Ο Χαβιέρ Μαρίας είναι ίσως από τους πιο αγαπημένους μου σύγχρονους συγγραφείς, κάθε νέο βιβλίο του στα ελληνικά είναι εκδοτικό γεγονός, ενώ κάθε χρόνο στα Νόμπελ μια φωνούλα μέσα μου είναι έτοιμη να θριαμβολογήσει «Χαβιέρ Χαβιέρ». Δεν το χει πάρει ακόμα, αλλά θα το πάρει.
Το Έτσι αρχίζει το κακό γράφτηκε στα ισπανικά το 2014, αλλά μεταφράστηκε εδώ μόλις φέτος. Πρόκειται για ένα βιβλίο πιο ογκώδες από τα προηγούμενα, που όμως έχει όλη τη γοητεία της γραφής του, τον σπειροειδή, και κάποτε κυματισμό τρόπο να γράφει και να σκέφτεται, τον μακροπερίοδο, εξαιρετικά κομψό λόγο, τις σκηνές που μένουν ανεξίτηλα γραμμένες στη μνήμη όσα χρόνια κι αν περάσουν. Ταυτόχρονα όμως λόγω όγκου είναι κι ένα από τα πιο βασανιστικά βιβλία του, από τις ελάχιστες φορές που η μανία του να γυρίζει στον ίδιο και τον ίδιο συλλογισμό κουράζει τον αναγνώστη και κάπως τον απωθεί.
Ο τίτλος του βιβλίου είναι από τον Άμλετ, κι αυτό είναι ένα βαθύτατα πολιτικό βιβλίο, για τις πληγές που άφησε η σχεδόν πεντηκονταετής δικτατορία του Φράνκο στην Ισπανία, για τον εμφύλιο που δεν θα σταματήσει να στοιχειώνει τους Ισπανούς, για την ανάγκη να ξεχαστούν τα εγκλήματα του Φρανκισμού, και της συγχώρεσης, αλλά ταυτόχρονα και της αδικίας που εμπεριέχει αυτή η λησμονιά, η επιλογή να μην μιλάς πια για την αλήθεια για να μπορέσεις να συνυπάρξεις με αυτόν που για χρόνια υπήρξε ο δυνάστης σου.
Βρισκόμαστε στην δεκαετία το ’80. Ο «νεαρός Βέρε» κάνει την πρακτική του ή κάτι τέτοιο στο σπίτι ενός ήσσονος σημασίας σκηνοθέτη, του Μουριέλ. Σιγά σιγά γίνεται έμπιστος αυτού του πολύ γοητευτικού και ταυτόχρονα αινιγματικού και κάπως κυκλοθυμικού μονόφθαλμου διανοούμενου και μένει όλο και περισσότερο χρόνο σπίτι του. Γίνεται μάρτυρας μιας σκηνής ανάμεσα στον Μουριέλ και τη γυναίκα του, τη Μπεατρίθ. Εκείνος της λέει, ενώ απωθεί τις σεξουαλικές της «επιθέσεις», πως τον απάτησε, αλλά το χειρότερο όλων είναι πως του το είπε. Και πόσο καλύτερα θα ήταν αν δεν το ήξερε. Έτσι ξεκινούν όλα, έτσι ξεκινά το κακό, έτσι ξεκινά ο παραλληλισμός της σχέσης του Μουριέλ με την γυναίκα του με την πολιτική. Και τον εμφύλιο.
Ο ίδιος ο Μαρίας δεν παντρεύτηκε ποτέ, όμως του αρέσει να γράφει για τις πολύχρονες σχέσεις, τη μηχανική του γάμου, τους συμβιβασμούς, τα ερωτικά τερτίπια. Η ηρωίδα του η Μπεατρίθ είναι μια πολύ ερωτική γυναίκα, ο «νεαρός Βέρε» την ποθεί κολασμένα, όμως ο άντρας της την αγνοεί. Κι αυτή περιφρονημένη, σχεδόν εμμονικά κολλημένη πάνω στον γάμο της που έχει καταλήξει πια ερείπιο, αναπολεί την παλιά ευτυχία, ενώ πηδιέται με άλλους. Ένας από τους εραστές της είναι ο γιατρός Βαν Βέκτεν, ένας τύπος που φαίνεται τώρα καλός και αγαθός, ενώ δεν υπήρξε κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Ο Μουριέλ αναθέτει στον Βέρε να τον ακολουθεί κι έτσι αρχίζει η πλοκή.
Ο αφηγητής και κεντρικός ήρωας είναι ένας άνθρωπος που δεν έζησε τον Φρανκισμό, ζει όμως στον ελεύθερο κόσμο μετά, και δεν μπορεί πλήρως να καταλάβει τι έζησαν οι προηγούμενοι. Παλεύει να καταλάβει το παρελθόν, πολιτικό και κοινωνικό και ερωτικό, των ανθρώπων γύρω του, αλλά η τωρινή πραγματικότητα τον ξεπερνά. Από αυτή την άποψη ίσως να είναι αυτό ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα του Μαρίας, δεν μιλά μόνο για την αλήθεια και την ταυτότητα, τον έρωτα και τον γάμο, την αμαρτία και την ηδονή, αλλά αναγάγει τα πάντα στην πολιτική. Όμως ταυτόχρονα πρόκειται και για ένα κουραστικό φιδωτό ανάγνωσμα, που σε κάποια σημεία σέρνεται. Χρειαζόταν εδώ ένα κείμενο πιο σφιχτό.
Το Έτσι αρχίζει το κακό είναι ένα μυθιστόρημα που θα γοητεύσει όποιον διαβάζει πρώτη φορά Μαρίας. Έχει εξάλλου ο Χαβιέρ αυτή την ιδιότητα, είτε τον λατρεύεις και διαβάζεις όλα τα βιβλία του, είτε τον μισείς και δεν ξανασχολείσαι. Για μας πάντως, που ανήκουμε στην πρώτη κατηγορία, δεν είναι σίγουρα το καλύτερό του.
Κατερίνα Μαλακατέ
Για προηγούμενα βιβλία του στα Ελληνικά δείτε εδώ:
- Μαρίας Χαβιέρ, "Αύριο στη μάχη να με σκεφτείς"
- Μαρίας Χαβιέρ, "Τα λημέρια του λύκου"
- Μαρίας Χαβιέρ, "όταν ήμουν θνητός"
- Μαρίας Χαβιέρ, "Το πρόσωπό σου αύριο. 1. Πυρετός και Λόγχη"
- Μαρίας Χαβιέρ, "Γράφοντας τις ζωές των άλλων" (Μαραμπού)
- Μαρίας Χαβιερ, "Ερωτοτροπίες"
- Μαρίας Χαβιέρ, "Καρδιά τόσο άσπρη"
- Μαρίας Χαβιέρ, "Όλες οι ψυχές"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου