Κάποιες στιγμές χρειάζεσαι ένα page turner. Ένα βιβλίο για να αποδείξεις στον εαυτό σου ότι μπορείς να γυρίζεις τις σελίδες πιο γρήγορα και από την σκιά σου! Κανονικά δεν θα γύρναγα να το κοιτάξω. Θα προτιμούσα να δω την ταινία, ίσως ούτε καν αυτή. Απλώς έκανα το μοιραίο λάθος να το ξεφυλλίσω. Και κόλλησα. Ξεχάστηκα μόνος μου στον Άρη. Καλή φάση! Έχουν βρει και νερό!!
Συνωμοσιολόγοι όλου του κόσμου, ενωθείτε! Αυτό είναι το βιβλίο σας. Μήπως έχουν πάει ήδη στον Άρη και μας το κρατούν κρυφό για να μην πανικοβληθούμε; Υπάρχει άραγε ζωή εκεί έξω; Γιατί να αγοράσω το βιβλίο, για να χρηματοδοτήσω άθελά μου τα σατανικά προγράμματα της NASA; Οι πατάτες από τον Άρη παράγουν καλή βότκα; Ο πλανήτης βγαίνει και σε άλλα χρώματα ή μόνο σε κόκκινο; Ώπα, σταθείτε, αυτό το βιβλίο δεν είναι προπαγάνδα με ολίγη λογοτεχνία, αλλά λογοτεχνία με ολίγη προπαγάνδα, ο Λιακόπουλος ζει εκεί έξω και προς αυτόν να κινηθείτε αν θέλετε απαντήσεις στα φλέγοντα αυτά ζητήματα. Ο “Άνθρωπος στον Άρη” είναι λογοτεχνία, συγκεκριμένου λογοτεχνικού είδους μεν, εύκολα εκτιμητέα από τους σοβαρούς αναγνώστες δε.
Είναι μια παρέα ετερόκλητων ανθρώπων και ένας απ' αυτούς ξεμένει σε μια κατάσταση άκρως επιβαρυντική για την επιβίωσή του. Είναι ο κυνικός. Αυτό θα τον βοηθήσει να επιβιώσει πιο εύκολα απ' ό,τι θα τα κατάφερνε οποιοσδήποτε από τους άλλους συναδέλφους του; Όχι βέβαια! Όμως κρατάει ημερολόγιο, και παραδεχθείτε το, ποιος δε θα ήθελε να ξεφυλλίσει το ημερολόγιο ενός μελλοθάνατου κυνικού;; Χάρις σε αυτό το εύρημα, ο συγγραφέας συνθέτει μια ελκυστικότατη λογοτεχνία που σε κάνει να πεθαίνεις στα γέλια!
Τότε η στολή έκανε το μόνο πράγμα που μπορούσε να κάνει για να με κρατήσει ζωντανό. Άρχισε να μου παρέχει καθαρό οξυγόνο. Τώρα πια κινδύνευα να πεθάνω από δηλητηρίαση οξυγόνου, μιας και θα καιγόταν το νευρικό μου σύστημα, οι πνεύμονες και τα μάτια μου. Πιο ειρωνικός θάνατος δεν υπάρχει! Να φοράς τρύπια στολή και να πεθαίνεις από υπερβολικό οξυγόνο...
