Συμπαθούσα πάντα τα βιβλία της Νικόλ Κράους περισσότερο από αυτά του πρώην συζύγου της Τζόναθαν Σάφραν Φόερ, κι ας τη συνέκριναν συχνά πυκνά με κείνον, κι ας φαινόταν να είναι στη σκιά του. Η Κράους είχε κοντά επτά χρόνια να βγάλει βιβλίο, έπειτα από την επιτυχία του «Όταν όλα καταρρέουν». Σε αυτά τα χρόνια χώρισε με τον Φόερ και προσπάθησε να βρει τη δική της φωνή, τόσο λογοτεχνικά όσο και προσωπικά. Το νέο της μυθιστόρημα «Δάσος σκοτεινό» δεν είναι ένα βιβλίο ευκολοδιάβαστο, ίσως μάλιστα σε κάποιο αρχικό στάδιο ο αναγνώστης μπει στον πειρασμό να το παρατήσει. Αν δεν παραιτηθεί πάντως, θα αποζημιωθεί. Γιατί είναι μακράν το καλύτερό της.
Παρακολουθούμε δύο διαφορετικές ιστορίες, που σε κανένα σημείο δεν ενώνονται, κι όμως είναι τόσα τα υπόγεια δεσμά τους που ο αναγνώστης δεν αισθάνεται προδομένος. Στη μία ιστορία ο Τζουλς Έπστιν, Εβραίος μεγαλοδικηγόρος, παίρνει σύνταξη, χωρίζει την επί δεκαετίες σύζυγό του και αφού δωρίσει σχεδόν όλη την περιουσία του γυρίζει στο Ισραήλ για να βρει τον εαυτό του. Στην αρχή θα μείνει στο Χίλτον αλλά σύντομα θα προχωρήσει στα ενδότερα της χώρας, θα ασχοληθεί με έναν ραβίνο και τελικά θα εξαφανιστεί αφού ξεφορτωθεί και τα τελευταία υπολείμματα των χρημάτων του.
Στη δεύτερη, μια τριανταεννιάχρονη συγγραφέας, μας μιλά σε πρώτο πρόσωπο για την αποξένωση από τον ίδιο της τον εαυτό, που την οδηγεί να αφήσει τη ζωή της, τον άντρα και τα δύο μικρά αγόρια της και να καταφύγει στο Ισραήλ, μήπως και καταφέρει επιτέλους να γράψει. Εκεί θα συναντηθεί με έναν συνταξιούχο καθηγητή Φιλολογίας που θα της ζητήσει να τελειώσει τα ημιτελή γραπτά του Κάφκα, κάνοντάς την συνένοχο σε μια περίεργη ιστορία που τον αφορά.
Το μυθιστόρημα είναι μια σπουδή στην ίδια τη συγγραφή λογοτεχνίας. Ταυτόχρονα είναι ένας τρόπος για να απαντήσει η Κράους στο ερώτημα της ζωής της: πώς, αν και πάντα ήξερε πως ήθελε να είναι καλλιτέχνης κι ελεύθερη, κατέληξε παντρεμένη, μητέρα και συμβιβασμένη. Το θέμα της Εβραϊκότητας την απασχολεί σε αυτό το βιβλίο περισσότερο από ποτέ- συχνά πυκνά οι λογοτεχνικοί κριτικοί τη λένε «θηλυκό Ροθ». Το ίδιο κι αυτό της ματαίωσης των προσδοκιών, των χαμένων ονείρων, της ικανότητάς μας να είμαστε εδώ αλλά ταυτόχρονα να είμαστε κι εκεί. Τους ήρωές της τους σπαράζει η δυαδικότητα- αντίρροπες δυνάμεις τους τραβούν από τη μια ή την άλλη πλευρά κι είναι πολύ δύσκολο να αποφασίσουν ποιος είναι ο πραγματικός εαυτός τους.
Δεν είναι τυχαίο πως το μότο του βιβλίου είναι αυτός ο αφορισμός του Κάφκα:
Η εκδίωξη από τον Παράδεισο είναι, ως προς την κύρια πλευρά της, αιώνια. Έτσι, είναι αλήθεια ότι η εκδίωξη από τον Παράδεισο είναι οριστική και η ζωή στον κόσμο αναπόφευκτη, ωστόσο η αιώνια φύση αυτού του γεγονότος δεν μας δίνει μόνο την πιθανότητα να παραμείνουμε στον Παράδεισο μονίμως, αλλά σημαίνει επίσης ότι μπορεί πράγματι να είμαστε μονίμως εκεί, ανεξάρτητα αν εμείς εδώ το ξέρουμε ή όχι.
Το «Δάσος σκοτεινό» είναι ένα μεταμοντέρνο μυθιστόρημα, που αποτίει φόρο τιμής στον Φραντς Κάφκα, αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Δεν είναι απλά ένα άρτιο λογοτεχνικό κατασκεύασμα, είναι και μια εξομολόγηση της συγγραφέως, που χρησιμοποιεί τα αυτοβιογραφικά της στοιχεία απροκάλυπτα, ως αφορμή, για να μιλήσει για όλα όσα βασανίζουν τους ανθρώπους. Σκοτεινό, βαθύ, κάποτε μεταφυσικό, λίγο μαγικό, το Δάσος της Κράους είναι ένα βιβλίο που θα δυσκολευτεί να ξεχάσει όποιος το τελειώσει. Κι αυτό τελικά είναι το μεγαλύτερο παράσημο για ένα μυθιστόρημα.
Κατερίνα Μαλακατέ
"Δάσος σκοτεινό", Νικόλ Κράους, μετ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο, 2018, σελ. 349
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου