11/4/13

"Σημείο Ωμέγα", Don Delillo



Το «Σημείο Ωμέγα» είναι με σιγουριά ένα βιβλίο του Ντον ΝτεΛίλο∙ το καταλαβαίνεις αμέσως από τον τρόπο της γραφής, ενώ η ανυπαρξία πλοκής φτάνει στα όριά της. Οι χαρακτήρες είναι σκιώδεις με αποκορύφωμα τη γυναικεία φιγούρα που είναι αέρινη, σα να μην έχει σάρκα και οστά. Απουσιάζει από το μικρό βιβλιαράκι το χιούμορ που σε άλλα βιβλία σαν τον «Λευκό θόρυβο» ήταν ευεργετικό, αλλά η ένταση είναι παρούσα και μας θυμίζει πως ένας τέτοιος μάστορας -ακόμα κι αν δεν είναι στα καλύτερά του και πειραματίζεται για να πάει τη φόρμα του ένα βήμα παραπέρα- βρίσκεται μίλια μπροστά από τους υπολοίπους.

Όχι, δε θα μπορούσε να γίνει το αγαπημένο μου, οι ήρωες του είναι οριακά ενδιαφέροντες, καμιά τρέλα με το Ψυχώ, που είναι ο ουσιαστικός πρωταγωνιστής του βιβλίου και αφορά τόσο πολύ τον αφηγητή του, δεν έχω, ούτε καν με πρωτοποριακές εγκαταστάσεις σε γκαλερί, ο πόλεμος στο Ιράκ ίσως και για μένα να ήταν ένα χαϊκού πάνω σε έναν χάρτη. Από την άλλη πώς μπορείς να βρεις απωθητικό ένα βιβλίο που περιέχει τις εξής φράσεις:

«Η αληθινή ζωή δεν μπορεί να χωρέσει σε λέξεις, γραπτές ή προφορικές, ποτέ και από κανέναν. Η αληθινή ζωή συμβαίνει όταν είμαστε μόνοι μας, όταν σκεφτόμαστε, όταν νιώθουμε, όταν είμαστε χαμένοι στις αναμνήσεις μας, έχουμε επίγνωση του εαυτού μας ονειροπολώντας, στις υπομικροσκοπικές στιγμές»

Ο Έλστερ είναι ένας θεωρητικός που επιστρατεύτηκε ως Σύμβουλος στον πόλεμο του Ιράκ όταν έγραψε ένα κείμενο πάνω στην λέξη, «rendition» κι έχει αποσυρθεί σε ένα σπιτάκι κάπου στην έρημο. Εκεί τον επισκέπτεται ένας νεαρός σκηνοθέτης που θέλει να κάνει μια ταινία χωρίς μοντάζ, όλα «σε έναν χρόνο», όπου ο Έλστερ θα μιλά για την εμπειρία του από τον πόλεμο, δε θα χάνονται ούτε οι παύσεις, ούτε οι αμηχανίες, θα στηρίζεται πάνω σε ένα και μοναδικό πρόσωπο. Οι δυο άντρες περνούν πολλές μέρες απομονωμένοι εκεί, ώσπου έρχεται η κόρη του Έλστερ, η Τζέσι, ένα κορίτσι σχεδόν ανύπαρκτο. Παράλληλα ο αφηγητής του μυθιστορήματος βλέπει μια επεξεργασμένη εκδοχή του Ψυχώ όπου οι σκηνές έχουν επίτηδες επιμηκυνθεί για να διαρκεί η ταινία 24ώρες. Στην αίθουσα της γκαλερί που γίνεται η προβολή δεν υπάρχουν καρέκλες ούτε πάγκοι, παρά μια ξερή οθόνη που οι περισσότεροι προσπερνούν γιατί δεν καταλαβαίνουν τί βλέπουν, αυτός όμως εκεί, σταθερός μέρα τη μέρα.

