Βαθμολογώντας τα βιβλία που διάβασα το 2014

Τηρώντας την μπλογκοπαράδοση -κάτι σαν έθιμο θα είναι σε λίγο καιρό- θα βάλω και φέτος χαρούμενες βαθμολογίες στα βιβλιαράκια που διάβασα. Έτσι, για να πάει καλά η Χρονιά. 

"Το Κλειδί", Τζ. Τανιζάκι      10

"Αστερισμός ζωτικών φαινομένων", Anthony Marra    9

"Η ανάγκη μας για παρηγοριά…", Stig Dagerman      10

"Το τέλος της μικρής μας πόλης", Δημήτρης Χατζής   9

"Τα πορφυρά πανιά", Αλεξάντρ Γκριν    9

"Το πρόσωπό σου αύριο- 1. Πυρετός και Λόγχη", Javier Marías   9

"Το βιβλίο της Κατερίνας", Αύγουστος Κορτώ   7

"Ο Πότης", Hans Fallada    9

«Η παράξενη υπόθεση του δρος Τζέκυλ και του κου Χάιντ», Robert Louis Stevenson    7

Η λίμνη", Yasunari Kawabata   8

"Αμερικάνικη Έρημος", Percival Everett   8

"Λεξικό Αναμνήσεων", Γιώργος Χουλιάρας   7

"Χόμερ και Λάνγκλευ", E.L.Doctorow     9

"Ο Συλλέκτης", John Fowles    10

"Τα τρία επίπεδα της ζωής", Julian Barnes    9

Η πόλη και η σιωπή", Κωνσταντίνος Τζαμιώτης    8

"Καθεδρικός ναός", Raymond Carver    8

"Το τέλος μιας τέλειας μέρας", Δημήτρης Τερζής    8

"Το Χάδι", Αλέξανδρος Στεφανίδης    8

"Η Κλάρα στο μισοσκόταδο", José Carlos Somoza    9

"Λοιμός", Ανδρέας Φραγκιάς,    10

"Πριν εκείνη με γνωρίσει", Julian Barnes    6

"360", Αχιλλέας Κυριακίδης    8

"Αλλάζει πουκάμισο το φίδι", Κώστας Ακρίβος   6

"Ο αγαπημένος μαθηματικός τύπος του καθηγητή", Yoko Ogawa    8

"Ζωή μετά τη ζωή", Kate Atkinson    7

"Ο Κολυμβητής και άλλες ιστορίες", John Cheever   10

"Χαμαιλέοντες", Αλέξης Σταμάτης   4

"Μ΄ ένα καλά ακονισμένο μαχαίρι", Αλέξανδρος Κυπριώτης    8

"Νουθεσία ημιόνου", Γιάννης Αστερής    9

«Η ζωή και οι απόψεις του Τρίστραμ Σάντι κυρίου από σόι», Laurence Sterne   10

"Κόρσακοφ", Éric Fottorino    8

"Μάρτυς μου ο Θεός", Μάκης Τσίτας   8

"Μπετόν", Thomas Bernhard    9

"Η Βικτώρια δεν υπάρχει", Γιάννης Τσίρμπας   7

"H ανάσταση του Μάικλ Τζάκσον", Δημήτρης Σωτάκης   6

"Ο Σόλομον Γκάρσκυ ήταν εδώ", Mordecai Richler   10

"Ο θάλαμος αρ. 6", Anton Pavlovich Chekhov    10

"Η θεία Τούλα", Miguel de Unamuno   10

"Μια χαρά", Χρίστος Κυθρεώτης   6

«Κύριε Διοικητά», Romain Slocombe   7

"Συλλογή διηγημάτων Λόγω Τέχνης"    5

"Νίκη», Χ.Α. Χωμενίδης   7

"Τηλεφωνήματα", Roberto Bolaño    10

"Ιδιοπάθεια", Sam Byers    9

"Άγρια Ακρόπολη", Νίκος Α. Μάντης    9

"Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν", Juan Gabriel Vásquez    8

"Εμείς τα θηρία", Justin Torres   8

"Το τέλος του κόσμου", Margaret Atwood   6

"Το δεύτερο μέρος της νύχτας", Μίνως Ευσταθιάδης   8

"Οι θεατρίνοι", Graham Greene    10

"Ζαν Μπαρουά", Roger Martin du Gard   10

"Το κόκκινο λουλούδι", Vsevolod Garŝin   9

"Εχθροί, μια ερωτική ιστορία", Isaac Bashevis Singer    10

"Σχέδιο διαφυγής", Adolfo Bioy Casares   8

«Ο παλαιοβιβλιοπώλης Μέντελ» και «Η Αόρατη Συλλογή», Stefan Zweig   9

"Ρετροσπεκτίβα", Abraham Yehoshua   7

"Φάλκονερ", John Cheever   10

"Ο τελευταίος Παγκόσμιος Πόλεμος και Η μεγάλη Λάμψη", Norman Spinrad   6

"Ο Ζοφερός Οίκος", Charles Dickens   10'

"Όλοι οι νεκροί έχουν το ίδιο χρώμα", Boris Vian   9

"Οικογενειακά μυστικά", Serge Tisseron  8

«Λίλιθ. Από γράμμα σε γράμμα», Ελένη Γκίκα   7

«Η λέσχη των νέων πιανιστών», Ketil Bjornstad    8

"84 Charing Cross Road", Helene Hanff     9

"Ο θάνατος και ο φίλος του", Pedro Antonio de Alarcon    9

"Η Κασσάνδρα και ο Λύκος", Μαργαρίτα Καραπάνου    10

"Ιερουσαλήμ", Gonçalo M. Tavares   7

"Το σπίτι", Γιώργος Μητάς   6

"Εποχές," Ματσούο Μπασό   8

«Καιροί τέσσερεις», Χριστίνα Καράμπελα   5

«Ψηφιακός Νάρκισσος και άλλα διηγήματα», Γιώργος Λαμπράκος  8

«Το Παρελθόν», Alan Pauls   10

"Ο άχρωμος Τσουκούρου Ταζάκι και τα χρόνια του προσκυνήματός του", Haruki Murakami    7

"Το καλό θα ‘ρθει από τη θάλασσα», Χρήστος Οικονόμου    8

«Ο αναρχικός των δυο κόσμων», Ursula Le Guin    7

"Η ιστορία της Ο", Pauline Réage   8

«Κατά μόνας», Andrés Neuman   10

«Έθιμα ταφής», Hannah Kent    10

«Καρδιά σκύλου», Mihail Bulgakov   9

"Η κοιλάδα της λάσπης", Ιωάννα Μπουραζοπούλου   8

"Και βέβαια αλλάζει!', Αγγέλα Καστρινάκη   6


Υ.Γ 42 Αδιαφιλονίκητος νικητής ο Ντίκενς, με τον Ζαν Μπαρουά πολύ κοντά, και βιβλία σαν τα "Έθιμα ταφής" και το "Κατά μόνας" να αφήνουν ελπίδες για τα μυθιστορήματα που θα έρθουν.

Υ.Γ. 42-42 Απολογισμός χρονιάς με λογάκια με το νέο έτος. Τώρα... αριθμοί.

