Δεν είμαι φανατική του Ντάνιελ Κέλμαν, μάλλον το αντίθετο, ως τώρα δυσκολευόμουν να καταλάβω γιατί είναι ένας από τους πιο ευπώλητους συγγραφείς, γιατί κάθε βιβλίο του είναι εκδοτικό γεγονός στη Γερμανία. Ο Τυλ πάντως με τράβηξε αμέσως, το θέμα, το εξώφυλλο, η έκδοση, κάτι με ωθούσε να το διαβάσω και να αφήσω πίσω τα υπόλοιπα βιβλία που με περίμεναν καρτερικά. Και δικαιώθηκα.
Ο συγγραφέας παίρνει μια πολύ γνωστή φιγούρα της Γερμανικής παράδοσης, τον Τυλ Ούλενσπιγκελ, τον ξεριζώνει από το ιστορικό του πλαίσιο του 14ου αιώνα και τον φυτεύει στον 17ο, για την ακρίβεια τον βάζει να δρα κατά τη διάρκεια του Τριαντακονταετούς πολέμου. Ο Τυλ, φορέας του γέλιου αλλά και μοχθηρός γελωτοποιός που αρέσκεται να ξεσκεπάζει τις πιο γκροτέσκες και απωθητικές στιγμές των ανθρώπων, είναι μόνο η αφορμή. Ο Κέλμαν στήνει γύρω του ένα μεταμοντέρνο μυθιστόρημα όπου μπλέκεται η μυθοπλασία με την Ιστορία, μιλά για πόλεμο, για μαγεία, για επιστήμη, για θρησκεία, για απώλεια και καταστροφή, κι όλα αυτά άναρχα, σχεδόν χωρίς πλοκή και προορισμό∙ περίπου όπως είναι κι η ίδια η ζωή.
Ο Τυλ είναι γιος ενός μυλωνά, που ασχολείται με τη μαγεία και τα ιατρικά βοτάνια. Οι Ιησουίτες δεν αργούν να τους βρουν, κι έτσι ο πατέρας του καταλήγει στην πυρά, κι ο Τυλ το σκάει με την κόρη του φούρναρη, τη Νέλε, για να γλιτώσει. Μαζί θα περιπλανηθούν στην ύπαιθρο, θα γίνουν γελωτοποιοί του ξεπεσμένου στασιαστή Φρειδερίκου του Παλατινάτου και της Ελισάβετ Στιούαρτ, θα αναμετρηθούν με τη ζωή του πλάνητα. Στο διάβα τους όλο θα μπλέκεται ο Ιησουίτης που καταδίκασε τον πατέρα του, ο Αθανάσιος Κίρχερ.
Οι κοινωνίες του 17ου αιώνα ήταν αρκετά στατικές, κι ο Τυλ έδωσε ένα καλό αφηγηματικό όχημα στον συγγραφέα για να στήσει μια μη στατική αφήγηση. Ο Κίρχερ από την άλλη, σε πολλά πεδία της επιστήμης πρωτοπόρος, και σε άλλα τσαρλατάνος, μάγος, αγύρτης, άτεγκτος κυνηγός δρακόντων και μαγισσών, είναι μια φυσιογνωμία απείρως γοητευτική και απωθητική. Η αφήγηση έχει κομμάτια με πολύ χιούμορ, κι άλλα με πολύ πόνο, δείχνει την τερατώδη αλλά και τη γελοία πλευρά του πολέμου. Το σύνολο είναι καλοκουρδισμένο, δουλεύει υπόγεια, σε κάνει να συνεχίζεις το διάβασμα για να δεις τι θα γίνει παρακάτω.
Στην αρχή, ο Τυλ του Κέλμαν μου θύμισε πολύ τον Όσκαρ, τον νάνο στο Τενεκεδένιο Ταμπούρλο του Γκύντερ Γκρας. Όσο όμως το μυθιστόρημα προχωρούσε, το μοτίβο άλλαζε, φαινόταν πως πραγματικός πρωταγωνιστής είναι η εποχή, ο πόλεμος και η ιστορία κι όχι ο ίδιος ο Σαλτιμπάγκος. Φαντάζομαι πως η τοποθέτηση της φιγούρας του στον 17ο αιώνα δεν είναι η μόνη ιστορική ανακρίβεια του συγγραφέα, εξάλλου ο Κέλμαν γράφει μυθιστόρημα κι όχι πραγματεία. Όμως είναι φανερό πως αυτό που τον καίει είναι οι αναλογίες, ο πόλεμος που ξεκίνησε με αφορμή τη θρησκεία και ερήμωσε όλη την Κεντρική Ευρώπη αποδεκατίζοντας τον πληθυσμό της, η διαφορά ανάμεσα στους απλούς πολίτες και σε αυτούς που τους κυβερνούν, ο παραλογισμός του πολέμου και πώς μπορεί να επηρεάσει τη ζωή του καθενός.