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα δεν είναι μια καλή αρχή για κάποιον που θέλει να μυηθεί στον ΝτεΛίλλο, έχει τις γοητείες και τις γωνίες του μόνον για αυτόν που ξέρει τι να περιμένει, που έχει γνωρίσει τη γραφή του στις μεγαλειώδεις εκρήξεις. Εδώ συνεχίζουν να υπάρχουν η καθαρότητα στο στυλ, η οξυδέρκεια στην αντίληψη των καταστάσεων, όμως λείπουν οι μεγαλοφυείς στιγμές ή μάλλον υποβιβάζονται σε ψίθυρο και μόνον εκείνος που θα έχει το νου του θα μπορέσει να τις εντοπίσει.

"Σημείο Ωμέγα", Ντον Ντελίλο, μετ. Ελένη Γιαννακάκη, εκδ. Εστίας, σελ. 2012


* Το κείμενο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό bookstand στις 5/2/2012


14 σχόλια:

  1. Ανώνυμος11/4/13, 10:34 μ.μ.

    Μάλλον θα χρειαστεί να πάρεις βαθιά ανάσα και να βυθιστείς στον Υπόγειο κόσμο για να ικανοποιηθείς...
    Ε.Γ

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ακόμα την τιμή σκέφτομαι η τσιγκούνα, αλλά αν το είχα εδώ χθες βράδυ θα το άρχιζα. Μου μπήκε η ιδέα, ήθελα κι ένα μεγάλο (από όλες τι απόψεις) βιβλίο... Αυτά παθαίνει κανείς όσο συγκρατείται.

      Διαγραφή
  2. Έχω διαβάσει τον "Λευκό θόρυβο" και τον "Υπόγειο κόσμο". Μου αρέσει πολύ ο Ντελίλλο. Καταπιάνεται με σύγχρονα θέματα και η γραφή του είναι εξαιρετική. Η πληροφορία ότι έχει δουλέψει ως διαφημιστής για πολλά χρόνια, κλωθογυρίζει συνεχώς στο μυαλό μου όταν διαβάζω κείμενά του και αισθάνομαι τον απόηχό της πίσω από τις φράσεις.

    Εκείνο που μου άρεσε πολύ και δεν έχω βρει στα βιβλία άλλων σύγχρονων συγγραφέων, είναι η προβληματική του πάνω στο πρόβλημα των σκουπιδιών ως απόρροια της κοινωνίας της αφθονίας και της κατανάλωσης. Στον "Λευκό θόρυβο" κάνει μερικές σκόρπιες νύξεις, περισσότερο σε καθημερινή κλίμακα όταν ο ήρωας ψαχουλεύει τον σκουπιδοτενεκέ του σπιτιού για να βρει τα χάπια που παίρνει η γυναίκα του, ενώ στον "Υπόγειο κόσμο" το πάει σε άλλο επίπεδο, όταν τοποθετεί τον βασικό του ήρωα, σε μια εταιρία διαχείρισης αποβλήτων. Και μόνο για αυτά, αξίζει η ανάγνωση βιβλίων του, σου ανοίγει τα μάτια και το μυαλό για σημαντικά καθημερινά προβλήματα. Αν και οι κόσμοι που χτίζει μέσα στα βιβλία του είναι πολλαπλάσιοι κάθε μεμονωμένου μικρόκοσμου της καθημερινότητας!

    Συγγραφέας, που αν ζούσα σε μια παλαιότερη εποχή, θα του φιλούσα το χέρι και θα ψέλλιζα με ταπεινότητα... γοητευμένος!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Α, νομίζω πως και σε αυτήν την εποχή, το ίδιο γοητευμένη κι έτοιμη για χειροφίλημα θα ήμουν αν τον συναντούσα.

      Ο Ντελίλο έχει μια ικανότητα μαγική, χωρίς να μοιάζει καθόλου παρωχημένος- το αντίθετο είναι ένα σωρό σύγχρονες λεπτομέρειες που οι άλλοι συγγραφείς αποφεύγουν που μας μιλούν για την εποχή του- να μοιάζει να καταπιάνεται με τα πιο αρχέγονα ερωτήματα. Έστω κι αν μιλά για έναν γιάπι που κάνει ακόμα και το τσεκ-απ του μες στη λιμουζίνα του όπως στο Κοσμόπολις, ας πούμε.