Προσεχώς

"Θρύλοι, ημίψηλα καπέλα και ιπτάμενες σκούπες: Παραμύθια από τον Νιλ Γκέιμαν", του Παναγιώτη Κροκιδά

                                  

Είναι μια τάση τα παραμύθια. Νομίζω πως ποτέ άλλοτε δεν γνώρισαν τέτοια άνθιση, αλλά και αναγνώριση, με πολλά νέα βραβεία να ξεπετάγονται και περιοδικά όπως το New York Times Book Review, The Guardian, The Telegraph, να έχουν αφιερώματα ή και μόνιμες στήλες για το είδος. Αυτή η άνθιση με τη σειρά της φτιάχνει λογοτεχνικές τάσεις. Μια ενήλικη, παραμυθιακή μυθοπλασία - βιβλία τα οποία γραπώνουν την φαντασία και τσακίζουν τη σοβαροφάνεια, όπως το περιβόητο A Monster Calls του Patrick Ness, το πολυβραβευμένο Tales From Outer Suburbia του Shaun Tan, το γκροτέσκο We Have Always Lived in The Castle της Shirley Jackson, το Miss Peregrin Home for Peculiar Children του Ransom Riggs, το οποίο θα μεταφερθεί στον κινηματογράφο, είναι λίγα παραδείγματα «ενήλικων» παραμυθιών ή παιδικών βιβλίων που ψυχαγωγούν τους ενήλικες. Εδώ και χρόνια ο Βρετανός Νιλ Γκέιμαν υπηρετώντας την φαντασία μέσα από πάμπολλες φόρμες –κόμικς, παραμύθια, εικονογραφημένες νουβέλες και μυθιστορήματα-, με μια γλώσσα μουσική και ρυθμική και με μια μεγάλη εκδοτική παραγωγή, είναι ο μεγαλύτερος παραμυθάς της εποχής μας. Όχι μόνο γράφει, μα διαβάζει σε βραδιές (με απαράμιλλο μπρίο), παρουσιάζει μεγάλου συγγραφείς σε βραβεύσεις και τιμητικές βραδιές με γνήσιο σεβασμό, μιλάει για τους αγαπημένους του συγγραφείς σε σημειώματα βιβλίων και συνεντεύξεις του με την αγάπη του φαν, ακόμα και αν τους έχει ξεπεράσει σε φήμη και αναγνωσιμότητα. Κοντολογίς ένας αφοσιωμένος άνθρωπος στις ιστορίες και τα βιβλία. Δεν γράφει μόνο παραμύθια, φυσικά. Μα παραμύθια του θα δούμε εδώ, μέρες γιορτινές που είναι, να διαβαστούν, να χαριστούν, να δανειστούν και να ταξιδέψουν τα ταραγμένα μυαλά μας, που πυρπολούνται τελευταία από εγχώριες και διεθνείς τερατωδίες.

Ένα ντουέτο παραμυθιών κυκλοφόρησε σχεδόν μαζί στα τέλη του Φθινοπώρου. Το πρώτο βιβλίο είναι το Χάνσελ και Γκρέτελ, το γνωστό παραμύθι των αδερφών Γκριμ. Η ιστορία είναι ακριβώς όπως την ξέρουμε, ειπωμένη φυσικά με την απαράμιλλη δεινότητα του Γκέιμαν. Αυτόν τον ρυθμό που δεν σκοντάφτει πουθενά, οπού τίποτα περιττό δεν μπαίνει στον λόγο του παραμυθά. Το βιβλίο είναι μικρό. Γίνεται μια χαψιά. Σαν πακέτο ολοκληρώνεται από την όμορφη στοιχειοθεσία και την ζοφερή, θυελλώδη εικονογράφηση του Lorenzo Mattottti.

   Νομίζω πως, έτσι μικρό που είναι, δεν ικανοποιεί τον λαίμαργο αναγνώστη. Μπορεί, όμως, να λειτουργήσει ως ένα γευστικό ορεκτικό για το εκτενέστερο The Sleeper and The Spindle. Εδώ έχουμε μια σχεδόν αυθεντική ιστορία. Ένα σμίξιμο και μια επαναφήγηση της Σταχτοπούτας και της Ωραίας Κοιμωμένης, επική και θηλυκή. Γιατί την πριγκίπισσα δεν σώζει ένα γενναίο παλικάρι, μα μια δυναμική, καλλίπυγη βασίλισσα που, στην προσπάθειά της να αποτρέψει μια μαγγανεία που απειλεί

το βασίλειό της, ξεκινάει ένα ταξίδι με την συντροφιά τριών νάνων. Και μπλέκονται τόσο όμορφα αυτές οι ιστορίες, ο Γκέιμαν αναπλάθει τόσο αρμονικά τους μύθους που τον έθρεψαν, που δίνει κάτι πραγματικά ξεχωριστό. Η εικονογράφηση, με χαρακτηριστική την σκηνή του φιλιού που δημιούργησε κάποιες αντιδράσεις από μερικούς αρτηριοσκληρωτικούς και σχόλια περί άκρατου σεξουαλισμού, είναι εκπληκτική. Ζωγραφιές με λεπτή πένα, μια προσήλωση στην λεπτομέρεια, τεχνικές και προσέγγιση που θα θυμίσουν σε πολλούς γνωστές σειρές παραμυθιών των παιδικών μας χρόνων.

Αυτά τα δυο βιβλία θα τα διαβάσετε, μα δεν θα τα ξεχάσετε. Είναι στολίδια που μόνο ένας άκαρδος θα τα καταχώνιαζε στο ράφι του. Εγώ προσωπικά τα έχω πάνω στο τραπέζι. Μέσα στη μέρα, περαστικός, έστω πεταχτά, η ματιά μου χαϊδεύει το εξώφυλλο και τα σχέδια τους.

Επειδή ένας και δύο Γκέιμαν, δεν είναι αρκετοί –ναι, έχει αυτή την σπάνια, εθιστική επίδραση να θες κι άλλο-, προτείνω μερικά επιπλέον βιβλία, να χαθείτε στις σελίδες τους:

Odd and The Frost Giants: εδώ ο Γκέιμαν γράφει ένα παραμύθι, κάνοντας αυτό που αγαπάει τόσο πολύ: να παίρνει τους μύθους, να τους αναπλάθει, να εμπνέεται από αυτούς, και να μας δίνει κάτι ολότελα καινούριο. Ο Οντ, ένας νεαρός Βίκινγκ, μια μέρα παίρνει στην καλύβα του τρία ζώα. Είναι επίμονα δεν φεύγουν, και μάλιστα το βράδυ μιλάνε με ανθρώπινη λαλιά. Έτσι, ο Οντ, μαζί με την αρκούδα, την αλεπού και τον αετό, ξεκινάνε μια περιπέτεια ποτισμένη από τους Σκανδιναβικούς μύθους και από το πάνθεον της Άσγκαρντ. Οι εικόνες στην έκδοση που διάβασα δεν είναι πολλές. Αναπαριστούν σκηνές από το κείμενο, με ασπρόμαυρα σκίτσα, εμβόλιμα όπως στα παλιά βιβλία. Κάτι το οποίο εντείνει την αίσθηση μιας φαντασιακής διήγησης. Ψάχνοντας λίγο στο διαδίκτυο ανακάλυψα και άλλες εικόνες, μάλλον από μεταγενέστερες εκδόσεις, και είναι αρκετά εντυπωσιακές. Αξίζει να τις ψάξει κανείς.

   Ο Γκείμαν σε αυτή την φόρμα, εκτενέστερη από τα προηγούμενα δύο βιβλία, ξεδιπλώνει όλη του την αρετή στον ρόλο του παραμυθά. Διαβάστε το. Αν και στερείται Χριστουγεννιάτικων συμβόλων είναι αρκούντως χιονισμένο και ταξιδιάρικο για να το απολαύσει κανείς μέσα στις γιορτές.

The Graveyard Book: Ένα εφηβικό παραμύθι μπορεί να χαρακτηριστεί τούτο εδώ. Γεμάτο ζουμερές γραμμές που δομούν μια ιστορία μέσα από ημι-αυτοτελή κεφάλαια -τεχνική πρωτότυπη για πεζογράφημα, δανεισμένη από τον χώρο των κόμικς, από τον οποίο ο Γκέιμαν ξεκίνησε- αφηγείται την ζωή ενός παιδιού που μεγάλωσε σε ένα νεκροταφείο, μέσα στην παρδαλή, ομιχλώδη κοινότητα των νεκρών ενοίκων του. Εδώ ο Γκέιμαν με αγάπη στους μύθους, βρίσκει αφορμή να μπλέξει το παραμυθιακό, με τους προχριστιανικούς θρύλους και τις Ντικενσιανές παραδόσεις της Γηραιά Αλβιώνας. Η ιστορία διασκευάστηκε σε κόμικς. Κυκλοφορεί σε δύο τόμους, σε κείμενο του Γκέιμαν, σχεδιασμένο από τον Craig Russell.

