"Ο Μάγος", John Fowles

Βιβλίο εκπληκτικό στην σύλληψη και την εκτέλεση, ειδικά αν σκεφτεί κανείς πως ήταν το πρώτο του νεαρού Fowles κι ας εκδόθηκε τελικά τρίτο, ο «Μάγος» είναι από αυτά τα μυθιστορήματα που χάνεις αν δεν τα έχεις διαβάσει. 

Κεντρικός ήρωας ο Νίκολας Έρφ, ένας νεαρός Άγγλος που διορίζεται καθηγητής σε ένα ελληνικό νησί, την Φράξο (οι Σπέτσες), σε ένα σχολείο για πλουσιόπαιδα. Ο Νίκολας στην Ελλάδα, αν και μαγεύεται από το φυσικό τοπίο, βαριέται οικτρά. Τα πράγματα αλλάζουν όταν γνωρίζει τον Μωρίς Κόγχι, έναν πλούσιο, κοσμοπολίτη με μια υπέροχη βίλα σε ένα απομονωμένο μέρος του νησιού. Γρήγορα ο Ερφ καταλαβαίνει πως ο Κόγχις παίζει παιχνίδια με τα μυαλό του και πως δεν είναι μόνος. Στα παιχνίδια αυτά μέρος λαμβάνουν οι δίδυμες Λίλη και Ροζ,- ή Τζουν και Τζούλη-, και μια πλειάδα δευτερεύοντων χαρακτήρων. Το σενάριο διαμορφώνεται συνεχώς, ο Κόγχις διηγείται όλο και περισσότερες ιστορίες, τα πρόσωπα αλλάζουν ταυτότητα. Στην μέση μπαίνει κι έρωτας. Για την πρώην κοπέλα του Έρφ, Άλισον και την τωρινή φαντασίωση, Λίλη. 

Το παιχνίδι του Φόουλς είναι εκπληκτικό. Ο Νίκολας Ερφ βρίσκεται συνεχώς σε νέες πραγματικότητες, που πρέπει να τις διαχειριστεί ως προς την αλήθεια ή το ψέμα τους, ο έρωτας διερευνάται σε βάθος, το ίδιο και η ίδια η ζωή. Ο Μωρίς Κόγχις παίζει το παιχνίδι ανάμεσα στον Διόνυσο και τον Απόλλωνα, και για τα ήθη του 1950 που γράφτηκε το βιβλίο ορισμένες σκηνές είναι ακραία σοκαριστικές. Εξάλλου, ο Φόουλς έχει εμμονή με τον σαδισμό, κάτι που φαίνεται και στα υπόλοιπα βιβλία του. 

Στο ενδιάμεσο ο Φόουλς βάζει στο στόμα του Κόγχι μια εκπληκτική και εν πολλοίς άγνωστη ιστορία προδοσίας κατά την διάρκεια της Κατοχής, ένα εξαιρετικό αντιπολεμικό μανιφέστο για τα χαρακώματα του 1ου Παγκόσμιου, ιδέες για την ψυχανάλυση- κάπως χοντροκομμένα τις απόψεις του Γιουνγκ που διαπερνούν όλο το βιβλίο-, ενώ μέσα από τον Ερφ γράφει μια κλασική ιστορία ενηλικίωσης, θέτοντας πολλά φιλοσοφικά ζητήματα σε πρώτο πλάνο. Οι βιβλιοφιλικές αλλά και οι μυθολογικές αναφορές είναι πάρα πολλές, άλλοτε ξεκάθαρες, άλλοτε καλυμμένες, και το σκηνικό είναι σοβαρά σαγηνευτικό. 

Ο Μάγος δεν είναι ένα εύκολο βιβλίο, ούτε όμως η πολυπλοκότητά του είναι εύσημο. Σε μερικά σημεία φαίνεται η αφέλεια του νεαρού τότε Φόουλς, σε άλλα φλυαρεί. Σε γενικές γραμμές όμως στήνει ένα σύμπαν με πολλαπλά κάτοπτρα, που ελάχιστοι θα μπορούσαν ούτε καν να διανοηθούν πως θα μπορούσαν να διαχειριστούν. Οι εναλλακτικές πραγματικότητες- η ελαστικότητα της πραγματικότητας για την ακρίβεια- η αδυναμία να καταλάβουμε τα πάντα με τις πέντε αισθήσεις μας, το πόσο κολακεύεται κανείς όταν είναι ο πρωταγωνιστής αλλά και θύμα, ο έρωτας σε τέτοιες συνθήκες- που μοιάζουν τόσο στις πραγματικές- αλλά και ο τρόπος που η ανθρώπινη φύση τελικά διαχειρίζεται όλα αυτά, κάνουν τον «Μάγο» ένα από τα σπουδαιότερα μυθιστορήματα του περασμένου αιώνα. Ένα από κείνα τα βιβλία που έχουν τα φόντα, αν είσαι αρκετά δεκτικός και ανοιχτός στην πρόκληση, να σου αλλάξουν την ζωή και την κοσμοθεωρία.



                                                                             Κατερίνα Μαλακατέ

«Ο Μάγος», Τζων Φώουλς, μετ. Φαίδων Ταμβακάκης, εκδ. Εστία, 1997, σελ.775