Σελίδες

17/7/23

"Η κόρη μου", Kim Hye Jin (김혜진)




Πιθανολογώ πως εγώ θα ονόμαζα νουβέλα κι όχι μυθιστόρημα το μικρό βιβλίο της Κορεάτισσας Kim Hye-Jin, «Η κόρη μου». Όμως το θέμα μας δεν είναι οι ορισμοί αλλά η ουσία. Κι η ουσία είναι πως πρόκειται για ένα λογοτεχνικό κείμενο σφιχτοδεμένο που δεν του περισσεύει, ούτε και του λείπει, ούτε μια λέξη βαθιά συγκινητικό και ουσιαστικό μέσα στην απλότητα, αλλά και την πολυπλοκότητά του.

Πρωταγωνίστρια αλλά και πρωτοπρόσωπη αφηγήτρα μια χήρα που αναγκάζεται να δουλεύει ως φροντίστρια σε ένα οίκο ευγηρίας. Τα οικονομικά τα δικά της αλλά και της κόρης της (που είναι προσωρινή καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο) αναγκάζουν τη χήρα να συγκατοικήσει με την κόρη και την κοπέλα της κόρης της. Τα δύο κορίτσια είναι άνω των τριάντα και ζευγάρι κοντά επτά χρόνια, όμως η πρωταγωνίστρια δεν μπορεί με κανέναν τρόπο να αποδεχτεί τη σχέση, αποκαλεί τη σύντροφο της κόρης της «εκείνο το κορίτσι» και φοβάται πολύ τι θα πουν οι γείτονες. Ούτε καταλαβαίνει γιατί αυτές οι δυο πρέπει να είναι ακτιβίστριες και δεν κοιτάνε τη δουλειά τους.

Μόνο που ούτε κι αυτή κοιτάει τη δουλειά της. Γιατί δεν ανέχεται, να κόβουν τις πάνες στα δυο και να τις ξαναχρησιμοποιούν λερωμένες στους ηλικιωμένους ή να τους δένουν στα κρεβάτια. Γιατί κι εκείνη νοιάζεται, αν και δεν την «παίρνει» οικονομικά, για αυτούς που αγαπά.

Η επιλογή της αφήγησης της ιστορίας μέσα από τα μάτια της χήρας μητέρας, που είναι καλός άνθρωπος, αλλά αγκιστρωμένη στις κοινωνικές προκαταλήψεις που της έμαθαν από μικρή, είναι σοφή. Δίνει ιδιαίτερο βάθος και βάρος στο κείμενο, ενεργοποιεί την ενσυναίσθηση για έναν χαρακτήρα που θα μας ήταν μάλλον αντιπαθής αλλιώς. Και τελικά κινητοποιεί τον αναγνώστη, τον αναγκάζει να πάρει θέση.

Πρόκειται για ένα ανάγνωσμα που μπορεί να τελειώσει μέσα σε μια μέρα, αλλά αφήνει βαθύ αποτύπωμα στη μνήμη. Πώς θα ήταν άραγε αυτή η ιστορία αν τη μεταφέραμε στην Ελλάδα. Υποψιάζομαι πως η φωνή της μάνας θα είχε ακόμα μεγαλύτερη σκληρότητα μες στην αγάπη της. Κι αυτή η μπερδεμένη μίξη, αγαπώ, αλλά θέλω το παιδί μου να γίνει ό,τι ονειρεύτηκα εγώ κι όχι εκείνο, έχει βασανίσει πολλούς από μας, κι ας μην είμαστε ομοφυλόφιλοι.