Stardust/Αστερόσκονη: Ακόμα μεγαλύτερο, δεν εντάσσεται επίσημα στα παραμύθια/εφηβικά αναγνώσματα της βιβλιογραφίας του, αλλά είναι το βιβλίο που τον καθιέρωσε ως μυθιστοριογράφο. Θεωρείται δε πως διαφέρει από την υπόλοιπη βιβλιογραφία του, φέρνοντας πολύ στο ύφος του Τόλκιν. Κάτι που ομολογώ με έκανε να κρατώ μικρό καλάθι. Τελικά, δεν ξέρω που βρίσκεται ο Τόλκιν μέσα σε αυτή την σύνθεση μετα-μεσαιωνικού παραμυθιού και Ντικενσιανής

ιστορίας, με την αρμονική, μελωδική γλώσσα του Βρετανού, που εκτείνεται δίχως εκπτώσεις, δίχως το παραμικρό παραπάτημα σε όλο το μυθιστόρημα, να φτιάχνει μια μαγευτική ιστορία. Η μελωδία του Γκέιμαν εδώ είναι συμφωνική. Ο σχεδόν υπερφυσικός τρόπος με τον οποίο ενορχηστρώνει και παρατάσσει τις λέξεις, καθοδηγώντας τον αναγνώστη να πλάσει μόνος του εικόνες, βρίσκεται στο ζενίθ του. Θαρρείς και βλέπεις μια σκοτεινή ταινία της Ντίσνευ μπροστά σου. Ο αστεροσκονισμένος πρωταγωνιστής, η πολίχνη που μεγάλωσε και αφήνει πίσω του και μπλέκει σε μια περιπέτεια με ιπτάμενα καράβια, άρχοντες και φαντάσματα σε πύργους γραπωμένους σε απάτητες κορυφές, όμορφες κυράδες, μάγισσες, ξωτικά, πανηγύρια και πανδοχεία με Σεξπιρικούς κάπελες.

   Αν κάποιος διαβάσει ένα και μόνο βιβλίο του ταλαντούχου αφηγητή, αυτό θα πρέπει να είναι το Stardust. Μετά μπορείτε να δείτε και την ομώνυμη ταινία που γυρίστηκε με ένα μεγάλο και εκλεκτό καστ.

Καλή ανάγνωση!


                                                                                Παναγιώτης Κροκιδάς



Υ.Γ. 42 Αυτό είναι βομβαρδισμός από παραμύθια. Γενικά δεν το έχω, αλλά εδώ με ιντριγκάρουν όλα, ο συγγραφέας, οι τίτλοι, τα εξώφυλλα...

«Καρδιά σκύλου», Mihail Bulgakov

Στηριγμένος στην μακριά παράδοση των Ρώσων συγγραφέων που αγαπούν τις μεταφυσικές ιστορίες με χιουμοριστική χροιά καταστηλιτεύοντας το πολιτικό σύστημα, όπως ο Γκόγκολ, ο Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ έγραψε το 1925 με την «Καρδιά σκύλου» μια ιστορία που ενόχλησε πραγματικά το Σοβιετικό κατεστημένο, δεν εκθόθηκε παρά το 1987 στην Ρωσία, και σήμανε την οριστική ρήξη του συγγραφέα με το καθεστώς. 

Στην Σοβιετική Ρωσία του 1920, των πρώτων δηλαδή χρόνων της Επανάστασης, ο προικισμένος γιατρός Φ.Φ. Πρεομπραζένσκι ασχολείται με την αναζωιγόνηση του ανθρώπινου σώματος, μαζί με τον νεαρό βοηθό του Μπόρμενταλ, καταλύει σε 7 ολόκληρα δωμάτια, έχει δυο υπηρέτριες, είναι υπεράνω επιτροπών και ιδεολογιών και κυρίως του συντρόφου Σβόντερ, της επιτροπής για την διαχείριση του κτηρίου. Θα βρει τον κακομοίρη σκύλο Σάρικ κατακαμένο από οξύ, θα τον περιθάλψει και θα εφαρμόσει πάνω του μια νέα τεχνική, θα του μεταμοσχεύσει την υπόφυση και τους όρχεις ενός νεαρού άντρα. Ο σκύλος, αναπάντεχα, θα μεταμορφωθεί σε έναν κακομούτσουνο άνθρωπο, χωρίς τρόπους, ανεξέλεγκτο, που θα μεθάει και θα κυνηγάει γάτες και θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί τον δημιουργό του, το σύστημα, τον Σβόντερ, τις υπηρέτριες.

Ο Μπουλγκάκοφ, γιατρός ο ίδιος, κοροϊδεύει με τρόπο αναπάντεχο το σινάφι του, τον τρόπο που λειτουργούσε ήδη η Ρωσία από το 1920, στήνει σπαρταριστούς χαρακτήρες, δεν αφήνει καρφίτσα να πέσει κάτω. Η ιστορία είναι ξεκαρδιστική, σε σημεία τραγική. Και όλο αυτό δεν μπορεί παρά να τελειώσει καλά. 

Ο συγγραφέας μετέπειτα του «Μαιτρ και Μαργαρίτα», ήδη με το «Καρδιά σκύλου» που είναι από τα πρώτα του έργα έδειξε την τεχνική και τα προσόντα του. Για να φτάσει έπειτα στα δυσθεώρητα λογοτεχνικά ύψη που απαιτεί μια συμφωνία με τον διάολο. 

«Καρδιά σκύλου», Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, εκδ. Αντίποδες, 2014, σελ. 157

Τα 10 πράγματα για τα οποία γκρινιάζουν περισσότερο τα ταίρια των βιβλιόφιλων

1. Αγάπη μου, αν συνεχίσεις έτσι, μάλλον θα χρειαστεί να αλλάξουμε σπίτι. Γέμισε και η βιβλιοθήκη της τουαλέτας.

2. Πάλι έκαψες τα μακαρόνια; Μα που είχες τον νου σου;

3. Ναι, και μπορεί να ανταλλάσσεις 100 μηνύματα την ημέρα με αυτόν τον τύπο στο facebook και να μιλάτε μόνο για βιβλία.

4. Όχι, όχι, ο Χάρυ Πότερ δεν κάνει για στόπερ στην πόρτα. Πρέπει να βγεις και να αγοράσεις κανονικούς.

5. Αλήθεια έχεις διαβάσει τις 120 μέρες στα Σόδομα; 

6. Ούτε αυτήν την ταινία θα δούμε; Μα καρδούλα μου, είμαι σίγουρος πως είναι πολύ διαφορετική από το βιβλίο.

7. Αν συνεχίσεις να αγοράζεις βιβλία με αυτόν τον ρυθμό, θα σου πάρω την πιστωτική.

8. Τι θα γίνει μωρό μου, τις μισές μέρες είσαι «αλλού».

9. Πάει ο Αμαζόνιος κι εγώ ξέρεις είμαι οικολόγος.

10 Όχου μωρέ, πως κάνεις έτσι σαν υστέρω, και τι πειράζει που σημείωσα μια στιγμή το τηλέφωνο του Κώστα στο εξώφυλλο;

Υ.Γ. 42  Καλές γιορτές και καλά Χριστούγεννα.

«Έθιμα ταφής», Hannah Kent

Μυθιστόρημα  βαθύ και συγκινητικό, το «Έθιμα ταφής» της Χάνα Κεντ είναι μια αποκάλυψη. Μόλις στα 29 της χρόνια, η Αυστραλή συγγραφέας, δίνει ένα πρωτόλειο απαράμιλλης δύναμης. Η ιστορία είναι συγκλονιστική, το γράψιμο, δίχως πολλές φιοριτούρες σε υποβάλλει να αγαπήσεις τους ήρωες, να τους δεχτείς, με τα ελαττώματά τους, να αποδεχτείς την Ισλανδική κοινωνία του 19^ου αιώνα λες και πάντα ζούσες εκεί. Ο καμβάς είναι ξένος και γοητευτικός, η πρωταγωνίστρια μυστήρια και επικίνδυνη. Αν προσθέσουμε και μια καλή πένα, τότε καταλαβαίνετε πως μιλάμε για ένα εκπληκτικό βιβλίο.

Η Άγκνες Μάγκνουσντότιρ είναι καταδικασμένη σε θάνατο για τον φόνο δυο αντρών. Κατηγορείται μαζί με άλλους δυο, έναν άντρα και μια γυναίκα, πως σκότωσε το αφεντικό της κι έναν εργάτη του. Την έχουν δεμένη σαν το σκυλί, είναι βρώμικη, πεινάει στο κελί της. Και τελικά αποφασίζεται πως για τους μήνες πριν από τον αποκεφαλισμό της θα τοποθετηθεί σε μια οικογένεια παραδουλεύτρα μιας και στην Ισλανδία δεν υπάρχουν φυλακές για αυτή τη δουλειά.

Η οικογένεια τρομοκρατείται. Ο Γιον, ο πατέρας, αποδέχεται στωικά την μοίρα του. Η μητέρα, η Μαγκρέτ, που φαίνεται να πεθαίνει κι αυτή μιας και φτύνει αίμα, κρατά σιδηρά πειθαρχία, βάζει την Άγκνες να δουλέψει μαζί τους, την αγνοεί τον υπόλοιπο καιρό. Η έξυπνη και όμορφη κόρη,  Λάουγκα, φοβάται και την αποστρέφεται γιατί νομίζει πως κανείς πια δεν θα την παντρευτεί αν την φιλοξενήσουν. Η χαζή και άσχημη κόρη, Στέινα, την θαυμάζει και την παίρνει από πίσω.

Οι συνθήκες είναι σκληρές, όλη η οικογένεια, οι εργάτες και οι παραδουλεύτρες κοιμούνται στο ίδιο δωμάτιο, εργάζονται πολύ, πεινάνε, κρυώνουν. Οι ταξικές διαφορές παρ’ όλα αυτά χαώδεις. Οι αγρότες που έχουν ένα υποστατικό μπορούν να παντρεύονται, να μεγαλώνουν τα παιδιά τους. Οι παραδουλεύτρες και οι εργάτες δεν μπορούν καν να ορίσουν τον εαυτό τους, δεν δικαιούνται να κάνουν τίποτα χωρίς την άδεια του αγρότη, ούτε καν να παντρευτούν.

Ο Νομαρχιακός Επίτροπος Μπλόνταλ που καταδίκασε την Άγκνες, θα ορίσει έναν πολύ νεαρό ιεροδιάκονο, τον Τότι, να την προετοιμάσει για την τελευταία της κατοικία. Καθώς το κουβάρι της ιστορίας ξετυλίγεται, μαθαίνουμε σιγά σιγά την ιστορία της Άγκνες και του φονικού ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται σχέσεις και δεσμοί μεταξύ των ηρώων. Οι χαρακτήρες της Κεντ είναι εξαιρετικά δομημένοι, σε βάζουν μέσα στην τραγωδία τους, σε κάνουν να ταυτιστείς- σπουδαίο επίτευγμα μιας και μιλάμε και η κεντρική ηρωίδα είναι μια δολοφόνος. Η γραφή της που μπλέκει πρωτοπρόσωπη και τριτοπρόσωπη αφήγηση με υπηρεσιακά έγγραφα και τοπικά τραγούδια, εντυπωσιακή.

Όλα είναι ζυγισμένα και τοποθετημένα όπως πρέπει. Ο πόνος της σπαταλημένης ζωής της Άγκνες, ο ζόφος του επικείμενου θανάτου της, αλλά και η αδικία, που εμπεριέχεται σε κάθε θανατική ποινή, σε χτυπούν με βία. Το κρυσταλλιασμένο φόντο της Ισλανδίας λειτουργεί καταλυτικά.  Κι η μικρή Αυσταλή συγγραφέας που έζησε στα νιάτα της στην Ισλανδία κι εκεί πρωτοάκουσε τον θρύλο της Άγκνες Μαγκνουσντότιρ, της τελευταίας γυναίκας που εκτελέστηκε ποτέ στο παγωμένο νησί, χτύπησε με τούτο το βιβλίο φλέβα χρυσού.

«Έθιμα ταφής», Χάνα Κέντ, μετ. Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Ίκαρος, 2014, σελ. 418

Διαβάζοντας @amagi 21 Δεκεμβρίου 2014 με καλεσμένη μας την Βιβή Γεωργαντοπούλου

Αύριο στην εκπομπή Διαβάζοντας στον amagi στις 2 μ.μ. καλεσμένη μας η πολυαγαπημένη Βιβή Γεωργαντοπούλου της Λέσχης Ανάγνωσης Degas. Θα μιλήσουμε για blogs, bloggers, κριτικούς, λέσχες ανάγνωσης, βιβλιοπωλεία και πάνω από όλα Βιβλία. Συντονιστείτε. [για Χριστούγεννα δεν θα πούμε γιατί είμαι ο... Σκρούτζ. Ο Εμπενίζερ.]

Υ.Γ. 42 Κληρώνουμε τρία αντίτυπα  από το εκπληκτικό μυθιστόρημα "Έθιμα ταφής" της Χάνα Κεντ (ανάρτηση προσεχώς), ευγενική προσφορά των εκδόσεων Ίκαρος. Για να λάβετε μέρος στην κλήρωση πρέπει να κάνετε λάικ στο αντίστοιχο ποστ στο γκρουπ της εκπομπής ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ή να αφήσετε σχόλιο σε αυτή την ανάρτηση.



Υ.Γ. 42-42 Υ.Γ. Για να ακούσετε πατήστε www.amagiradio.com ή βρείτε τον σταθμό στο TuneIn για κινητά, ταμπλέτες και άλλα συναφή.

«Κατά μόνας», Andrés Neuman

Εντυπωσιακή η γραφή του Αντρές Νέουμαν, δυσκολεύεται κανείς να πιστέψει πως ένας συγγραφέας που γράφει με αυτόν τον τρόπο και για αυτό το θέμα είναι μόλις 37 χρόνων. Το «Κατά μόνας» αφηγείται μια απλή σχετικά ιστορία. Ένας άντρας, ο Μάριο, ξέρει πως πεθαίνει. Η γυναίκα του η Έλενα, ο δεκάχρονος γιος του Λίτο αλλά και ο ίδιος, σε πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, θα μας μιλήσουν για την εμπειρία.

Ο Νέουμαν παίζει ανάμεσα στους αφηγητές με απίστευτη επιδεξιότητα. Η Έλενα είναι γυναίκα μορφωμένη, αρκετές φορές παραθέτει χωρία συγγραφέων. Ο Λίτο είναι ένα δεκάχρονο αγόρι, χαρούμενο που πηγαίνει ταξίδι με τον πατέρα του, ανέμελο. Ασχολείται με το κινητό του και το αν ήπιε κόκα κόλα. Και ο Μάριο ηχογραφεί, όλα αυτά που θα ήθελε να πει στην οικογένειά του, όλα αυτά που του συμβαίνουν, με την άχλη του επικείμενου θανάτου γύρω του.

«Θυμάμαι τότε που ο Μάριο δεν ήθελε παιδί ή δεν ήταν σίγουρος αν ήθελε ή όχι. Είχαμε μόλις βάλει μπρος την σχέση μας και πιστεύαμε ότι η μοναξιά μας αρκούσε για να γεμίσει το σπίτι. Περνούσαμε βράδια ολόκληρα, αγκαλιασμένοι ή κρατημένοι από το χέρι, να κοιτάζουμε έξω από το παράθυρο. Όταν το θέμα ερχόταν στην κουβέντα, ο Μάριο έλεγε πως το παιδί μας είμαστε εμείς οι δυο. Ότι εμείς οι δύο μας φροντίζαμε, μας μεγαλώναμε, Νιώθαμε ότι είχαμε γεννήσει κάτι σαν παράρτημα των δυο μας˙ ένα πλάσμα που είμαστε εμείς οι δύο όταν είμαστε μαζί.

Τελικά γίναμε τρεις. Το σπίτι γέμισε. Και κάτι, δεν ξέρω τι ακριβώς, εξαφανίστηκε απ’ ανάμεσά μας. Και τώρα το παιδί μας θα μείνει ορφανό. Και το μέλλον μας θα είναι σαν έκτρωμα.»

Η καθαρότητα των λόγων, των συναισθημάτων, η απλότητα με την οποία εκτυλίσσεται η ιστορία, ο τρόπος του Νέουμαν να μπαινοβγαίνει από αφηγητή σε αφηγητή και από θραύσμα του χρόνου σε θραύσμα του τόπου είναι απαράμιλλη. Το βιβλίο, με ένα θέμα βαρύ, απάλευτο, διαβάζεται σχεδόν απνευστί, σε κρατάει κοντά του με μανία.

Ο χαρακτήρας της Έλενας είναι δουλεμένος με τρόπο που δείχνει πως ο συγγραφέας ξέρει να αφουγκραστεί την ανθρώπινη ψυχή στα δυσκολότερά της. Η γυναίκα αυτή, που πενθεί όσο ο άντρας της είναι ακόμα ζωντανός- για τον άνθρωπο που χάνεται, για τον πατέρα του παιδιού της που δεν θα υπάρχει πια, για την προσωπική της ζωή που θα εξαφανιστεί, για την προσωπικότητά της που εκμηδενίζεται μπροστά στον τόσο πόνο του άλλου- είναι ένας χαρακτήρας αληθινός και σπαρακτικός. Οι βιβλιοφιλικές αναφορές της δεν ενοχλούν, ίσα ίσα που σε κάνουν να νιώθεις οικεία. Κι η αίσθηση που αφήνει το βιβλίο είναι μαγική, σχεδόν είμαι σίγουρη πως ο Νέουμαν είναι το νέο μεγάλο ταλέντο στην Λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία.

«Κατά μόνας», Αντρές Νέουμαν, μετ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Opera, 2014, σελ.195

"Δύο Βρετανίδες γράφουν – τα καινούρια βιβλία των Hilary Mantel και Sarah Waters" του Παναγιώτη Κορκιδά

The Assassination of Margaret Thatcher, Hilary Mantel (Henry Holt, 2014)

Η Χίλαρυ Μάντελ είναι μια εξέχουσα κυρία των Αγγλικών γραμμάτων. Στην βαλίτσα της έχει δύο Μπούκερ, τα οποία πήρε για την ιστορική σειρά της στην οποία αφηγείται τον βίο και πολιτεία του Τόμας Κρομγουελ, ανθρώπου που ανελίχτηκε στην εξουσία, σε μια κρίσιμη ιστορική περίοδο του Ηνωμένου Βασιλείου. Τώρα, λίγο πριν κυκλοφορήσει τον τρίτο τόμο της, μας δίνει αυτή την σειρά διηγημάτων. Όλες οι ιστορίες της συλλογής έχουν εκδοθεί στο παρελθόν, με την πιο πρόσφατη, την ομώνυμη, να έχει κυκλοφορήσει πρώτα στο The New York Times Book Review.

Η εμπειρία μου με το Γουλφ Χολ (εκδ. Πάπυρος, 2010), το πρώτο βιβλίο της σειράς του Κρόμγουελ, κανονικά θα έπρεπε να με αποτρέψει να διαβάσω τούτο εδώ. Είχα γονατίσει αναγνωστικά για να το τελειώσω και δίχως καμία εξαίρεση, δεν δίνω δεύτερη ευκαιρία σε συγγραφέα που με παίδεψε. Ωστόσο, κάπως λειτούργησαν οι συγκυρίες, από τη μια η πληθώρα διθυράμβων από την άλλη η διάθεση μου για την μικρή φόρμα – τελικά με λαχτάρα το ξεκίνησα.

Καταφέρνει να γράφει με μια γλυκιά ποιότητα, να τοποθετεί λεπτομέρειες απαλές, διακριτικές. Αυτές οι αποχρώσεις πολλές φορές βρίσκονται σε αυτά που δεν λέγονται, στις αφηγηματικές συγκοπές και ανάπαυλες - οι διάλογοι είναι μικροί, σχεδόν κρυπτικοί, οι περιγραφές λεπτεπίλεπτες, σαν καλλιγραφία. Φαίνεται να ξέρει που τοποθετεί το καθετί στο κείμενο της, καταφέρνοντας να μετατοπίζει τα συναισθήματα αναπάντεχα. Ένιωθα πως από μια καθημερινή ιστορία, ένα μυστήριο χτιζόταν, μια προσμονή για κάτι άλλο, ενίοτε αγχωτικό, άλλες φορές τρομακτικό, το οποίο δεν ερχόταν ποτέ τελικά.

Μα φαίνεται πως ακολουθεί μια δική της πυξίδα, γιατί η δική μου είχε τρελαθεί όσο διάβαζα. Ένιωθα μονίμως αποσυντονισμένος μέσα στο έργο της. Δεν καταλάβαινα ακριβώς ποια ήταν η αφηγηματική ροή της ιστορίας. Τελικά έφτανα στο τέλος της ιστορίας να κλωθογυρίζω το επιμύθιο.

Έπιασα το σκέρτσο της, την παρατηρητικότητά της. Μια αδιόρατη μαγεία που πασπαλίζει όλα τις περιγραφές των ιστοριών, απόρροια της ματιάς της Μάντελ. Σίγουρα είναι ένας ιδιαίτερος άνθρωπος και μια χαρισματική συγγραφέας. Ψηλαφίζοντας τις εντυπώσεις μου, θα την χαρακτήριζα σχεδόν αλαφροΐσκιωτη. Μα εγώ κυρίως ένιωθα συγχυσμένος. Πιθανώς το ίδιο να ένιωθαν και οι ίδιοι οι χαρακτήρες σε μερικές ιστορίες. Ίσως αυτό να ήθελε να μεταδώσει και η Μάντελ. 

Στο νου μου θα είναι μια συλλογή όμορφων, λεπτοδουλεμένων ιστοριών φτιαγμένων από όμορφα, απροσδιόριστα υλικά.

The Paying Guests, Sarah Waters (Riverhead, 2014)

Στον αντίποδα τον λογοτεχνικό, μιας πυκνής, στιβαρής και κρυστάλλινης γραφής, στέκει η Γουότερς. Τα θέματά της, από όσο έχω δει κατά καιρούς να γράφονται, περιστρέφονται γύρω από την λεσβιακή σεξουαλικότητα και τις σχέσεις των γυναικών. Συνήθως, αν κρίνω από αυτό το βιβλίο, υπό αντίξοες συνθήκες. Στην Ελλάδα έγινε γνωστή με τον Ανήλικο Επισκέπτη (εκδ. Καστανιώτη, 2014), ένα μυθιστόρημα μυστηρίου και αγωνίας, ίσως το μοναδικό που δεν πραγματεύεται τα αγαπημένα της σεξουαλικά θέματα και είναι το μόνο της που είχα διαβάσει μέχρι να πιάσει τούτο ‘δω στα χέρια μου.

Η Γουότερς ξεκινάει εντυπωσιακά το βιβλίο της. Επιστρατεύει μια λεπτομερή προσέγγιση στον κόσμο του σπιτιού, όπου τα απομεινάρια μιας οικογένειας τραυματισμένης από τον μεγάλο πόλεμο και τις οικονομικές δυσκολίες, η πρωταγωνίστρια με τη μητέρα της, για να ανταπεξέλθουν στα χρέη που στοιβάζονται υπενοικιάζουν μέρος τους αρχοντικού τους σε ένα νέο ζευγάρι. Εξ ού και ο τίτλος – ένας εκλεπτυσμένος τρόπος να αναφέρεται η υψηλή κοινωνία στους νοικάρηδες της υπαλληλικής τάξης. Μόνο μια γυναίκα, ευφυής, με αυτήν την θηλυκή εμβρίθεια θα μπορούσε να κάνει τις παρατηρήσεις της, να περιγράψει όχι με ευαισθησία μπανάλ, αλλά με μια διεισδυτικότητα που ένας άντρας δεν κατέχει, το σπίτι, την ρουτίνα, τον πόνο και τα χτυπήματα της οικογένειας και τις λεπτές ισορροπίες πάνω στις οποίες ταλαντεύεται η πραγματικότητα μάνας και κόρης, πλασμένης από τα υλικά ενός σκληρού παρελθόντος, καθώς και την σχέση μεταξύ της πρωταγωνίστριας και της συζύγου του μικροαστικού ζευγαριού. Γράφει με μια χαρακτηριστική λεπτομέρεια. Νεκροί χρόνοι δεν υπάρχουν, η ιστορία είναι τεράστια και πυκνή. 