Ο συγγραφέας δεν ηθικολογεί, σχεδόν δεν παίρνει θέση, χρησιμοποιεί το χιούμορ, δείχνει τη φρίκη, φτιάχνει ιστορίες, εκμεταλλεύεται κατά το δοκούν τους χαρακτήρες του, αυθαιρετεί. Ταυτόχρονα όμως υπηρετεί πιστά τη λογοτεχνία. Και παραδίδει ένα σπουδαίο μυθιστόρημα, που θα έφτανε από μόνο του, ακόμα κι αν ο Κέλμαν δεν ήταν ήδη τόσο γνωστός και πολυσυζητημένος, για να τον καθιερώσει.
Κατερίνα Μαλακατέ
ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
ΑπάντησηΔιαγραφήΟι εκδόσεις ΤΟΠΟΣ σας προσκαλούν στην παρουσίαση του βιβλιου του Μιχάλη Κατσαρού ΜΕΙΖΟΝΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ, την Πέμπτη 22 Νοεμβρίου 2018,ωρα 8.00, στο POLIS ART CAFÉ, Πεσμαζόγλου 5 και Σταδίου, Τηλ.210-3245988
_____________________________________________________________________
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 20 χρόνων από το θάνατο του ελευθεριακού ποιητή Μιχάλη Κατσαρού, οι εκδόσεις ΤΟΠΟΣ προχώρησαν στην έκδοση του βιβλίου «ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ, ΜΕΙΖΟΝΑ ΠΟΙΗΤΙΚΑ» .Το βιβλίο αυτό, σε επιμέλεια Άρη Μαραγκόπουλου, περιλαμβάνει όλο το έργο της πρώτης συγγραφικής περιόδου του ποιητή, δηλαδή τις συλλογές ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ, ΟΡΟΠΕΔΙΟ και ΚΑΤΑ ΣΑΔΔΟΥΚΑΙΩΝ καθώς και για πρώτη φορά ΑΝΕΚΔΟΤΑ, ΑΔΗΜΟΣΙΕΥΤΑ ΚΑΙ ΑΘΗΣΑΥΡΙΣΤΑ ποιήματα από την ίδια εποχή, δηλαδή από τα χρόνια της Απελευθέρωσης, των Δεκεμβριανών και των κατοπινών χρόνων, μέχρι και το 1957.
Στο πρώτο μέρος του μπορεί ο αναγνώστης να διαβάσει ποιήματα διάσημα όπως τη Διαθήκη με το Αντισταθείτε και το «Ελευθερία Ανάπηρη πάλι σου τάζουν» ή το «Πάρτε μαζί σας νερό, το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία». Το δεύτερο μέρος του τόμου, έχει άγνωστα ποιήματα, με την ίδια θεματολογία αλλά και παλιότερα , των ηρωικών εποχών, όπως αυτό, γραμμένο για (κι επάνω στα ) οδοφράγματα των Δεκεμβριανών:
Έφοδος
Δέσαμε την καρδιά μας στο οδόφραγμα.
Κι η σιωπή της νύχτας λαγοκοιμότανε.
Μετρήσαμε τα δένδρα τ’ ασάλευτα
στην ατέλειωτη λεωφόρο.
Κι άχνιζεν η ανάσα μας προσμένοντας
έσταζε το μολύβι απ’ την καρδιά μας
κι ακούγαμε τελεύοντας τον ήχο του στην άσφαλτο.
Κι όπου τα ξημερώματα λύθηκαν τ’ αγριοπούλια
που προσμένανε το μήνυμα της έφοδος.
Χτύπησαν τις φτερούγες αλαλάζοντας
στη φωτεινή γραμμή χωρίς θάνατο
Πήρανε την κορφή τ’ Ολύμπου την ασάλευτη
και παίξανε στη μάχη το τραγούδι.
Και προσπεράσαμε τα πεθαμένα δέντρα που δεν έγνεφαν
Και προσπεράσαμε τα μολυβένια στρατιωτάκια
π’ απορήσανε για τον άνεμο.
Έσκαζε ο ήλιος στήνοντας το λάβαρό μας
δύο τετράγωνα πιο μπρος από τα χτες...
…………………………………………………………………………………
Ή όπως αυτό, που το έγραψε σένα πακέτο από τσιγάρα αμέσως μετά την εκτέλεση του Μπελογιάννη και του Πλουμπίδη:
Με το λάβαρό σου
Με το λάβαρό σου
το κοντάρι σπασμένο
προσπαθείς ν’ ανεβείς τα σκαλιά.
Τα πλήθη κάτω–
κάτω από σε
λουφασμένα στον ίσκιο
ή καθισμένα αδιάφορα σε μια πέτρα
σκύβουν όλο και σκύβουν
κι άξαφνα ανάβουν οι πυρκαγιές
–η δικιά σου φωτιά
του ανθρώπου με το γαρίφαλο
και του άλλου.
Κι άξαφνα
ακούγεται μια φωνή
κι ύστερα πάλι σωπαίνουν
κι εσύ στα σκαλιά
εσύ τη σημαία κυματίζεις για λίγο.
Μετά περνάνε καμιόνια
αυτοκίνητα, υπηρεσιακά έγγραφα,
πυροβολικό, στρατιώτες,
περνάνε εργάτες που έχασαν
το σαββατόβραδο
κι άλλα σπουδαία.
Σε περιμένω.
Και αυτό, για τους μεγάλους «Ηγέτες» :
Στην όρχηση
Στους ήχους
Στα κρουστά
Πρώτος ο Μάγος Ισκαβάντι.
Τέλειος εις όλα.
Εις την φρουράν
Εις το μαστίγιον
Υψούτο με το τραχύ βλέμμα του
Ως τίγρης πάνω από τα πλήθη του λαού Γιαμά – Σι – Εν.
Παράδειγμα προς νέους
Σε χίλιους αιώνας εις όλην την Ασίαν.
Μόνον Που έπασχε από νόσον άγνωστον των οφθαλμών
Κανείς όμως δεν το γνώριζεν
Κι έτσι ευτυχούσε
Πώς φαίνεται ότι δεν έχει διαβάσει "Σιμπλίκιο Σιμπλικίσιμο" :p
ΑπάντησηΔιαγραφήΟύτε και συ. Για τον Κέλμαν ειρωνεύομαι, για σένα είμαι σίγουρος ότι δεν το έχεις διαβάσει ακόμα, αλλιώς θα το έκανες αμέσως αναφορά (και δευτερευόντως, το Ταμπούρλο). Κρίμα που δεν διάβασες το ορίτζιναλ. Από την περιγραφή σου, στα μάτια μου φαντάζει ακριβώς το ίδιο και απορώ γιατί ο Κέλμαν μπήκε στον κόπο να "αντιγράψει" ένα τόσο κλασικό έργο.
Ωστόσο, θα ήθελα να το διαβάσω και εγώ, γιατί μου είχε αρέσει υπερβολικά ο Σιμπλίκιος.
Δεν έχω διαβάσει Σιμπλικίσιμο, κι αν το είχα διαβάσει, θα το ήξερες! Σταμάτα πια να εκτρέπεις τα διαβάσματά μου, δεν βαρέθηκες τόσα χρόνια; Πρέπει να τον βρω και στη στοίβα με τα αδιάβαστα. Πού να τρέχω τώρα.
ΔιαγραφήΧαχα εντάξει δεν είναι ανάγκη βιασύνης, θα πάθεις overdose πικαρέσκου. Διάβασε κάτι διαφορετικό για την ώρα. Όταν το διαβάσεις όμως θα καταλάβεις πόσο μοντέρνο (θα) δείχνει. Γι' αυτό με συναρπάζουν κάτι τέτοια βιβλία, λες δεν μπορεί να το έγραψε έτσι πριν 250 χρόνια και να φαντάζει τόσο μοντέρνο... και άλλοι σύγχρονοι συγγραφείς προσπαθούν με κόπους να "επανεφεύρουν" μια νέα μοντερνικότητα, κυρίως στο ύφος τους.
ΔιαγραφήΜην θεωρηθεί ότι γειώνω το βιβλίο του Κέλμαν, κάθε άλλο. Έτσι και αλλιώς δήλωσα ότι θέλω να το διαβάσω.
Τη μέτρηση του κόσμου... Τη μέτρηση του κόσμου... Τη μέτρηση του κόσμου...
ΑπάντησηΔιαγραφήΒ.Κ.