        Κατερίνα Μαλακατέ


"Η κόρη μου, Kim Hye-Jin, μτφ. Αμαλία Τζιώτη, εκδ. Ίκαρος, σ. 176, 2023

4/7/23

Βιβλία για το καλοκαίρι






Φτιάχνω λίστα με τα βιβλία που θέλω να διαβάσω το καλοκαίρι, την έχω αλλάξει οκτώ φορές, δεν μπορώ να αποφασίσω. Δεν ξέρω ποιος αναθεματισμένος μου έβαλε αυτή την ιδέα, εγώ δεν τα κάνω ποτέ αυτά στον εαυτό μου. Ή μήπως τα κάνω; Είναι πάντα κάπως μαγικός ο τρόπος που τα βιβλία σε πάνε σε άλλα βιβλία, αυτό το περιβόητο επόμενο βιβλίο. Και τώρα τι; Μετά από αυτό τι;

Έχω υπάρξει αδηφάγα αναγνώστρια, από αυτούς που τελειώνανε το ένα το μεσημέρι και ξεκινούσαν το άλλο το απόγευμα. Έχω υπάρξει και απεγνωσμένη αναγνώστρια, στα νιάτα μου γιατί δεν ήξερα τι θα με οδηγήσει στο επόμενο βιβλίο και κοιτούσα τους τίτλους στους πάγκους σαν να δάγκωναν, αργότερα γιατί δεν ήξερα τι να πρωτοδιαβάσω και κατανάλωνα μόνο παγκόσμια αριστουργήματα. Τώρα είμαι μάλλον σε αναγνωστική ωριμότητα, μου βάζω μέτρο, σταματάω ανάμεσα στα βιβλία, το σκέφτομαι ποιο θα είναι το επόμενο, παρατάω βιβλία αν δεν μ τράβηξαν ως τη σελίδα τριάντα∙ χωρίς έλεος.

Να και η tbr (to be read). Βοηθάτε αδέλφια! 

[Άμα θέλετε να δείτε οπισθόφυλλα, τιμές κτλ, πατήστε στους ενεργούς συνδέσμους]



1. Τα πετροχελίδονα, του Φερνάντο Αραμπούρου, μτφ. Τιτίνα Σπερελάκη, εκδ. Πατάκη
 

Γιατί η Πατρίδα είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα βιβλία που έχω διαβάσει


2. Τα εφτά φεγγάρια του Μααλί Αλμέιντα, Σέχαν Καρουνατίλακα, μτφ. Ρένα Χατχούτ, εκδ. Gutenberg
 

Γιατί θέλω να διαβάσω έναν συγγραφέα από τη Σρι Λάνκα


3. Μύχιες Καταστροφές, Κριστίνα Πέρι Ρόσι, μτφ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Καστανιώτη
 

Α, αυτό το ξεκίνησα, είναι διηγήματα για τις γυναίκες και τη σεξουαλικότητα, και πολύ μου αρέσει


4. Παράδεισος, Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, μτφ. Κατερίνα Σχινά, Ψυχογιος
 

Ντροπή να μην έχω διαβάσει τίποτε από τον νομπελίστα


5. Τα φιλιά, Μανουέλ Βίλας, μτφ. Νάννα Παπανικολάου, εκδ. Ίκαρος

Γιατί θέλω να συνεχίσουν να υπάρχουν «μεγάλα, ερωτικά μυθιστορήματα» στην «κανονική» λογοτεχνία, και να μην παραδώσουμε το είδος στην ευτέλεια του ροζ
 

6. Φλεγόμενο αγόρι, Πολ Όστερ, μτφ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο

Γιατί είναι Όστερ, μην ακούω βλακείες
 

7. Forever, Μαρία Κουγιουμτζη, Καστανιώτης

Μου φαίνεται απίστευτο που δεν την έχω διαβάσει. Και φαίνεται απίστευτο και σε έναν καλό μου φίλο, και εγώ τον εμπιστεύομαι σε θέματα λογοτεχνίας σχεδόν με τα μάτια τυφλά.


8. Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων, Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ, μτφ. Μήνα Πατεράκη Γαρέφη

Γεννήθηκε το 1990 στη Σενεγάλη, μεγάλωσε στη Γαλλία, έχει σαρώσει όλα τα βραβεία, θέλω.


9. Και οι νεκροί ας θάψουν τους νεκρούς τους, Μιχάλης Αλμπάτης, εκδ. Νήσος

Το έχω ξεφυλλίσει, έχω διαβάσει διάσπαρτα κομμάτια, ήρθε η ώρα να διαβάσω το χιτ του καλοκαιριού σωστά και οργανωμένα

10. Τριαντάφυλλα επί πιστώσει, Έλσα Τριολέ, μτφ. Κατερίνα Γούλα, Gutenberg

Η Έλσα Τριολέ ήταν η γυναίκα του Λουί Αραγκόν, αδελφή της Λίλια Μπρικ του Μαγιακόφσκι, μια από τις σημαντικότερες γυναικείες φιγούρες της ιστορίας της λογοτεχνίας. Οκ, είμαι θετικά προκατειλημμένη.

και

Έφηβος, Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, μτφ. Ελένη Μπακοπούλου, εκδ. Άγρα

Το έψαχνα χρόνια το εξαντλημένο, πρόκειται για το προτελευταίο μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι, πριν τους Καραμαζώφ. Α, και είναι Ντόστο που δεν έχω διαβάσει, τι να πει κανείς περισσότερο.



Και θέλω να ξαναδιαβάσω πανάθεμά με:



11. Το 2666 του Ρομπέρτο Μπολάνιο, ξανά

Εδώ έγραφα κάτι ακατάληπτα το 2012:   http://diavazontas.blogspot.com/search/label/2666

12. Το τενεκεδένιο ταμπούρλο, Γκύντερ Γκρας, ξανά

Το 2015, κάπως καλύτερα:   https://diavazontas.blogspot.com/2015/06/gunter-grass.html

13. Ιστορίες από την Κολυμά, Βαρλάμ Σαλάμωφ, ξανά

Είμαι μαζόχα, το ξέρουμε όλοι  

14. Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, Μαρσέλ Προυστ, ξανά

Έχω να το κάνω από το 2012, και μου ήρθε η έμπνευση να βάλω και όλη τη Λέσχη Ανάγνωσης του Booktalks να το κάνει. Τεράστια επιτυχία! https://diavazontas.blogspot.com/2012/12/marcel-proust.html

 
Υ.Γ. 42 Ξέρω πως θα μετανιώσω τούτη την ανάρτηση, από κάτω θα γράψετε άλλα 142 που θα θέλω να διαβάσω και το καλοκαίρι μου θα γίνει πιο κουλουβάχατα από ποτέ 





1/7/23

"Η γιορτή του τράγου", Mario Vargas Llosa

 




«Η γιορτή του τράγου» εκδόθηκε το 2000, περίπου σαράντα χρόνια μετά τα πρώτα μοντερνιστικά μυθιστορήματα του Μάριο Βάργκας Λιόσα («Η πόλη και τα σκυλιά» βγήκε το 1963, το «Πράσινο σπίτι» το 1965 κ.ο.κ.). Είναι το δεύτερο βιβλίο του μετά τον «Πόλεμο της Συντέλειας του κόσμου» που δεν μιλά για το Περού παρά για μια άλλη χώρα, ενώ γράφτηκε μετά την αποτυχημένη κάθοδό του Λιόσα στην πολιτική σκηνή κι αφού είχε μόνιμα μετεγκατασταθεί στην Ισπανία. 

Είναι επόμενο λοιπόν να διαφέρει, πρόκειται για ένα μυθιστόρημα ωριμότητας, που ανήκει πια στον μεταμοντερνισμό, μοιάζει να συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία εκείνα που κάνουν τον συγγραφέα να ξεχωρίζει, και που τον καθιέρωσαν ως έναν από τους σημαντικότερους, αν όχι τον σημαντικότερο, εκπρόσωπο του Λατινοαμερικάνικου μπουμ (και μιας κι εδώ περιλαμβάνονται ο Φουέντες, ο Κορτάσαρ, ο Μάρκες, αυτό μάλλον είναι σπουδαίο κομπλιμέντο).


Αφηγηματικά, το κείμενο χωρίζεται σε τρία επίπεδα. Στο πρώτο βρισκόμαστε στο 1996 και η σχεδόν πενηντάχρονη Ουρανία Καβράλ ξαναγυρνά στον Άγιο Δομίνικο (πάλαι ποτέ πόλη Τρουχίλιο) και βασανίζει με διηγήσεις τον ανοϊκό πατέρα της που έχει να τον δει από τα δεκατέσσερά της, από τότε δηλαδή που έφυγε κι έριξε μαύρη πέτρα πίσω της, χωρίς να κρατήσει καμία επικοινωνία με την οικογένειά της. Ο Αγουστίν Καβράλ, ένας από τους έμπιστούς του Τρουχίλιο, εκείνη την εποχή είχε πέσει σε δυσμένεια...


Στο δεύτερο επίπεδο η εστίαση αλλάζει, μεταφερόμαστε στο 1961, λίγες μέρες πριν το τέλος του Τρουχίλιο, και βλέπουμε τα πράγματα από τα μάτια του Ευεργέτη αυτοπροσώπως. Ο Λιόσα διεισδύει στο κεφάλι του αιμοσταγούς δικτάτορα και τον αφήνει να μας πει ο ίδιος για τη μεγαλομανία του, για τα προβλήματα στύσης και ούρησης, για το πόσο βασάνιζε ακόμα και τους πιο στενούς του συνεργάτες, για την πανάθλια οικογένειά του και τα σαδιστικά παιδιά του, για τους εκατομμύρια θανάτους και βασανισμούς.


Στο τρίτο επίπεδο βλέπουμε τους δολοφόνους του την ώρα της ενέδρας, και μαθαίνουμε για έναν έναν όλη τη θλιβερή ιστορία που τους έφερε ως εκεί. Για κάποιους η ιστορία αυτή είναι η πραγματική, για άλλους ο Λιόσα τη φαντάστηκε.


Το μυθιστόρημα είναι ιστορικό, αναμιγνύονται στην πλοκή φανταστικά πρόσωπα (η οικογένεια Καβράλ) και εντελώς πραγματικά (ο Τρουχίλιο, η οικογένειά του, οι υπουργοί του, οι δολοφόνοι του). Ο Λιόσα παίρνει ένα σωρό ελευθερίες και φτιάχνει τελικά ένα οικοδόμημα που μας βοηθά να καταλάβουμε την παράνοια και τον σαδισμό του ολοκληρωτικού καθεστώτος πολύ περισσότερο από την όποια μαρτυρία. Ο ωμός ρεαλισμός με τον οποίο περιγράφει τα βασανιστήρια στα μπουντρούμια της ΣΥΠ, και η βαναυσότητα της σκέψης του Τρουχίλιο, μακριά από αλληγορίες, και ευφημισμούς, βάζει τις βάσεις για πολλά από τα νεότερα μυθιστορήματα της Λατινικής Αμερικής που λένε πια τα πράγματα με το όνομά τους.


Το κεντρικό θέμα του "Τράγου" είναι η Εξουσία. Η Εξουσία, η Διαφθορά, η Βία, ο Παραλογισμός της δικτατορίας. Η Εξουσία κι ο Σεξισμός. Ο Τρουχίλιο, πιο πολύ για την επίδειξη του ανδρισμού του (το περίφημο ματσίσμο) και λιγότερο από σεξουαλική διαστροφή, "παίρνει" όποια γυναίκα βρει, συχνά τα παιδιά και τις γυναίκες των ίδιων του των Υπουργών, απλά και μόνον για να το κάνει. Στα εβδομήντα του, κι έχοντας καταπατήσει όλα τα δικαιώματα τόσων ανθρώπων για τριάντα χρόνια, το βασικό του πρόβλημα είναι αν θα «του σηκωθεί» το βράδυ, αν θα μπορέσει να πηδήξει μια μικρούλα.

Ο συγγραφέας τον «τιμωρεί» βέβαια, του βάζει μια συμπρωταγωνίστρια στο μυθιστόρημα μια γυναίκα. Όχι μια οποιαδήποτε γυναίκα. Μια γυναίκα, που αν και φανταστικός χαρακτήρας, κινεί εκείνη τελικά τα νήματα της πλοκής, δίνει εκείνη, κι όχι ο δικτάτορας τον τόνο. Είναι το αντίβαρο, σε μια χώρα κατεστραμμένη. Είναι η ίδια κατεστραμμένη. Σαν να η μετενσάρκωση της ίδιας της Δομινικανής Δημοκρατίας. Η γυναίκα αυτή είναι η χώρα. 