Ομολογώ πως στην μέση του βιβλίου, όταν η αφήγηση άρχισε να γίνεται μια ερωτική ιστορία άρχισα να κουράζομαι. Οι τεχνικές που αρχικά με είχαν εντυπωσιάσει -ο τρόπος που αλληλοεπιδρούσαν οι γυναίκες, πως η μια μπαίνει στον κόσμο της άλλης, μέχρι που σταδιακά ερωτεύονται-, άρχισαν να με εκνευρίζουν. Αγνοούσα τι θα ακολουθούσε. Έβλεπα τον όγκο του βιβλίου και χτυπούσα νευρικά το πόδι στο πάτωμα, θεωρώντας πως οι αγάπες θα τραβούσαν επ’ αόριστον. Ρουθούνιζα με τους αργούς ρυθμούς της Γουότερς με τους οποίους πασπάλιζε τον ανθισμένο πια, παράνομο αυτό έρωτα. Όταν, όμως, το βιβλίο μετατράπηκε σε ένα τρομακτικό θρίλερ, έπεσα με τα μούτρα ξανά.

Η Γουότερς είναι μια πάρα πολύ καλή συγγραφέας. Θα έλεγα πως δεν μπορεί να ξεφύγει από την προσήλωση στην λεπτομερή διήγηση. Μα ξέρει τι κάνει. Και έτσι, όχι μόνο κορυφώνει αναπάντεχα μια ιστορία αγχωτική, αλλά μεταφέρει τον αναγνώστη σε ένα Λονδίνο μετά τον Α Παγκόσμιο, λες και το βιβλίο δεν γράφτηκε σήμερα, αλλά τότε.

Ο βιβλιόφιλος, λοιπόν, να προσέξει σε τι φάση θα τον πετύχει η Γουότερς. Δεν πρέπει να έχει πολλούς ανοιχτούς λογαριασμούς: πρέπει να είναι εξοπλισμένος με υπομονή, να ξεχάσει την λίστα και τις στοίβες που τον περιμένουν. Ειδάλλως θα βιάσει τις σελίδες, θα αναθεματίζει τους ήρωες να κουνηθούν λιγάκι. Κάτι το οποίο, φυσικά, είναι αδύνατο καθότι ζούνε το δικό τους δράμα μέσα στις σελίδες τους και κάτι φυσικά που θα αγνοήσει η Γουότερς καθώς έχει τη δική της άποψη πάνω στην σκηνοθεσία της ιστορίας της.

Ανταμείβει; Ναι, ανταμείβει τον πειναλέο αναγνώστη της καλής λογοτεχνίας, με τα πολλά τα λόγια, τα καλά, τα όμορφα· της πυκνογραμμένης αφήγησης που δεν λυπάται το μελάνι και το χαρτί.

                                                                                                 Παναγιώτης Κροκιδάς

Υ.Γ. 42 Να πως εγώ πως σιχάθηκα με τέτοια σφοδρότητα το Γουλφ Χολ που δεν θα ξαναπλησίαζα βιβλίο της Μάντελ σε απόσταση... ραφιού. 

"Η ιστορία της Ο", Pauline Réage

Μια ομολογουμένως βλάσφημη ιστορία ακραίας γυναικείας υποταγής- σε σεξουαλικό και συναισθηματικό επίπεδο- είναι «Η ιστορία της Ο», της Πολίν Ρεάζ, που τόση αίσθηση έκανε όταν πρωτοδημοσιεύτηκε.

 Η Ο είναι επιτυχημένη φωτογράφος μόδας, κι ο αγαπημένος της, ο Ρενέ, την πηγαίνει σε ένα σπίτι στο Ρουασί όπου την μετατρέπει σε σεξουαλική σκλάβα. Την δένουν, την μαστιγώνουν, την παίρνει όποιος άντρας θέλει, δεν μπορεί να κοιτάξει τους άλλους στα μάτια, ούτε να μιλήσει σε κανέναν, της ανοίγουν τον πρωκτό με ειδικά εργαλεία, το ίδιο και το αιδοίο. Φεύγοντας από το σπίτι στο Ρουασί, θα πρέπει να ακολουθεί οδηγίες ντυσίματος για να είναι πάντα έτοιμη αν θελήσει να την πάρει ή να την κακοποιήσει κάποιος που αναγνωρίσει το δαχτυλίδι της σκλαβιάς στο χέρι της. Τα πράγματα όμως αγριεύουν ακόμα περισσότερο όταν ο Ρενέ την παραδίδει στα χέρια του σερ Στίβεν, ενός άντρα δέκα χρόνια μεγαλύτερου, με τον οποίο τους δένει μια περίεργη συγγένεια. Η Ο θα υποταχθεί και σε αυτόν.

Πέρα από τις ακραίες σαδομαζοχιστικές σκηνές, το βιβλίο μας διηγείται μια ιστορία πλήρους υποδούλωσης. Η Ο,  γυναίκα κατά τα φαινόμενα ανεξάρτητη, ούτε μια στιγμή δεν σκέφτεται να αντιδράσει, σκλαβώνεται με την δική της θέληση. Στην αρχή νομίζει πως είναι ο έρωτάς της για τον Ρενέ που την οδηγεί. Έπειτα με τον άγνωστό της σερ Στίβεν φαίνεται πως είναι η ίδια η ιδέα του έρωτα και της υποταγής, της λαγνείας και της ηδονής.  

«Η γαλήνια, σταθερή φωνή του Σερ Στίβεν διαπερνούσε την απόλυτη σιωπή. Ακόμα κι οι φλόγες στο τζάμι χόρευαν σιωπηρά. Η Ο καθόταν ασάλευτη στον καναπέ σαν καρφιτσωμένη πεταλούδα- μια μακριά καρφίτσα  φτιαγμένη από λόγια και βλέμματα που διατρυπούσε το κορμί της και κάρφωνε τους γυμνούς και προσήνεις γλουτούς της πάνω στο ζεστό μετάξι. Δεν ήξερε που βρίσκονταν τα στήθη της, ο λαιμός της, τα χέρια της. Μα ουδόλως αμφέβαλλε για το ότι οι έξεις και οι τελετουργίες για τις οποίες της μιλούσαν σίγουρα είχαν ως αντικείμενο την κυριότητα, μεταξύ των άλλων μερών του κορμιού της, των καλοφτιαγμένων μηρών της, που τους έκρυβε η μαύρη φούστα και ήταν, εκ των προτέρων, μισάνοιχτοι. Οι δυο άντρες στέκονταν αντίκρυ της. []»Θα μου απαντήσετε ή θέλετε να μάθετε περισσότερα», συνέχισε ο σερ Στίβεν. «Αν δεχτείς» είπε ο Ρενέ «θα σου εξηγήσω εγώ ο ίδιος τις προτιμήσεις του σερ Στίβεν». «Τις απαιτήσεις καλύτερα» τον διόρθωσε ο Άγγλος. Το πιο δύσκολο, αναλογίστηκε η Ο, δεν ήταν να συνεναίσει· ήξερε καλά πως μήτε ο ένας, μήτε ο άλλος, μήτε βέβαια και η ίδια, φαντάστηκαν, έστω και για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου, την πιθανότητα άρνησής της».

Σίγουρα αξίζει να διαβάσει κανείς την «Ιστορία της Ο» σαν εμπειρία. Το βιβλίο εκδόθηκε το 1954, υπέστη πολλούς διωγμούς, γυρίστηκε σε ταινία, η συγγραφέας του μόλις το 1994 παραδέχτηκε πως το έγραψε εκείνη. Η Πολίν Ρεάζ, ψευδώνυμο της Ντομινίκ Ορί, υπήρξε χρόνια κριτικός λογοτεχνίας και υπεύθυνη στα Γκαλιμάρ, ερωμένη του Ζαν Πολάν, ο οποίος υπογράφει και τον πρόλογο. Εκείνος την προκάλεσε λέγοντάς της πως δεν μπορούσε να γραφτεί ένα βιβλίο καλής ερωτικής λογοτεχνίας από γυναίκα συγγραφέα. Κι αυτή το έγραψε, για κείνον.

«Η Ιστορία της Ο», Πολίν Ρεάζ, μετ. Ρίτα Κολαΐτη, εκδ. Μεταίχμιο, 2012, σελ.232

Υ.Γ. 42 Με απωθεί το μικρό στρογγυλό πάνω στο ολορόζ εξώφυλλο που γράφει «Πολλά χρόνια πριν τις Πενήντα αποχρώσεις του γκρι υπήρχε η Ιστορία της Ο». Αν δεν ήθελα να διαβάσω το βιβλίο, σε ένα ράφι βιβλιοπωλείου θα το είχα προσπεράσει με χαμόγελο ανωτερότητας.   

«Ο αναρχικός των δυο κόσμων», Ursula Le Guin

«Ο αναρχικός των δύο κόσμων» ήταν για καιρό στην λίστα των επόμενων αναγνώσεων. Βιβλίο που έμοιαζε να είναι ακριβώς το στυλ μου, φαινόταν παράλογο που δεν το είχα διαβάσει· χρειάστηκε ένα βράδυ στο Booktalks να με παρακινήσει ο Χαράλαμπος Γιαννακόπουλος.

 Κι όντως, η Oύρσουλα Λε Γκεν έχει γράψει ένα βιβλίο κλασικής επιστημονικής φαντασίας, από αυτά που πάντα με ενθουσίαζαν. Βαθιά πολιτικό, φιλοσοφικό στα κομμάτια που πρέπει, καταιγιστικό σε άλλα. Αν και ολόκληρος ο νέος κόσμος που στήνεται είναι θαυμαστός, δεν πρωταγωνιστεί αυτός. Και τούτη είναι κατά τη γνώμη μου η ειδοποιός διαφορά ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία αξιώσεων και στα βιβλία και τις ταινίες για μαζική κατανάλωση.

Κεντρικός ήρωας της Λε Γκεν ο Σεβέκ, ένα αγόρι στην αρχή, κι έπειτα άντρας, που ζει στην ιδανική αναρχική κοινωνία του Ανάρες. Ο Αναρές είναι ο δορυφόρος του Γιουράς, ενός καπιταλιστικού πλανήτη. Οι κάτοικοι του Ανάρες έχουν αποκοπεί από τον Γιουράς εκατόν πενήντα χρόνια, στον άγονο και αφιλόξενο δορυφόρο, προσπαθώντας να ζήσουν την Οντονιανή τους ουτοπία. Η Όντο είναι η θεμελιώτρια του αναρχισμού τους.

 Ο Σεβέκ που είναι ένας προικισμένος φυσικός, νιώθει φυλακισμένος στον Ανάρες όπου τα ταλέντα του δεν μπορεί να τα μοιραστεί με τον μέσο άνθρωπο, προσκρούει συνεχώς σε τοίχους που περιορίζουν το χάρισμά του, τον βάζουν να κάνει κοινωνική, χειρωνακτική εργασία, τον αποκόβουν από την οικογένειά του. Ο όρος οικογένεια είναι πολύ σχετικός στον Ανάρες. Όλοι ζουν σε υπνωτήρια και τρώνε στα κοινά εστιατόρια, και η κοινή πυρηνική οικογένεια έχει εκλείψει. Τα παιδιά ζουν όλα μαζί, χωρίς τους γονείς, σε βρεφοκομεία.

Ο Σεβέκ κάποια στιγμή θα επαναστατήσει, θα πάει να βρει στον Γιουράς εφάμμιλους του φυσικούς, για να μπορέσει να φτιάξει κάτι το μεγαλειώδες, την Γενική Θεωρία της Συγχρονικότητας. Όταν περνά όμως ο πρωτος ενθουσιασμός που επιτέλους βρίσκεται ανάμεσα σε ίσους- τουλάχιστον ως προς τις δυνατότητες στη φυσική- ανθρώπους, συνειδητοποιεί την πολιτική κατάσταση στον Γιουράς, τι σημαίνει πλούτος και φτώχεια, πόλεμος, χρήμα, εξουσία, διάθεση να σε εκμεταλλευτούν. Σαν βαθιά κοινωνικό και πολιτικό ον πρέπει να αντιδράσει.

Η Όυρσουλα Λε Γκεν στέκεται κριτικά απέναντι και στα δύο καθεστώτα, αγαπά τους ήρωες της, σκιαγραφεί έναν ολοκληρωμένο χαρακτήρα, δίνει συνεχώς τροφή για τον νου, για τα μεγάλα, αστρικά και σημαντικά συμπαντικά, για τα πιο μικρά πολιτικά, για τα ακόμα μικρότερα προσωπικά. Ο Σεβεκ, που ξεχωρίζει, δεν μπορεί να ενταχθεί στην κοινότητα των όλων, όμως δεν μπορεί και να δεχτεί την ανισότητα και την ανεγκεφαλία του καπιταλιστικού συστήματος στον Γιουράς. Παγιδευμένος ανάμεσα στους δυο κόσμους, αναρχικός παντού, δεν ανήκει πουθενά.

Δεν ξέρω αν «Ο αναρχικός των δυο κόσμων» είναι ουτοπία ή δυστοπία, ούτε καν αν το βιβλίο της Λε Γκεν θα μείνει στην ιστορία σαν κλασικό αριστούργημα. Έχει τα φόντα και δεν τα έχει. Πάντως μιλάμε για ένα μυθιστόρημα ολωσδιόλου αξιοδιάβαστο.

«Ο αναρχικός των δυο κόσμων», Ούρσουλα Λε Γκεν, μετ. Χρήστος Γεωργίου,  εκδ. Parsec, 1999,  σελ. 465

Υ.Γ. 42 Η έκδοση πάσχει σοβαρά σε επιμέλεια, με παιδαριώδη ορθογραφικά λάθη και την γλώσσα στην Ανάρες, τα «πραβικά», να γράφεται συστηματικά «αραβικά».

Διαβάζοντας @amagi 7 Δεκεμβρίου 2014 με καλεσμένο μας τον Χρήστο Οικονόμου

Ο καλεσμένος μας σήμερα είναι εξαιρετικός και αξίζει τον κόπο. Χρήστος Οικονόμου, ο σπουδαιότερος ίσως διηγηματογράφος της γενιάς του, στο Διαβάζοντας. Στον www.amagiradio.com στις 2μ.μ.

Υ.Γ. 42  Κληρώνουμε δυο αντίτυπα "Το καλό θα 'ρθει από τη θάλασσα", ευγενική προσφορά των εκδόσεων Πόλις. Για να λάβετε μέρος στην κλήρωση πρέπει να κάνετε λάικ στο αντίστοιχο ποστ στο γκρουπ της εκπομπής ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ή να αφήσετε σχόλιο σε αυτή την ανάρτηση.

Υ.Γ. 42-42 Υ.Γ. Για να ακούσετε πατήστε www.amagiradio.com ή βρείτε τον σταθμό στο TuneIn για κινητά, ταμπλέτες και άλλα συναφή.

«Το καλό θα ‘ρθει από τη θάλασσα», Χρήστος Οικονόμου

Δεν κρύβω πως μετά το «Κάτι θα γίνει θα δεις» αναρωτιόμουν αν ο Χρήστος Οικονόμου θα μπορούσε να γράψει βιβλίο αντίστοιχης ποιότητας·  φοβόμουν πως είχε φτάσει ταβάνι. Το νέο του βιβλίο «Το καλό θα 'ρθει από την θάλασσα» είναι πάλι μια συλλογή διηγημάτων, πιο εκτεταμένων τούτη τη φορά, γραμμένων με την γνωστή, εντυπωσιακή, ρέουσα γλώσσα του, που είναι παλλόμενη, ζωντανή, με προφορικότητα, δίχως στιγμή να ξεπέφτει στην χυδαιότητα.

Οι πρωταγωνιστές των διηγημάτων  είναι άνθρωποι  που λόγω της κρίσης αναγκάστηκαν σε εσωτερική μετανάστευση, και συγκεκριμένα να φύγουν από την πόλη για κάποιο νησί. Εκεί οι ντόπιοι, οι «αρουραίοι», δεν τους καλοδέχονται, δεν μπορούν να τους ενσωματώσουν, τους φωνάζουν  «ξενομπάτηδες», τους απομονώνουν στα Αθηναίικα. Αλλά κι οι ίδιοι νιώθουν ξεκομμένοι, διαφορετικοί, πως δεν ανήκουν πουθενά, πως δεν μπορούν να είναι.

«Δεν σε διαλύει που έγινες φτωχός. Σε διαλύει που θυμάσαι πως κάποτε δεν ήσουνα φτωχός. Αυτό είναι που σε διαλύει», λέει ο αφηγητής στο «Θα σας καταπιώ τα όνειρα». Και ο σακάτης αντιεξουσιαστής ήρωας του «Σκότωσε τον Γερμανό», θα συμπληρώσει «Βλέπω τα καλύτερα μυαλά της γενιάς μου ρημαγμένα, μπαμπά μου. Όχι από το ελεσντι αλλά απ’το ανερζί».

Όμως η κρίση και η ανεργία δεν είναι το βασικό θέμα του Οικονόμου, αυτό που τον απασχολεί είναι πως ο καθένας ατομικά αντιμετωπίζει την συλλογική κακή συγκυρία. Οι ήρωες του είναι χτυπημένοι αλλά όχι κακομοίρηδες. Μια ιδέα μπορεί να είναι μελό, αλλά με έναν απτό τρόπο, διαφορετικό, λιγότερο κλισέ από ότι συνήθως.  Τον απασχολούν η αναζήτηση της ταυτότητας, η απώλεια, η κοινωνία, η οικογένεια, η θρησκεία, η πολιτική. Η πολιτική ως το ζωντανό φόντο κι όχι σαν μια ευκαιρία για να πολιτικολογήσει.

«Το ήθος είναι τόπος», γράφει. Αφού λοιπόν το ήθος είναι τόπος, η αλλαγή τόπου σημαίνει αλλαγή ήθους. «Αν είναι να ζήσουμε εδώ, πρέπει να φτιάξουμε νέα έθιμα, δικά μας έθιμα», λέει η ηρωίδα του στο «Χαρταετοί στον ουρανό». Κι αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να μπορέσουν οι άνθρωποι να νιώσουν ξανά πως ανήκουν, να μην γκετοποιηθούν, να υπάρξουν.

Αν ο Χρήστος Οικονόμου έχει βάλει  στοίχημα να γίνει ο κύριος εκπρόσωπος των διηγηματογράφων της γενιάς του, νομίζω πως σιγά σιγά το κερδίζει. Άλλωστε σε μια χώρα σαν την Ελλάδα, που το διήγημα ήταν πάντα πιο μπροστά από το μυθιστόρημα, που οι διηγηματογράφοι ήταν πιο σπουδαίοι συγγραφείς από τους μυθιστοριογράφους, ο Οικονόμου έχει παράδοση πάνω στην οποία μπορεί να στηριχθεί για να μεγαλουργήσει.

«Το καλό θα ‘ρθει από τη θάλασσα», Χρήστος Οικονόμου, εκδ. Πόλις, 2014, σελ. 216

Υ.Γ.42 «Το καλό θα  ’ρθει από τη θάλασσα» είναι το μέρος μια τριλογίας, τα υπόλοιπα μέρη της οποίας περιμένω πια με πολύ ενδιαφέρον.

Υ.Γ.42-42 Ο Χρήστος Οικονόμου θα είναι μαζί μας αυτή την Κυριακή στην εκπομπή Διαβάζοντας στον amagi στις 2μ.μ.  

"Stone mattress",Margaret Atwood, του Παναγιώτη Κροκιδά

Το καινούριο βιβλίο της Άτγουντ είναι η πρώτη μου επαφή με το έργο της. Είχα καιρό να ενθουσιαστώ από μια γραφή χαρακτηριστική, ταυτόχρονα λογοτεχνική και τόσο ρυθμική. Να είναι η ηλικία της που της έχει χαρίσει αυτή την διεισδυτικότητα στις ανθρώπινες σχέσεις και στους ανθρώπους; Υποθέτω πως ένα συγγραφέας περνάει από διάφορα στάδια: αμετροέπεια, έπαρση, λακωνικότητα. Έρχεται και σαρκασμός. Αργότερα κάποιοι θα υιοθετήσουν και τον αυτοσαρκασμό. Η ίδια δεν ξέρω πως έγραφε παλιότερα. Ίσως ήταν πάντα σοφή. Εδώ πάντως φαίνεται να τα έχει περάσει όλα αυτά τα στάδια και να γράφει με μια δική της μελωδία.

Το βιβλίο είναι μια συλλογή διηγημάτων. Ή, όπως αποσαφηνίζει η ίδια, εννέα διηγήσεις (tales). Στις οποίες, με μια πρώτη επαφή κυριαρχούν οι γυναικείοι χαρακτήρες, η αναπόληση του παρελθόντος και των σχέσεων. Μα είναι τόσο εξοργιστικά ικανή ώστε τα θέματά της, που στα χέρια ενός άλλου συγγραφέα θα περιόριζαν το κοινό του, εδώ να γίνονται λογοτεχνικά διαμάντια. Θέλω να πω, πόσοι νέοι άντρες μπορεί να απολαύσουν ιστορίες όπου ως επί το πλείστον κυριαρχούν γηραλέες κυρίες; Ή όπου όσοι είναι νέοι ζουν σε ξεχασμένες δεκαετίες; Στις οποίες η οπτική είναι γυναικεία; Και όμως, γίνεται. Γραμμένο από μια τέτοια συγγραφέα, θα μπορούσα να διαβάσω και εγχειρίδιο ατμολέβητα.

Τελικά η Άτγουντ γράφει για αυτά που την αφορούν, αυτά που την προβληματίζουν, αυτά που ξέρει και αυτά που αγαπάει. Πέρα από τις ηλικιωμένες κυρίες και τους έρωτες υπάρχουν και άλλα, όπως: συγγραφείς του φανταστικού, τυχάρπαστοι τεχνοκράτες, μπιτνικ ποιητές, νταήδες του σχολείου που μεγάλωσαν. Υπάρχει και ένας σύγχρονος νέος με όλες τις του νευρώσεις. Υπάρχει και μια φανταστική ιστορία: ένα σκοτεινό παραμύθι. Επίσης το τελευταίο διήγημα είναι μια δυστοπική ιστορία. Γενικά υπάρχει αρκετό δράμα, αγωνία, κλιμάκωση. Από όλα έχει ο συγγραφικός μπαξές για να κάνει και τον πιο δύσκολο αναγνώστη να λυγίσει. Η θεματολογία και η προσέγγισή της Άτγουντ είναι αυτή ενός κατασταλαγμένου συγγραφέα, δίχως λογοτεχνικά στεγανά.

Στο σημείωμα, τέλος του βιβλίου, η Ατγουντ ξεκαθαρίζει την ταυτότητα αυτής της συλλογής διηγήσεων και μας λέει πως μια ιστορία μπορεί να είναι μια αληθινή ιστορία, στην πραγματική ζωή. Αντίθετα μια διήγηση (το tail που λέγαμε!) ξεφεύγει από το καθημερινό, το ρουτινιάρικο. Η διήγηση είναι συνυφασμένη με τα παραμύθια που κάποτε λέγονταν μπροστά από την φωτιά για να αναδεύσουν τα συναισθήματα και την φαντασία των ακροατών. Η διήγηση έχει διαχρονικότητα.

Να το διαβάσει ο αναγνώστης που του αρέσει η καλή λογοτεχνία, οποιεσδήποτε κι αν είναι οι προτιμήσεις του. Θα ανταμείψει. Εγώ μόλις ανακάλυψα μια συγγραφέα που θέλω να βουτήξω στην βιβλιογραφία της. Και έχει γράψει τόσα πολλά. Δεν είναι υπέροχο;

                                                                                             Παναγιώτης Κροκιδάς


Υ.Γ.42 Νομίζω πως κάπως έτσι ένιωσα κι εγώ, όπως ο Παναγιώτης, όταν ανακάλυψα πρώτη φορά την Άτγουντ διαβάζοντας την "Κλέφτρα Κίσσα". Έπειτα ακολούθησαν σχεδόν όλα της τα βιβλία, σε μια εποχή που έβγαινε από την Ασημένια σειρά της Ωκεανίδας κι εγώ ένιωθα ντροπή να τα ζητάω από το βιβλιοπωλείο, πόσο μάλλον να λέω πως τα διαβάζω. Μετά άνοιξα το μπλογκ και συνειδητοποίησα πως δεν ήμουν η μόνη τρελή και παλαβή μαζί της και αποενοχοποιήθηκα. :P

"Stone mattress",Margaret Atwood, ed. Bloomsbury, 2014. pg 288