Στόχος του ήρωά μας είναι να επιβιώσει τέσσερα χρόνια στον Άρη μέχρι την επόμενη προγραμματισμένη αποστολή, με όσα εφόδια διαθέτει και όσα μπορεί να σκεφτεί το μυαλό του, συν ότι πρέπει με κάποιον τρόπο να επικοινωνήσει με την μελλοντική ομάδα που θα προσεδαφιστεί στου διαόλου τη μάνα! Καλά, δε θέλω να μου πεθάνετε από αγωνία για το αν θα έχει επιτυχή έκβαση το όλο εγχείρημα. Ησυχάστε, θα τα καταφέρει. Το ξέρουμε όλοι αυτό, χωρίς καν να διαβάσουμε το βιβλίο! Ούτε πρέπει να σας νοιάζουν τα πραγματολογικά στοιχεία. Φανταστείτε ότι διαβάζετε μια δυστοπία. Στο “Σολάρις” δε θα σας ένοιαζαν και τόσο τα πραγματολογικά στοιχεία γιατί αφορούσε έναν φανταστικό πλανήτη – το γεγονός ότι έχετε ακουστά τον Άρη, δεν σημαίνει ότι πρέπει να αξιώνετε σαν θιγμένοι αναγνώστες και επιστημονικές αλήθειες! Ο συγγραφέας είναι βουτηγμένος στην πιο δύσκολη επιστήμη, κάτι που μας το κάνει φανερό με πολύ μεγάλη ευκολία και έτσι δεν υπάρχει κανένας λόγος να το παίζουμε έξυπνοι. Αν δεν διαθέτετε το υψηλό επίπεδο γνώσεων ενός αστροφυσικού ή το χαμηλό επίπεδο ενός τηλεθεατή των εκπομπών του Λιακόπουλου, δεν βρίσκω τον λόγο να επικεντρωθείτε στα πραγματολογικά στοιχεία. Εγώ που απέχω αρκετά από τα δύο αυτά άκρα, βρήκα τα πραγματολογικά στοιχεία επαρκέστατα και αληθοφανή. Επίσης, δεν χρειάζεται να επικεντρωθείτε στη σύγκριση αυτού του βιβλίου με άλλα μεγαθήρια του είδους – το “Σολάρις” είναι ιδιοφυές και αυθύπαρκτο (και η ταινία του Ταρκόφσκι του πρόσθεσε περισσότερη αίγλη), ο Φίλιπ Ντικ είναι κάτι σαν τον Τζέημς Τζους της ΕΦ, μην τα βάζουμε λοιπόν όλα στο ίδιο τσουβάλι. Και πού να επικεντρωθούμε, θα μου πείτε.
Να επικεντρωθείτε στον γοητευτικό κυνικό αστροναύτη και στην αστείρευτη ευρηματικότητά του, στην εξαιρετική δομή του βιβλίου που κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον, στο χιούμορ που κόντρα σε όλα τα προβλήματα δεν χάνει ποτέ το χιούμορ του, στην μερική γνώση που αποκτάς για τις “σκοτεινές” δραστηριότητες της NASA, στην έξαψη που σου δημιουργεί μια περιπετειώδης αφήγηση. Ίσως να μην συναντούμε εδώ τα βαθυστόχαστα ερωτήματα που θα κατέκλυζαν ένα παντέρημο ανθρώπινο ον αναγκασμένο να πεθάνει, δεν είναι φιλοσοφικό δοκίμιο, ο χαρακτήρας δεν αυτοαναλύεται μέχρι εξαντλήσεως πάνω στην σπουδαιότητα ή/και ματαιότητα της ζωής. Όμως παρακολουθούμε την αγωνιώδη προσπάθεια ενός ανθρώπου να επιβιώσει κόντρα σε όλα τα προγνωστικά, μπολιάζοντας αυτήν την προσπάθεια με αμέτρητες ανθρώπινες στιγμές που στερούνται της μεγαλοσύνης που θα επέβαλε αυτή η φρικτή και τελεσίδικη κατάσταση, αλλά δεν παύουν να συγκινούν με την απλότητα και την αλήθεια της διατύπωσής τους.
Το αγαπημένο μου e-mail είναι αυτό που μου' στειλε η μαμά. Είναι ακριβώς αυτό που περιμένεις από μια μαμά. Ευχαριστώ το Θεό που είσαι ζωντανός, βάστα γερά, μη πεθάνεις σε παρακαλώ, ο μπαμπάς στέλνει χαιρετίσματα και τα λοιπά.
Ε, το έχω διαβάσει πενήντα φορές. Μη με παρεξηγείτε – δεν είμαι μαμάκιας. Είμαι ένας κανονικός ενήλικας, που καμιά φορά φοράει και καμιά πάνα (επιβάλλεται όταν φοράς διαστημική στολή).