Η μνήμη, πάντα κεντρικό θέμα στα σύμπαντα του Μάριο Βάργκας Λιόσα, παίζει κι εδώ κομβικό ρόλο. Ο αχρηστεμένος από το εγκεφαλικό Αγουστίν Καβράλ, πατέρας της Ουρανίας, αναγκάζεται να ακούσει τι θυμάται η κόρη του από κείνον, χωρίς να μπορεί να απαντήσει. Οι πολίτες της Δομινικανής Δημοκρατίας λένε «ναι, μας έσφαζε και μας βασάνιζε και έπαιρνε όλα τα λεφτά, αλλά με τον Τρουχίλιο είχαμε δουλειές». Οι δολοφόνοι του θυμούνται τι έκανε και τι δεν έκανε στους ίδιους, πόσο η προσωπική τους ζωή επηρεάστηκε από τη δικτατορία. Κι η προπαγάνδα του Τρουχίλιο, έκανε το μαύρο άσπρο, για ανθρώπους αμνήμονες, που δεν θυμούνταν. Και το πλήρωναν μετά με τη ζωή τους.


Η φρικαλεότητα των βασανιστηρίων στα υπόγεια της ΣΥΠ, η βαναυσότητα του Τρουχίλιο αλλά και του γιού του, του ακαμάτη πλέιμποι και ακραία σαδιστή, Ράμφις, η παράνοια της δικτατορίας, μιας δικτατορίας που έμοιαζε με φάρσα, αλλά δεν ήταν, για τριάντα χρόνια, η προσωπολατρία που επέβαλλε το καθεστώς με την εικόνα του (πάντοτε σωστού) Ευεργέτη να καλύπτει τα πάντα. Κι ύστερα η μετάβαση στο νέο καθεστώς, ο σουρεαλισμός της μετάβασης, η μετατροπή του Μπαλαγέρ από «Πρόεδρο μαριονέτα», σε «Πρόεδρο που κινεί τα νήματα», η πολυπλοκότητα των πολιτικών και στρατιωτικών τερτιπιών, η ανάμιξη των Αμερικάνων (όπως πάντα), η βία, ο πόλεμος, η σιχαμάρα της διπλωματίας, όλα αποδομούνται στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου. Εκεί, που έχουμε διαβάσει πια για τόσους ακραίους βασανισμούς και θανάτους κι η ιστορία της δεκατετράχρονης Ουρανίτας στα χέρια του δικτάτορα δεν θα έπρεπε να μετρά καθόλου. Κι όμως, αυτή είναι η συναισθητική κορύφωση του μυθιστορήματος. Κι όμως, ο Λιόσα είναι τόσο μεγάλο συγγραφικό μέγεθος, που το καταφέρνει κι αυτό, να νοιαζόμαστε για τι συνέβη στην Ουρανία προσωπικά, να νοιαζόμαστε για μια ξένη χώρα.


Ομολογουμένως, αν και του έχω αδυναμία, δεν θα ισχυριζόμουν, όπως κάποιοι άλλοι, πως "Η γιορτή του Τράγου" εκτόπισε τα «Εκατό χρόνια μοναξιά» ως το κεντρικό μυθιστόρημα της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Για μένα όμως ο Τράγος μοιάζει όντως με γιορτή∙ μια γιορτή της λογοτεχνίας πάνω στο κουφάρι του παραλογισμού και της δικτατορίας.



                                        Κατερίνα Μαλακατέ





"Η γιορτή του τράγου", Mario Vargas Llosa, μτφ. Αγγελική Αλεξοπούλου, εκδ. Καστανιώτη, 2000, σ.502











Υ.Γ. 42 Ο Τίτλος είναι από εδώ: