15/6/15

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο», Günter Grass



Ένα αιρετικό αριστούργημα είναι "Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» που έγραψε ο Γκύντερ Γκρας το 1959 και δεν μπόρεσε ποτέ σε κανένα άλλο του βιβλίο να φτάσει. Ένα έργο συγκλονιστικό και βλάσφημο, αντιπολεμικό, με έναν ήρωα από αυτούς που ποτέ δεν θα ξεχάσεις και με κανέναν τρόπο. Ο Όσκαρ θα σε ακολουθεί. 

Ο Όσκαρ (Ματσεράτ ή Μπρόνσκι ή Κόλιατσεκ) είναι ένας νάνος από επιλογή. Στα τρία του χρόνια αποφάσισε πως δεν θέλει πια να μεγαλώσει, σταμάτησε την ανάπτυξή του,-την σωματική- κι άρχισε να μεγαλώνει πνευματικά και σεξουαλικά μόνο. Όπως περίπου κάνουν οι ίδιες οι κοινωνίες και δη η Γερμανική του Πολέμου. Ο Όσκαρ έμεινε στα 93 εκατοστά και δεν μιλούσε, παρά ολημερίς χτυπούσε ένα τενεκεδένιο ταμπούρλο και μπορούσε με την τσιρίδα του να θρυμματίσει κάθε γυαλί· με την υαλοκτόνο φωνή του. Ο Όσκαρ είναι ένας φριχτός αφηγητής και πρωταγωνιστής, ένα εξάμβλωμα, που ούτε ο ίδιος ξέρει ποιος είναι ο πατέρας του, που σκοτώνει όλους τους πιθανούς γονιούς του αν και αυτοί τον νοιάζονται, που διαπερνά την κοινωνία της Γερμανίας στο Ντάντσιχ και έπειτα Γκνταντσκ, σε αυτή την πόλη που άλλαξε τόσες φορές χέρια.

Κι αν ο Όσκαρ με το ταμπούρλο του, με την στρεβλή του φαντασία, τις σεξουαλικές ορέξεις ενός σάτυρου και την ικανότητα να αναρριχάται παντού και πάντα, να βγαίνει από τα σκατά αλώβητος, ενώ οι κοντινοί του πεθαίνουν και πεινάνε, δεν είναι ο ίδιος ολόκληρος μια αλληγορία, τότε τι είναι. 

Ο Όσκαρ δεν ξέρει ποιος ήταν ο πατέρας του- ο σύζυγος ή ο εραστής της μάνας του- και δεν ξέρει αν το παιδί του είναι δικό του ή του πατέρα του. Και δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί τον θάνατο. Αλλά ξέρει πώς να διαχειριστεί τον εαυτό του. Ακόμα και στο τρελάδικο, μπήκε με δική του επιλογή. Όπου κι αν βρέθηκε, ο Όσκαρ, αυτός ο τριτο- πρωτοπρόσωπος αφηγητής του εαυτού του είναι όλος μια ιστορία. Κι αυτό τον κάνει συμπαθή. Κι αυτό είναι το τραγικότερο όλων. Πως για τις μέρες –και θα είναι πολλές- που αναγνώστης διαβάζει το ταμπούρλο θα ταυτιστεί με τον επαχθή νάνο και θα τον αγαπήσει. Μέχρι να καταλάβει πόσο αναξιόπιστος αφηγητής είναι και να τον μισήσει ξανά. Γιατί αυτός ο νάνος δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια καθαρή εικόνα της ίδιας μας της κοινωνίας. 

Η τεχνική της αφήγησης στο τενεκεδένιο ταμπούρλο είναι σαφές πως είναι νεωτερική. Ο κεντρικός ήρωας είναι κεντημένος αριστοτεχνικά. Η πρωτοτυπία αφορά σχεδόν σε όλα τα κομμάτια του κειμένου. Και δεν μπορεί παρά να πεις για το Ταμπούρλο πως είναι ένα βιβλίο που κάθε βιβλιόφιλος θα πρέπει να διαβάσει. Αν το βρει. Γιατί είναι εξαντλημένο. 





«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο», Γκύντερ Γκρας, μετ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Οδυσσέας, 2001, σελ. 798.

11 σχόλια:

  1. Έχει γίνει και ταινία.
    Η άποψη μου ότι αμφότερα(βιβλίο και ταινία) είναι υπερτιμημένα.Ειδικά το βιβλίο θα το έλεγα επιγραμματικά φλύαρο με τεχνικές που προσπαθούν να καλύψουν προβληματική πλοκή, αλλά το κυριότερο την αμηχανία των Γερμανών απέναντι στο Ναζισμό.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Θα διαφωνήσω Λύσιππε -ως συνήθως. Πρόκειται για αριστούργημα.

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος3/7/18, 11:46 π.μ.

      Yπερτιμημένο, σίγουρα. Όπως πολλά που τα ονομάζουν "αριστουργήματα" και όταν τα διαβάζω αναρωτιέμαι πάντοτε γιατί..

      Διαγραφή
  2. Ανώνυμος17/6/15, 2:36 μ.μ.

    Ο άλλος λογοτεχνικός νάνος του Λάγκερκβιστ μου είχε αρέσει. Και απ' ότι καταλαβαίνω, θεματικά δεν είναι και πολύ μακριά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Αυτόν δεν τον έχω διαβάσει.

      Διαγραφή
    2. Ανώνυμος18/6/15, 12:50 μ.μ.

      Να τον διαβάσεις, αξίζει. Υπάρχει και στη σειρά Νόμπελ του Καστανιώτη.

      Διαγραφή
  3. Ανώνυμος22/6/15, 6:57 μ.μ.

    Το ψαχνω διακαώς μήνες τώρα, χωρίς επιτυχία. Πού θα το βρω, έχεις ιδέαα;

    Ελλη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Καμία, κι εμένα μου το βρήκε με πολύ κόπο ένας φίλος κάπου στην επαρχία. κι αφού το έψαχνα μήνες, ίσως και χρόνο.

      Διαγραφή
  4. Ανώνυμος4/12/15, 5:43 μ.μ.

    Πάρα πολύ καλό βιβλίο, ένα από αυτά που πρέπει κάποιος να διαβάσει. Προσωπικά δε μου άρεσε η μετάφραση.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Stelios Antoniadis22/8/16, 9:22 μ.μ.

    Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αστάρτη, σε πολύ καλή μετάφραση της Μ. Γεωργιάδου.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Ανώνυμος15/11/16, 2:04 μ.μ.

    Το βρήκα μετά από αναζήτηση 2 ετών, σε εκδόσεις ΕΣΤΙΑ (1985) σε τσιμπημένη τιμή 44€.

    ΑπάντησηΔιαγραφή