"Ragtime", E.L. Doctorow

Αγαπώ πολύ τον Ε.Λ. Ντοκτορόου, μου αρέσει ο τρόπος που μπερδεύει αληθινά και μυθοπλαστικά γεγονότα στα μυθιστορήματά του, που πιάνεται από ένα συμβάν και φτιάχνει μια ψευδοιστορία. Στο Ραγκτάιμ αυτή η τακτική φτάνει στα άκρα, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πάρα πολλές πραγματικές φιγούρες, ανάκατες με μη πραγματικές, στήνει ένα σύμπαν στην Αμερική στις αρχές του προηγούμενου αιώνα που μοιάζει τόσο πληθωρικό, τόσο εντυπωσιακό· ώρες ώρες δεν μπορείς να το κατανοήσεις. 

Στο Ραγκτάιμ πρωταγωνιστεί μια λευκή οικογένεια, και αφηγητής μας είναι ο γιος, οι υπόλοιποι είναι απλά η Μητέρα, ο Πατέρας, ο Μικρός αδελφός. Γύρω τους στήνεται ένα γαϊτανάκι πραγματικών γεγονότων, και πραγματικών ιστορικών προσώπων. Κυριαρχεί ο Χάρι Χουντίνι, που πρέπει να ενθουσιάζει τον συγγραφέα, αλλά γνωρίζουμε και τον Χένρι Φορντ, την αναρχική Έμμα Γκόλνταμ, τον Φρόιντ, τον Ρόμπερτ Πίρι, την socialite και καλλονή της εποχής Έβελιν Νέσμπιτ . Πάνω από 25 ήρωες περνάνε από τις σελίδες του μυθιστορήματος. Πιο ενδιαφέρουσες οι ιστορίες με τον Χουντίνι, και αυτή του άπορου Τάτεχ, Εβραίου εργάτη που έχει μια πανέμορφη κόρη και τελικά καταφέρνει να φτιάξει τη ζωή του μέσω του κινηματογράφου. Αλλά και η τελική, αυτή με πρωταγωνιστή έναν μαύρο πιανίστα του Ραγκτάιμ, που τα βάζει με το Πυροσβεστικό σώμα όταν τον προσβάλλουν και επαναστατεί χάνοντας τα πάντα. 

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι αλλά και οι καταστάσεις δίνουν την εικόνα μιας μεταιχμιακής εποχής. Τα ανθρώπινα δικαιώματα δημιουργούν αναβρασμό, οι μαύροι, οι γυναίκες, είναι ακόμα σε μια κατάσταση οριακή: δεν είναι δούλοι, δεν είναι ακριβώς ισότιμοι με τον λευκό άντρα. Παράλληλα συμβαίνουν ένα σωρό φαντασμαγορικά πράγματα, η εκβιομηχάνιση των πάντων, φοβερές νεοτερικότητες, το αεροπλάνο, ο κινηματογράφος, απίστευτη αναταραχή, συνεχείς αλλαγές. Όλα προμηνύουν τον πανικό που θα ακολουθήσει.

Είναι σχεδόν ακατόρθωτο να μιλήσεις για το Ραγκτάιμ, πόσο μάλλον να το γράψεις. Ο συγγραφέας του έβαλε απίστευτη μαστοριά, έμπλεξε κόσμους ολόκληρους, έδωσε μια τοιχογραφία, χωρίς να αφήνει τον αναγνώστη ποτέ χωρίς πλοκή ή ενδιαφέρον. Ο Ντοκτορόου σε αυτό το μυθιστόρημα μοιάζει πιο πολύ σαν να φτιάχνει ταινία, ενθουσιάζεται από τις εικόνες, από την ατμόσφαιρα, από την άνεση. Ταυτόχρονα κατορθώνει να εστιάσει και στα μεγάλα ζητήματα της εποχής που θα επηρεάσουν τη ζωή του ανθρώπινου γένους από τότε και στο εξής. Και το να καταφέρει κανείς να κάνει και τα δύο αυτά μαζί, δεν είναι και μικρό επίτευγμα. 

                                                                        Κατερίνα Μαλακατέ

"Ραγκτάιμ", Ε. Λ. Ντοκτόροου, μετ. Γιώργος Μαθόπουλος, Γιάννης Γαλάτης, εκδ. Επιλογή, 1993, σελ. 349