"Όλες οι ψυχές", Javier Marías

Συνηθίζω να λέω πως ο Χαβιέρ Μαρίας γράφει όπως ακριβώς λειτουργεί το γυναικείο μυαλό - πολυεπίπεδα, υπεραναλυτικά, με μακριές προτάσεις γεμάτες άλλες δευτερεύουσες, φιλοσοφικά και πρακτικά μαζί. Ο Χαβιέρ Μαρίας είναι ένας από τους πιο γοητευτικούς συγγραφείς των καιρών μας, ένας μάγος της αφήγησης, ικανός να μιλήσει για το πιο απλό και το τετριμμένο με τέτοιο τρόπο που να μην το ξεχάσεις ποτέ. Το «Όλες οι ψυχές» είναι από τα καλύτερά του μυθιστορήματα, θα το έβαζα στο ίδιο βάθρο με το «αύριο στη μάχη να με σκεφτείς», ένα από τα βιβλία εκείνα που σε κάνουν να χαίρεσαι που είσαι συστηματικός αναγνώστης, γιατί έτσι έχεις την χαρά να διαβάζεις τέτοια διαμάντια. 

Η πλοκή είναι φαινομενικά μικρή. Ένας Ισπανός συγγραφέας περνάει δύο χρόνια στην Οξφόρδη ως επισκέπτης-καθηγητής. Στην πραγματικότητα μέσα στην εβδομάδα έχει πολύ λίγα πράγματα να κάνει- πιο πολύ από όλα απολαμβάνει τα «μεταφραστικά του σεμινάρια» όπου εφευρίσκει με άνεση ένα σωρό ετυμολογίες- και για αυτό περνά τον καιρό του από παλαιοβιβλιοπωλείο σε παλαιοβιβλιοπωλείο ψάχνοντας σπάνια βιβλία. 

Με τρεις ανθρώπους σχετίζεται περισσότερο, τον καθηγητή του Κρόμερ-Μπλέικ, με τον καθηγητή του καθηγητή του, Τόμπυ Ράιλαντς και με την Κλερ Μπέις, μια όμορφη παντρεμένη συν-καθηγήτρια με την οποία διατηρεί έναν μάλλον χαλαρό παράνομο δεσμό. Οι Κυριακές του μοιάζουν αφόρητες, εκείνος μοιάζει να περιφέρεται άσκοπα, και η ζωή μοιάζει σαν μια ατέλειωτη φάρσα με κολλεγιακά δείπνα. 

Με την πρώτη ματιά θα έλεγε κανείς πως έχουμε να κάνουμε με ένα campus novel. Όμως το Όλες οι ψυχές είναι πολύ περισσότερο από αυτό. Η ατμόσφαιρα της Οξφόρδης μεταφέρεται με χιούμορ και ένταση, αλλά αυτό είναι είναι μονάχα το πρόσχημα. Όπως πάντα ο Μαρίας γράφει ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα, στοχάζεται πάνω στον έρωτα, τον γάμο, τις επιλογές, τα βιβλία, τη μνήμη, την παραδοξότητας της ανθρώπινης ζωής και τελικά τον θάνατο. 

[]Το αβάσταχτο είναι να ξέρεις πως κάποια δεδομένη στιγμή θα πρέπει να παραιτηθείς από τα πάντα (αυτό ισχύει για όλους), ό,τι κι αν είναι αυτό που συνιστά τα πάντα αυτό είναι το ένα και μοναδικό πράγμα που ξέρουμε και έχουμε συνηθίσει. Καταλαβαίνω καλά, λοιπόν, αυτόν που δεν θέλει να πεθάνει μόνο και μόνο επειδή δεν θα μπορέσει να διαβάσει το επόμενο βιβλίο του αγαπημένου του συγγραφέα, ή να δει την επόμενη ταινία της ηθοποιού που θαυμάζει, ή να ξαναπιεί μπίρα, ή να λύσει το αυριανό σταυρόλεξο, ή να δει το σήριαλ που βλέπει στην τηλεόραση, ή γιατί δεν θα μάθει ποια ομάδα νίκησε στο φετινό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου. []

Μοιάζει σαν ο Χαβιέρ Μαρίας να γράφει ολοένα το ίδιο βιβλίο. Είναι ένας συγγραφέας βυθισμένος στις εμμονές, στα βιβλία και τον έρωτα. Όμως από την άλλη, το κάθε μυθιστόρημά του που διαβάζεις- αν και συνεισφέρει στο σύνολο- είναι από μόνο του ένα μικρό κομψοτέχνημα. Ένα λιθαράκι ακόμα στην εργογραφία του, ένας λόγος ακόμα για να νιώθεις τυχερός που τον «ανακάλυψες».

                                                                            Κατερίνα Μαλακατέ 

«Όλες οι ψυχές», Χαβιέρ Μαρίας, εκδ. Κέδρος, μετ. Ελένη Χαράτση, 1997, σελ. 247

Υ.Γ. 42 Είναι καραεξαντλημένο, μην ακούσω γκρίνιες.

Τα υπόλοιπα βιβλία του Μαρίας που έχω διαβάσει: 

«Αύριο στη μάχη να με σκεφτείς», Javier Marías

Το πρόσωπό σου αύριο- 1. Πυρετός και Λόγχη", Javier Marías

"Τα λημέρια του λύκου", Javier Marias

"όταν ήμουν θνητός", Javier Marias

Ερωτοτροπίες", Javier Marias

«καρδιά τόσο άσπρη», Javier Marías