Οι Eκδόσεις Παπαδόπουλος είναι ένας μικρός εκδοτικός οίκος και χαίρομαι που του “κλήρωσε” ένα μπεστ-σέλερ, ειδικά ένα από εκείνα τα σπάνια μπεστ-σέλερ που πουλάει χωρίς να πουλιέται! Με το καλό να χαρεί τα κέρδη του! Η έκδοση είναι μια χαρά, με εκείνο το ελαφρύ χαρτί που θυμίζει εκείνο της εφημερίδας αλλά καταλαβαίνεις αμέσως ότι είναι ποιοτικό (εμένα δε θα με χάλαγε όμως ούτε το χαρτί εφημερίδας). Το εξώφυλλο υποτάχθηκε στο Χολιγουντιανό μάρκετινγκ και καλά έκανε εδώ που τα λέμε, γιατί ενώ δεν το περίμενα, τελικά ψήθηκα και θα δω και την ταινία (δεν ξέρω πώς θα είναι αλλά υποψιάζομαι ότι οι κυνικές σκέψεις του ήρωα που καταγράφονται στο ημερολόγιο της αποστολής, θα παραμεριστούν κάπως για χάρη της δράσης. Για μένα ωστόσο, οι κυνικές σκέψεις είναι η μισή απόλαυση του βιβλίου)! Η μετάφραση είναι του Κώστα Χαρβάτη και θεωρώ ότι εναρμονίστηκε πλήρως με τα επιμέρους στοιχεία του βιβλίου, κοντολογίς ήταν εξαιρετική (ο μεταφραστής προσπαθώντας να προσαρμόσει τις κυνικές εκφράσεις του ήρωα στην ελληνική γλώσσα, έκανε κάποια γλωσσικά “πειράματα” που είχαν αρκετή επιτυχία. Ένα όμως κόντεψε να ανατινάξει το εργαστήριο στον αέρα, «Το καημένο το ρόβερ, έτσι που το φόρτωνα έμοιαζε με γύφτικο Ντάτσουν»!!!!!! Τι έγινε ρε παιδιά; Αμέσως μου ήρθαν στο μυαλό οι πατάτες που καλλιεργούσε ο ήρωας στον Άρη και σκέφτηκα ένα Ντάτσουν να βολοδέρνει στον κόκκινο πλανήτη φωνάζοντας με την ντουντούκα, “Πατάτες! Πατάτες! Εδώ οι καλές πατάτες!!” – κύριε μεταφραστά, με κάθε σεβασμό, σε αυτό το σημείο νομίζω χάσατε επαφή με τον ασύρματο!) . Το σίγουρο είναι ότι αν πάρετε το βιβλίο στα χέρια σας και διαβάσετε μια τυχαία ημερολογιακή καταγραφή, θα κολλήσετε. Και αυτό είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να σας συμβεί με ένα βιβλίο, οποιουδήποτε είδους, οποιουδήποτε θέματος. Το βιβλίο του Andy Weir δεν είναι από άλλον πλανήτη, ούτε ο συγγραφέας του είναι εξωγήινος – αντιθέτως, πρόκειται για εντελώς γήινο κατασκεύασμα που θα μπορούσε κάλλιστα να φέρει τον τίτλο “Άνθρωπος στη Γη”.
Έτσι λοιπόν έχουν τα πράγματα. Είμαι καθηλωμένος στον Άρη.
Δεν έχω τρόπο να επικοινωνήσω με το Hermes ούτε με τη Γη. Όλοι νομίζουν ότι είμαι νεκρός. Βρίσκομαι στο Hab, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να φιλοξενήσει το πλήρωμα για τριάντα μία μέρες.
Αν χαλάσει ο οξυγονοποιητής, θα πεθάνω από ασφυξία. Αν χαλάσει ο ανακυκλωτής νερού, θα πεθάνω από δίψα. Αν το Hab παρουσιάσει ρήγμα, θα σκάσω σαν μπαλόνι. Αν δεν συμβεί τίποτα από αυτά, κάποια στιγμή θα μου τελειώσουν τα τρόφιμα και θα πεθάνω από ασιτία.
Οπότε, μάλλον ναι, την έχω γαμήσει.
"Άνθρωπος στον Άρη", Andy Weir, μετ.Κωνσταντίνος Χαρβάτης, εκδ. Παπαδόπουλος, 2014, σελ432
Υ.Γ. 42 Για το βιβλίο έχει γράψει και ο Παναγιώτης Κροκιδάς
εδώ.
Υ.Γ.42-42 Σκοπεύω να το διαβάσω κι εγώ. Θα κάνουμε συγκριτική λογοτεχνίας στην μπεστ-σελεριά.
