42-42 Θα επανέλθω με μια λίστα με βιβλία για συγγραφείς και τη γραφή που αξίζει να διαβάσει κανείς. 

Υ.Γ. 42-42-42 Ακούστε την εκπομπή της Κυριακής, εκεί τα λέω ακόμα πιο ωραία γιατί με πήρε το παράπονο :P 

"Κεντρική Ευρώπη", William T. Vollmann

Αυτό που σε εντυπωσιάζει όταν πιάνεις στα χέρια σου την Κεντρική Ευρώπη του Γουίλιαμ Τ. Βόλμαν είναι σίγουρα ο όγκος της- 885 σελίδες μεγάλου μεγέθους. Όμως όταν αρχίζει η ανάγνωση και συνειδητοποιείς πως αυτό δεν είναι ένα μυθιστόρημα όπως τα άλλα, πως διαφέρει ριζικά, από τη δομή και τη γλώσσα ως την ίδια την ιστορία, τότε ξεχνάς το μέγεθος. 

Είναι φανερό από την αρχή πως όλα θα κινηθούν αποσπασματικά, πως η γραφή θα πηγαίνει από την μία ιστορία στην άλλη, από το ένα ύφος στο άλλο- κομμάτια μοιάζουν με ερωτικό διήγημα, αλλά με δοκίμιο, κάποια με σκηνές από ταινία. Κι όσο βυθίζεσαι σε αυτό το μεγαλειώδες βιβλίο, δεν μπορείς να πιστέψεις πως γράφτηκε μόλις το 2005. Μιλάμε για αριστούργημα.

Ο Γουίλιαμ Τ. Βόλμαν είναι Αμερικανός. Δεν είναι ένας τυχαίος Αμερικανός βεβαίως, έχει ταξιδέψει σε όλες τις εμπόλεμες ζώνες, έχει γράψει ένα εξάτομο έργο για τη βία. Αλλά πάνω από όλα είναι ένας εξαιρετικός αφηγητής, ένας άνθρωπος που ξέρει να χειρίζεται την Ιστορία και τις ιστορίες του. 37 αφηγηματικά νήματα πιάνει σε αυτό το βιβλίο- ποταμό. Κάποια αφορούν μόνο ένα μικρό μέρος, αλλά είναι κεντρικά, όπως αυτά με πρωταγωνιστή τον Σοστακόβιτς. Όλα πάντως εντάσσονται σε ένα μεγάλο πλαίσιο. Το μεγάλο πλαίσιο είναι ο παραλληλισμός Σταλινισμού-Ναζισμού. Επεισόδια από την σταλινική Ρωσία μπλέκονται με επεισόδια από την προ- και την χιτλερική Γερμανία. Η Αχμάτοβα και ο Σοστακόβιτς κυριαρχούν κι αυτοί. Η μια γιατί δεν ενέδωσε, ο άλλος γιατί αποφάσισε να ενδώσει. Ταυτόχρονα δυο προδότες στρατηγοί, ποιήτριες, εικαστικοί, μάρτυρες, ο έρωτας του Σοστακόβιτς για μια άλλη γυναίκα εκτός της δικιάς του, η γυναίκα του Στάλιν, όλα μαζί συνθέτουν ένα εντυπωσιακό σύνολο που σε βάζει να σκεφτείς. Γιατί ο Βόλμαν δεν γράφει Ιστορικό μυθιστόρημα μόνο, γράφει ένα μυθιστόρημα αφύπνισης. Θέτει ένα βασικό ηθικό δίλημμα: τι θα έκανες εσύ αν ήσουν εκεί; Μήπως είσαι ήδη εκεί και δεν κάνεις τίποτα; Και, μοιάζουν όλα τα απολυταρχικά καθεστώτα ασχέτως αρχικής ιδεολογίας; 

Η Κεντρική Ευρώπη είναι ακραία γοητευτική. Η γλώσσα της είναι υπέροχη. Όσο διαβάζεις ακούγονται μες στο κεφάλι σου μουσικές και ποιήματα. Οι σκηνές σε παρασέρνουν- και οι ερωτικές. Κι έπειτα ξυπνάει η βία. Και σε καταβροχθίζει. Δεν έχω καμία αμφιβολία πως είναι ένα βιβλίο που στα χρόνια που θα έρθουν θα μείνει κλασικό. Για την ακρίβεια, πιστεύω με σιγουριά πως πρόκειται για ένα βιβλίο του Κανόνα. 

                                                                                    Κατερίνα Μαλακατέ

«Κεντρική Ευρώπη», Γουίλιαμ Τ. Βόλμαν, μετ΄. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Κέδρος 2011, σελ. 885. 

Υ.Γ. 42 Μην τα ρωτάτε, η Κεντρική Ευρώπη είναι εξαντλημένη.

Υ.Γ. 42-42 To Central Europe δεν σημαίνει μόνο κεντρική αλλά και συγκεντρωτική Ευρώπη. Το λογοπαίγνιο αναπόφευκτα χάνεται στα Ελληνικά.