      Τον συμπαθώ νομίζω περισσότερο από όλη τη φουρνιά των νέων Αμερικάνων συγγραφέων κι αυτό είναι μεγάλη κουβέντα όταν δίπλα στους σύγχρονους του πρέπει να βάλεις τον Γουάλας, τον Όστερ, τον Πύντσον, τον Φοερ και ούτω καθ' εξης...

      Διαγραφή
  3. Ανώνυμος12/4/13, 10:51 π.μ.

    Έχω διαβάσει ότι είναι ο καλύτερος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας μαζί με τον Πύντσον και τον Μακάρθυ!

    Δυστυχώς δεν τον έχω διαβάσει ακόμη. Ο "Λευκός Θόρυβος" είναι μια καλή επιλογή για την πρώτη επαφή;

    Γιάννης Μαργέτης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Πιστεύω πως ο "Λευκός θόρυβος" είναι μια πολύ καλή αρχή. Και το Κοσμόπολις το ίδιο. Εγώ πάντως με τον Λευκό θόρυβο ξεκίνησα, Γιάννη, και δεν το έχω μετανιώσει.

      Διαγραφή
  4. Λοιπόν Κατερίνα, δώσε βάση...

    Υπάρχει ένα παλαιοβιβλιοπωλείο στα Εξάρχεια που λέγεται "Το μικρό μοναστηράκι" ( http://www.tomikromonastiraki.gr/ ). Η ιστοσελίδα του δεν είναι τόσο ενημερωμένη όσο ο φυσικός του χώρος αλλά κάνοντας κατά καιρούς τυχαίες διαδικτυακές προσπελάσεις, μπορείς να πέσεις πάνω σε βιβλία διαμάντια. Το πλεονέκτημα αυτού του βιβλιοπωλείου είναι ότι στην προτεινόμενη τιμή, σου κάνει επιπλέον έκπτωση 50% (για τα παλιά-μεταχειρισμένα βιβλία. Για τα καινούρια δε ξέρω σίγουρα, πάντως και σε εκείνα υπάρχει έκπτωση). Για να μιλήσω με αποδείξεις, πωλούσε τον "Υπόγειο κόσμο" στην τιμή των 9 ευρώ, που σημαίνει ότι κατά την εξαργύρωση στο ταμείο με χρέωσε μόλις 4,5 ευρώ!

    Στέλνω τον αδερφό μου αντιπρόσωπο όταν κατεβαίνει στην Αθήνα. Εγώ δεν έχω πάει ακόμα στο βιβλιοπωλείο αλλά, σίγουρα θα ήταν ένα από τα μέρη που θα επισκεπτόμουν. Ρίξε μια ματιά! Τα μεταχειρισμένα βιβλία είναι σε πολύ καλή κατάσταση, ούτε σκισίματα, ούτε γραψίματα, με μια "εσάνς" δημοτικής βιβλιοθήκης όπου διάφορα χέρια και μάτια διέτρεξαν τις σελίδες τους. Μέχρι στιγμής, έχω αγοράσει από εκεί τον "Υπόγειο κόσμο", τον "Κόσμο κάτω από τα πόδια της" του Σάλμαν Ρούσντι, το "Λευκό χαμόγελο σε μαύρο φόντο" της Ζέιντι Σμιθ, το "Όταν όλα καταρρέουν" της Κράους καθώς και τη "Φωτιά" του Δημήτρη Χατζή (μόνο αυτό είναι κάπως ταλαιπωρημένο, γιατί η έκδοση μετράει τουλάχιστον 3 δεκαετίες) από τα οποία ευτύχησαν να διαβαστούν ο Ντελίλλο και η Κράους! Οι άλλοι στη σειρά τους! Όλα αυτά, ζήτημα αν μου κόστισαν 15 ευρώ! Και το αστείο είναι ότι όταν μου φέρνει το βιβλίο στο σπίτι ο αδερφός και πάω να τον πληρώσω, μου λέει "Πέντε ευρώ θα μου δώσεις τώρα! Με κερνάς ένα καφέ!"

