7/3/11

ΒΙΒΛΙΟΠΡΟΤΑΣΕΙΣ: "Καθώς ψυχορραγώ", William Faulkner



Υποθέτω πως είναι πολλά αυτά που θα μπορούσε να πει κανείς για τον Φώκνερ, πως είναι ο σπουδαιότερος λογοτέχνης του προηγούμενου αιώνα, πως καθόρισε και ακόμα καθορίζει το σύγχρονο μυθιστόρημα, πως τα έργα του είναι όλα συνταρακτικά, μεγάλα αριστουργήματα. Όλα θα ήταν αλήθεια, αλλά και ψέματα.

Το “As I lay dying” είχε την τύχη να μεταφραστεί από τον Μένη Κουμανταρέα κι έτσι κατέληξε με τον εξαιρετικό ελληνικό τίτλο «Καθώς ψυχορραγώ». Η υπόλοιπη μετάφραση δεν είναι το ίδιο εμπνευσμένη, αλλά θεωρώ πως είναι έντιμη, είναι τόσο δύσκολο να μεταφράσεις την ιδιωματική, ιδιότυπη γλώσσα του Γουίλιαμ Φώκνερ. Πάντως η εμπειρία της ανάγνωσης του πρωτοτύπου παραμένει μοναδική.

Το έργο περιγράφει την κατασκευή του φέρετρου της νεκρής μητέρας από τον πατέρα και τα πέντε παιδιά του και τη μεταφορά της σορού στην άλλη άκρη της επαρχίας. Μας μιλούν διαδοχικά 15 αφηγητές και μέσα στην ροή της αφήγησης και στην άποψη του καθενός για τον άλλο αλλά και την ιστορία ξετυλίγεται η πλοκή. Από αυτές τις απλοϊκές σχεδόν, πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις προκύπτει μια ολόκληρη τοιχογραφία ανθρώπων της αγροτικής Αμερικής, που ο καθένας για τους προσωπικούς του λόγους θέλει να γίνει η τελετουργία της ταφής όπως πρόσταξε η μάνα. Η αθλιότητα, η μιζέρια της ανθρώπινης φύσης σε χτυπάνε εκεί που πονάει και η γελοιότητα ή και όχι της κατάστασης είναι αυτό που ανυψώνει το βιβλίο, σχεδόν το απογειώνει.

Το μυθιστόρημα το έχω διαβάσει πολλές φορές, είναι μικρό και παρ’ όλες τις ιδιοτροπίες του σχεδόν εθιστικό. Για μένα είναι αριστούργημα, όπως και το «Η Βουή και η Μανία». Δεν ισχύει κάτι τέτοιο για το «Φως τον Αύγουστο» που ποτέ δεν κατάφερα να τελειώσω.

14 σχόλια:

  1. Από Φώκνερ έχω διαβάσει την "Αρκούδα"(όπως τη διάβασα,έτσι την ξέχασα) και σε μετάφραση Παύλου Μάτεσι το εντυπωσιακό "Η βουή και η μανία",που μου φάνηκε τρομερά απαιτητικό βιβλίο,καθώς απαιτεί όχι απλώς τη συμμετοχή του αναγνώστη(ποιο σημαντικό βιβλίο δεν την απαιτεί άραγε;) αλλά και υψηλή ικανότητα συνεκτικής σκέψης,ώστε να ενώσεις -όσο γίνεται- τους ξεχαρβαλωμένους αρμούς της αφήγησης.Ωστόσο κάποια χωρία παρέμειναν για μένα άκρως ερμητικά και αδιαπέραστα και αυτό που θυμάμαι να μου μένει κυρίως είναι ένας ισχυρός πονοκέφαλος.Εντούτοις,αλησμόνητη αναγνωστική εμπειρία,ομολογουμένως.Το "Καθώς ψυχορραγώ" είναι πιο βατό ή πάλι στα ντεπόν θα καταλήξω;

    Κι ακόμη,ποιος θα έλεγε ότι ο Φώκνερ υπήρξε ο σπουδαιότερος του 20ου αιώνα; Αυτές τις δηλώσεις τις βρίσκω αφελείς,μπορείς να πεις "ο αγαπημένος μου του 20ου αιώνα",αλλά όταν αρχίζουν τα σπουδαιότερος,πρώτος,καλύτερος,κορυφαίος και γενικά οι κατατάξεις και οι υπερθετικοί,εγώ αποχωρώ...panikόβλητος!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ή σκέτος βλήτος :-P
    Το "Καθώς ψυχορραγώ" είναι σαφώς πιο βατό από το "Η βουή και η μανία" αλλά αν ψάχνεις για εύκολοδιάβαστο καλύτερα να μην.... Μου αρέσει ο Φώκνερ αλλά όχι οι αφορισμοί, ο σπουδαιότερος, ο καλύτερος, ο ομορφότερος. Από τα λίγα που έψαξα, όλα αρχίζαν έτσι....

    Υ.Γ. Πως πάει η θητεία;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Ε όχι και ευκολοδιάβαστο,μπρίκια κολλάμε; :-P

    Πλάκα πλάκα βέβαια,ο εξαιρετικός Βέρθερος του Γκαίτε που διάβασα πρόσφατα,ευκολοδιάβαστο ήτανε και αυτό που διαβάζω τώρα (και την έχω καταβρεί!) ευκολοδιάβαστο είναι.Ο λόγος για τον Μάξουελ Σιμ του Κόου! Μη βρίσεις,θα διαβάσω κάποια στιγμή και τα "καλύτερά του".Αλλά ξέρεις,είναι να μη σου μπει κάτι στο μυαλό,εμένα με τη μία μου έκανε κλικ αυτό το βιβλίο και μέχρι στιγμής δεν το έχω μετανιώσει,το αντίθετο μάλιστα!

    Καλέ ποια θητεία,με διώξανε κακήν κακώς! Κρατάνε έναν (πανικο)ΒΛΗΤΟ στο στρατό; ;-)

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Και για μένα, ένας από τους σπουδαιότερους λογοτέχνες του 20ού αιώνα και ίσως ο σπουδαιότερος Αμερικανός. Και η Βουή και η μανία (στην εξαιρετική μετάφραση του Μάτεσι) αλλά και το Καθώς ψυχορραγώ είναι από τα καλύτερα επιτεύγματά του. Επίσης έξοχο και το Σαρτόρις (Ίνδικτος).
    Υ.Γ: Το περίφημο θεατρικό του Μάτεσι "Προς Ελευσίνα" είναι εμπνευσμένο από το "Καθώς ψυχορραγώ"

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Μου αρέσει που πάντα έχεις κάτι να πεις για την ιστορία των βιβλίων, τις συνδέσεις μεταξύ τους. Το Σαρτόρις δεν το έχω διαβάσει. Στη μετάφραση του Μάτεσι έχω διαβάσει τη Βουή και τη Μανία. Όντως εξαιρετική. Αν δεν κάνω λάθος υπάρχουν κι άλλες, έτσι δεν είναι;

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Υπάρχει σε μετάφραση του Νίκου Μπακόλα με τίτλο: Η βουή και το πάθος. Το είχε μεταφράσει το 1963 σχεδόν εκβιαστικά για τον Γκόνη (όρος απαράβατος για να του δημοσιεύσει δικά του πεζά). Υπάρχει ακόμη στον Εξάντα με ένα εκπληκτικό εξώφυλλο. Πάντως ο Μπακόλας,που μετέφρασε και ένα ακόμη έργο του Φώκνερ (Ένα ρόδο για την Έμιλυ), επηρεάστηκε ιδιαίτερα από τον Αμερικανό συγγραφέα.
    Απ' όσο ξέρω το έχει μεταφράσει και ο Τάκης Μενδράκος για τον Πάπυρο με τίτλο: Η βουή και η αντάρα, αλλά δεν το έχω δει...
    Είναι πάντως εντυπωσιακό που με ένα τόσο απαιτητικό έργο έχουν καταπιαστεί τρεις αξιόλογοι λογοτέχνες.Το Sanctuary (Το Ιερό ή το Άδυτο)ένα άλλο διάσημο έργο κι εξαιρετικό έργο του Φώκνερ έχει επίσης εκδοθεί ήδη δυο φορές και ετοιμάζεται τρίτη. Είναι πάντως λιγότερο απαιτητικό και γραμμένο σε διαφορετικό στυλ από τη Βουή και το Ψυχορραγώ...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  7. Είναι χαρά μου να συνομιλώ μαζί σου, Ναυτίλε...

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  8. Το διάβασα.Έτσι,να εξιλεωθώ που δε σε άκουσα για τον Κόου και έκανα τα δικά μου.Για κάποιον αδιευκρίνιστο λόγο...Faulkner is not my thing,αλλά αυτό δε με εμποδίζει να αναγνωρίσω ότι πρόκειται για ένα αληθινό Έργο Τέχνης,ένα αριστούργημα.Το γελοίο συχνά τσούζει περισσότερο από το τραγικό,δεν πέφτει συντριπτικά πάνω σου,αλλά σου γδέρνει τη σάρκα.Κι ωστόσο ο Φώκνερ καταφέρει να εντάξει το γελοίο,ακόμη και το γκροτέσκο,σε μια διήγηση μοναδικά ποιητική.Ο μονόλογος της Άντυ,εκπληκτικό εύρημα και μια γροθιά στα ζαχαρωμένα στερεότυπα περί μητρότητας.Το my mother is a fish του μικρού,απλώς απίστευτο και επίσης για κάποιον λόγο(αδιευκρίνιστο πάλι) μου έχει κολλήσει σαν τραγούδι(γραμμοφώνου...) ο τελευταίος από τους μονολόγους του Νταρλ,όταν,αποσυνάγωγος πια,μιλάει στον εαυτό του:

    "Τι είναι αυτό που σε κάνει και γελάς;" του λέω. "Αυτό αυτό αυτό αυτό".

