Ετερωνυμία και αυτοκιβδηλοποίηση

Ο Μπόρχες κι ο Πεσσόα

πιθανότατα δεν θα ‘χαν ακουστά

τον Κωνσταντίνο Σιμωνίδη

ίσως να μην ήξεραν

ούτε ο ένας για τον άλλον                                                           

 

Δεν πρόκειται για πλαστογραφία,

μάλλον για κιβδηλοποιία,

        είπες.

 

Ο Σιμωνίδης αποπειράθηκε

να δηλητηριάσει τον πατριό του                                              

στα χίλια οκτακόσια τριάντα έξι

έτσι βρέθηκε στο Περιβόλι του Ουρανού

ετών δεκάξι

αντιγραφέας στη βιβλιοθήκη

 

Ο Ρικάρντο Ρέις με σιγουριά                                                      

δεν είχε ακουστά τον Σιμωνίδη.

Ο Άλβαρο ντε Κάμπος,

όμως;

 

Ενδυόταν με σχετική επιτυχία

τον μανδύα της επιστήμης,                                                         

          είπες

Η αλήθεια ανακατεύεται με το ψέμα,

           είπα εγώ

Είναι προ πάντων εξέγερση εναντίον της ιστορικότητας,

           είπες                                                                                          

του άρεσε να εφευρίσκει τον εαυτό του

          είπα εγώ.

 

Ο Πεσσόα γεννήθηκε το χίλια οκτακόσια ογδόντα οκτώ

Ο Μπόρχες το χίλια οκτακόσια ενενήντα εννέα

Ο Σιμωνίδης πέθανε το χίλια οκτακόσια ενενήντα,                         

εικάζουν.

Εκείνος ισχυρίστηκε κάποτε

πως πέθανε το χίλια οκτακόσια

εξήντα επτά από λέπρα

 

Το δύο χιλιάδες έξι                                                                         

παρουσιάστηκε στο Βερολίνο ένας πάπυρος

από τα Γεωγραφούμενα

του Αρτεμίδωρου του Εφέσιου.

Ο ιταλός ελληνιστής Λουτσιάνο Κάνφορα

υποστήριξε πως, το χειρόγραφο                                                         

ήταν καταφανώς

πλαστό·

έργο του Σιμωνίδη.

 

 

                                                       Κ.Μ.

 

 

 

Υ.Γ. 42 Ο Κωνσταντίνος Σιμωνίδης είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα δευτερεύοντα πρόσωπα της ιστορίας της φιλολογίας. Μικρός αποπειράθηκε να σκοτώσει τον πατριό του και για αυτόν τον έστειλαν στα δεκαέξι του στο Άγιον Όρος. Εκεί, ενθουσιάστηκε με τα κειμήλια, τα βιβλία, τους πάπυρους, τα όστρακα της βιβλιοθήκης του μοναστηριού και εξασκήθηκε στην καλλιγραφία. Κάποια χρόνια αργότερα κατάφερε να πουλήσει κίβδηλα κειμήλια στην Εθνική Βιβλιοθήκη στην Αθήνα, κι έκτοτε, όποιο νέο εύρημα, υπάρχει ο κίνδυνος να έχει κατασκευαστεί από τον Σιμωνίδη. Του άρεσε πολύ να μπλέκει την αλήθεια με το ψέμα, να φτιάχνει πηγές για να στηρίξει άλλες πηγές, έγραψε τη βιογραφία και τη νεκρολογία του, εκατοντάδες παραποιημένα κείμενα και ψευτοκειμήλια.

Αγάπησα τον Σιμωνίδη, κάποια χρόνια πριν, διαβάζοντας τον «Αλλόκοτο ελληνισμό» (εκδ.Κίχλη, 2016) του Νικήτα Σινιόσγλου. Συνέπεσε η συγγραφή του ποίηματος με την ανάγνωση για δεύτερη φορά της «Χρονιάς θανάτου του Ρικάρντο Ρέις», του Ζοζέ Σαραμάγκου (μετ. Αθηνά Ψυλλιά, εκδ. Καστανιώτης, 2020). Και με κάποιο τρόπο ο Πεσσόα έγινε ένα στο μυαλό μου με τον Σιμωνίδη. Ο Μπόρχες προέκυψε κατά τη διαδικασία της γραφής, μοιάζει σχεδόν αυτονόητο. Δεν ξαναδιάβασα ολόκληρο το κείμενο του Σινιόσογλου, αλλά χρησιμοποίησα στους στίχους τις φράσεις του που είχα υπογραμμίσει τότε στην πρώτη ανάγνωση, ίσως λιγάκι παραποιημένες (σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και ο τίτλος). Έτσι το ποίημα συνομιλεί με τον Μπόρχες, τον Πεσσόα και τους ετερώνυμους του και τον Νικήτα Σινιόσογλου, και μιλά πολύ λίγο για τον Κωνσταντίνο Σιμωνίδη. Αυτός εξάλλου, ζει πια στις παρυφές της ιστορίας, μέχρι που εμφανίζεται το επόμενο χειρόγραφο, κι όλο και κάποιος ελληνιστής, τον ξαναθυμάται. 

Υ.Γ. Η Λέσχη Ανάγνωσης του Booktalks διαβάζει απόψε στις 8μ.μ. τη "Χρονιά θανάτου του Ρικάρντο Ρέις" του Ζοζέ Σαραμάγκου. Εγώ σήμερα ως τις 7:30μ.μ. θα δίνω εξετάσεις για περάσω το μεταπτυχιακό μάθημα στο πλαίσιο του οποίου προέκυψε το ποίημα.