    Υπάρχουν κάποια βιβλία ανεκτίμητης αξίας όπως τα Άπαντα δοκίμια ή πεζά του Μπόρχες, η Θεία Κωμωδία του Δάντη, Ο Άνθρωπος δίχως ιδιότητες του Μουζίλ, για τα οποία κλικάρω κάθε τόσο στην ιστοσελίδα μήπως κάποιος αδαής πήγε και το πούλησε στο παλαιοβιβλιοπωλείο. Για όλα τα άλλα, υπάρχει η Πολιτεία (παραφράζοντας μια γνωστή τηλεοπτική διαφήμιση).

    Υ.Γ. Ο "Υπόγειος κόσμος" δε σημαίνει ότι θα κοσμεί εσαεί την βιβλιοθήκη μου. Λίγη πίεση ή κάποια ενδιαφέρουσα αντιπροσφορά, μπορεί να με πείσει να τον αποχωριστώ!

    Υ.Γ. 42 Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί η αρχική του τιμή είναι τόσο υπερβολικά υψηλή. Στο βιβλίο, μερικά κεφάλαια χωρίζονται με κατάμαυρες σελίδες (το οποίο βρίσκω αισθητικά καλαίσθητο και πάντα βάση του συγγραφέα στου οποίου το βιβλίο φιλοξενούνται), μόνο αυτή η χρήση επιπλέον μελάνης θα μπορούσε κάπως να δικαιολογήσει την τιμή.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η αλήθεια είναι πως τέτοιου είδους εξορμήσεις δεν κάνω, αλλά τώρα πια δεν με παίρνει, θα αρχίσω να ψάχνομαι πιο πολύ. Κι αυτό ακούγεται ενδιαφέρον, κι άλλο ένα που μου έχουν συστήσει. Η προσφορά σου φαίνεται δελεαστική, αλλά το θέμα είναι τί θα σου δώσω. Μπας κι έχεις καμιά καλή ιδέα;

      Υ.Γ. Η Πολιτεία θα σε μισεί, μόλις ήμουν έτοιμη να δώσω τα 30 ευρώπουλα.
      Υ.Γ 42. Δεν σου δίνω ούτε τα άπαντα πεζά, ούτε τα άπαντα δοκίμια. Να εξηγούμαστε. :)

      Διαγραφή
    2. Καλή ιδέα έχω, εσένα δεν ξέρω αν θα καλαρέσει! Εξάλλου, εσύ η ίδια με παρότρυνες να το διαβάσω κάποια στιγμή ώστε να μπορώ να κάνω την σύγκριση. Καλά κατάλαβες, είναι το 2666! Το ξέρω, έχασες τον κόσμο κάτω από τα πόδια σου αλλά, μην απορρίψεις την πρότασή μου εν θερμώ, άφησέ την να δουλεύει μέσα σου, υποχθόνια και διαβρωτική, για μερικές μέρες.

      Ωστόσο, θα αφήσω και μερικές προτάσεις ακόμα. Μήπως έχεις διαβάσει κάποιο από τα εξής: "Βιργιλίου θάνατος" του Μπροχ, "Ζοφερός οίκος" του Ντίκενς, "Ιστορίες από την κολιμά" του Σαλάμοφ; Σε έσχατο στάδιο, ίσως δεχόμουν και τον "Ηλίθιο" του Ντοστογιέφσκι. Ρίξε και συ μερικές προτάσεις που θα μπορούσαν να σταθούν απέναντι στον Ντελίλλο. Δε θα υποκύψω εύκολα όμως, να ξέρεις!

      Υ.Γ. Θα πάρεις δώρο και το "Σενάριο γάμου" του Ευγενίδη που μου φάνηκε ψιλομάπα!

      Διαγραφή
    3. Μπρρρρ, και μόνο στην ιδέα ανατρίχιασα, δεν τα λένε έτσι απότομα αυτά άνθρωπέ μου, άκου το 2666....:P Δε στο δίνω, δε στο δίνω. Τις ιστορίες από την Κολιμά δεν της έχω, το "Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ" δίνω, άμα θες ντε και καλά να διαβάσεις φρίκη στη Ρωσία. Κάτι μου λέει πως δεν τα γλιτώνω τα 30 ευρώ, με έπιασαν οι κτητικότητες.

      Υ.Γ. Κι εμένα ψιλομάπα μου φαίνεται, για αυτό δεν το έχω πάρει παρ' όλο τον ντόρο.

      Διαγραφή
    4. Μμμμ... με έβαλες σε σκέψεις! (Περιττό να πω ότι, ειλικρινά δεν καταλαβαίνω την επιμονή σου να κατέχεις το 2666!... :-Ρ )
      Το "Αρχιπέλαγος γκούλαγκ" παλιότερα ήθελα να το διαβάσω οπωσδήποτε, κάπως ξεθύμανε η επιθυμία, όχι εντελώς όμως. Με τη συζήτηση αυτή μου ήρθε η επιθυμία να ξαναδιαβάσω τον Υπόγειο κόσμο για να δω που κυμαίνονται οι αντιστάσεις μου σε ενδεχόμενη πιθανότητα αποχωρισμού. Γενικά δεν είμαι κτητικός με τα βιβλία μου. Το μόνο που με φρενάρει είναι ο τρόπος που έφθασε αυτό το βιβλίο στα χέρια μου και η υπερβολική τιμή αν κάποια στιγμή θέλω να το ξαναγοράσω. Δεν κάνεις και συ δυο τρεις προτάσεις, με αφήνεις μόνο μου να στύβω το μυαλό μου! Αν μου δώσεις διορία για μετά το Πάσχα, θα μπορώ να σου πω με σιγουριά. Βέβαια, αν θέλεις μπορείς να δώσεις τα 30 ευρώ στην Πολιτεία (για να μη με μισούν και οι υπάλληλοί της!), μην δεσμεύεσαι από αυτά που σου λέω.

      Υ.Γ. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται σκληρές! Τύφλα να' χουν εκείνες των πολιτικών αρχηγών...

      Υ.Γ. 1 "Ψιλομάπα" ήταν πολύ επιεικής χαρακτηρισμός. Δεν ήθελα να εγείρω αντιδράσεις!

      Υ.Γ. 42 Που να σου έλεγα για Προυστ και τον χαμένο χρόνο του, που μου πέρασε μια στιγμή από το μυαλό... θα χειροδικούσες εναντίον μου μέσω της οθόνης!

      Διαγραφή
    5. Α, ναι, κι εγώ δεν την καταλαβαίνω...Μα τί το θέλω τέλως πάντων το 2666; :Ρ...

      Λοιπόν, αν τη γλιτώσει από την παραγγελία που θα κάνω αυτή την εβδομάδα, μπορεί και να έχεις ως το Πάσχα...

      Υ.Γ. Δεν προλαβαίνω να σου κάνω προτάσεις, έχω τον μικρό αρρωστούλη κι εμένα μαζί του.

      Υ.Γ. 42 Και μόνο που σου πέρασε η σκέψη από το μυαλό ήταν αποτρόπαιο.

      Διαγραφή
  5. Ανώνυμος12/4/13, 7:35 μ.μ.

    Τα παλαιοβιβλιοπωλεία είναι ενας ατελείωτος υπέροχος - γοητευτικός χώρος.
    Εχω βρεί πραγματικούς θησαυρούς αλλά και πολυ τσουχτερές τιμές.
    Τυχεροί όσοι μένετε στην Αθήνα απο αυτή την άποψη μόνο!!

    Καλό Σαβ/κο.
    Νίκος Θεσσ.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Υποθέτω σπάνια πράγματα σε τσουχτερές τιμές, ε;

      Καλό Σαββατοκύριακο να έχουμε.

      Διαγραφή