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  9. Α,και κάτι ακόμη.Μου άρεσε νομίζω περισσότερο από το "Η βουή και η μανία",αναρωτιέμαι όμως αν θα μου είχε αρέσει ακόμα περισσότερο,μεταφρασμένο κι αυτό από τον Μάτεσι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  10. Νομίζω πως έχεις δίκιο, θα ήταν πολύ καλύτερο σε μια μετάφραση του Μάτεσι. Χαίρομαι που συμφωνούμε κι ας μην είναι ο Φώκνερ your cup of tea....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  11. Ανώνυμος24/9/11, 10:42 μ.μ.

    Συμφωνώ ότι είναι αριστούργημα το "Καθώς ψυχορραγώ", όπως και "Η βουή και η μανία".
    Επιτρέψτε μου όμως να διαφωνήσω για το "Φως τον Αύγουστο", το οποίο είναι εξαιρετικό.

    Ίσως χρειάζεστε γερά κότσια για να ολοκληρώσετε την ανάγνωσή σας, ώστε να έχετε σφαιρική εικόνα του βιβλίου και να πάρετε τις απαντήσεις σας...

    Υ.Γ.Προσωπικά έχω ως αρχή να τελειώνω κάθε βιβλίο, που κανείς δεν μου επέβαλε να διαβάσω...
    Ή τουλάχιστον να του δίνω και μια δεύτερη ευκαιρία...

    κ.κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  12. Δεν διαφωνώ, το βιβλίο δεν βρίσκεται πια στη βιβλιοθήκη μου κι εγώ ήμουν μικρή όταν το παράτησα, πριν από περίπου 10 χρόνια. Ίσως να μην του έδωσα την ευκαιρία που του αξίζει. Πιθανόν να μην είχα ακόμη την αναγνωστική ωριμότητα.

    Υ.Γ. Είμαι, σε αντίθεση με εσάς, μάλλον ανυπόμονη αναγνώστρια. Ομολογώ,με λίγη ντροπή, πως έχω παρατημένα αρκετά βιβλία. Κάποια από αυτά όταν τα ξαναέπιασα μετά από χρόνια δεν μπορούσα να τα βάλω κάτω.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  13. Ανώνυμος25/9/11, 10:55 μ.μ.

    Σας ευχαριστώ για την απάντησή σας.

    Σίγουρα υπάρχει η σωστή στιγμή για να διαβάσει κανείς ένα βιβλίο.
    Κι έχει σχέση με την αναγνωστική ετοιμότητα (σωστά το επισημάνατε), όπως και με τον ψυχισμό, την ηλικία, τις εμπειρίες, τα διαβάσματα και γενικά με την καλλιέργεια του κάθε ατόμου.

    Άλλωστε, αρχίσαμε με αφορμή τον Φώκνερ, έναν ιδιαίτερα απαιτητικό συγγραφέα, που απευθύνεται σε ...επίμονους αναγνώστες!

    κ.κ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  14. Ο Φώκνερ κακά τα ψέματα είναι γι' αυτούς που έχουν το διάβασμα ως στάση ζωής και όχι για τον περιστασιακό αναγνώστη. Η βουή και η μανία είναι ένα βιβλίο που το διαβάζεις και το ξαναδιαβάζεις, πάντα όμως ως αναμέτρηση με ένα δύσβατο βουνό που πρέπει να ιδρώσεις για να ανακαλύψεις τις ομορφιές του. Οι 2 πρώτες αφηγήσεις είναι δύσκολες και απαιτούν αργό και επίμονο διάβασμα, και φυσικά μια δεύτερη ή και τρίτη ανάγνωση αν χρειαστεί. Την πρώτη αφήγηση τη διάβασα 2 φορές, την δεύτερη 3 φορές, και μετά άρχισε κάπως να στρώνει στις 2 επόμενες αφηγήσεις που ήτανε πιο εύκολες. Η πιο δύσκολη για μένα είναι του αιμομίκτη φοιτητή του Χάρβαρντ και εκεί πραγματικά τη χάνεις εύκολα τη μπάλα. Το "καθώς ψυχορραγώ" το παρήγγειλα από την Πολιτεία και θα το ξεκινήσω σύντομα, θα προτιμούσα να διαβάσω το "Αβεσσαλώμ Αβεσσαλώμ", δυστυχώς όμως έχει εξαντληθεί προς το παρόν, αισιοδοξώ ότι θα επανεκδοθεί κάποια στιγμή.

    ΥΓ: Δεν ξέρω αν ο Φώκνερ είναι ο σημαντικότερος συγγραφέας του 20ου αιώνα, είναι όμως από τους συγγραφείς που σου ανοίγουν μια καινούρια χαραμάδα στη λογοτεχνική αντίληψη και αισθητική, έχει διαμορφώσει σχολή, όπως ο Κάφκα, ο Τζόυς και ο Ντοστογιέβσκη. Για εμένα είναι ο σημαντικότερος Αμερικάνος συγγραφέας του 20ου αιώνα, με ελκύει το φωκνερικό ύφος όπως και οι 3 Έλληνες συγγραφείς που επηρεάστηκαν βαθιά από το έργο του: Μάτεσις, Τσίρκας, Μπακόλας.

    Απόστολος

    ΑπάντησηΔιαγραφή