11/2/13

"Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου", J.W. Goethe





Ανοίγοντας κανείς τα «πάθη του νεαρού Βέρθερου» του Γκαίτε δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κατά πόσο διαβάζεται ακόμα με μια σχετική ευχαρίστηση ένα βιβλίο που γράφτηκε 1774, πώς και με τί θα ταυτιστεί. Κι όμως, αν προσεγγίσεις το βιβλίο σα λογοτεχνία κι όχι σαν μια αρχαιολογία, τότε θα συνειδητοποιήσεις πως ο καταπιεσμένος έρωτας του Βέρθερου για μια γυναίκα που ξέρει από την αρχή πως δεν μπορεί να έχει είναι αρκετά σύγχρονος για να συγκινήσει.

Ο Βέρθερος είναι ένας ευαίσθητος νέος, με πολλά ψυχικά αλλά και ακαδημαϊκά χαρίσματα που καταφτάνει σε μια πόλη σχετικά μικρή για να ξεφύγει από έναν ατυχή έρωτα. Εκεί περνά τη μέρα του κυρίως γυρίζοντας στη φύση και ζωγραφίζοντας που και που, αλλά ταυτόχρονα γνωρίζεται με τους ανθρώπους. Σε έναν χορό θα συνοδέψει κάποιες κοπέλες, ανάμεσά τους και τη νεαρή Λόττε, που ενώ ξέρει πως είναι λογοδοσμένη, θα ερωτευτεί παράφορα. Οι δυο νέοι κορτάρουν σχετικά αθώα, αν και ο Βέρθερος δίνεται ψυχή τε και σώματι σε αυτήν την σχέση, και δεν σταματούν να έχουν επαφές ακόμα κι όταν καταφτάνει ο αρραβωνιαστικός της Λόττε ο Άλμπερτ, ο οποίος δεν είναι αντιπαθής, αντιθέτως συχνά οι τρεις νέοι κάνουν όλοι μαζί παρέα.

Καθώς το πάθος του για τη Λόττε εξελίσσεται, ο Βέρθερος καταλαβαίνει πως δεν μπορεί να συνεχιστεί η κατάσταση κι αποδέχεται μια ανιαρή θέση δίπλα σε κάποιον πρέσβη για να φύγει. Εκεί η μονοτονία της δουλειάς, το κοντόφθαλμο αφεντικό του αλλά κυρίως η καλλιτεχνική φύση του δεν τον αφήνουν να στεριώσει. Κι έτσι γυρνά πίσω στη Λόττε που εν τω μεταξύ έχει παντρευτεί τον Άλμπερτ.

Το μυθιστόρημα είναι γραμμένο σε μορφή επιστολών που στέλνει ο νεαρός Βέρθερος σε έναν φίλο του, ενώ ο αφηγητής Γκαίτε που συγκέντρωσε αυτές τις επιστολές παρεμβαίνει λίγο, κυρίως στο δεύτερο μέρος. Είναι ένα κείμενο ευκολοδιάβαστο και συγκινητικό, μιλά για τον ανεκπλήρωτο έρωτα με μια πολυπλοκότητα και σαφήνεια που θα περίμενε κανείς από κάποιον του δικού μας καιρού. Κάτω από τα στρώματα του πάθους του Βέρθερου για τη Λόττε εμφανίζεται ο χαρακτήρας του, η ευαισθησία, η επιπολαιότητα, η ορμή του, η ανάγκη του να υπάρξει πέρα από τα συμβατικά πλαίσια κι όμως η συνεχής προσκόλλησή του σε αυτά∙ ως το δραματικό φινάλε.

Απόλαυσα τα πάθη του σα να ήτανε δικά μου, φρίκιασα μαζί του στην δημοσιοϋπαλληλίστικη θέση του, αγάπησα και μίσησα διαδοχικά τον σύζυγο-αντίζηλο. Περιέργως τις μέρες που το διάβαζα, το βιβλίο ακολουθούσε τις διαθέσεις μου (ή εγώ του Βέρθερου) και μου δημιουργούσε μια έντονη προσμονή, ακόμα κι αν ήξερα το τέλος, γιατί αποκαλύπτεται στην εισαγωγή. Μάλλον τελικά –στο βάθος- είμαι μια ρομαντική ψυχή.

«Τα πάθη του νεαρού Βέρθερου», Γκαίτε, μετ. Στέλλα Νικολούδη, εκδ. Άγρα, σελ. 344

Υ.Γ.  Η έκδοση των εκδόσεων Άγρα, αν και εξαιρετικά προσεγμένη και πλήρης, στην αρχή με αποπροσανατόλισε. Γύρεψα να διαβάζω παράλληλα και τις (υπερβολικά πολλές) σημειώσεις κι αυτό μου χαλούσε τη ροή της ανάγνωσης. Μόλις άρχισα να τις αγνοώ κατάφερα να απολαύσω το κείμενο. 



9 σχόλια:

  1. Ωραίος ο Βέρθερος. Κλάσικ, ίσως λίγο ξεπερασμένος ως αισθητική ρομαντισμού, αλλά πάντοτε δυνατός σε συναίσθημα και ουσία. Άσε που είναι και επίκαιρος με τον Βαλεντίνο που'ρχεται αύριο (εντάξει, πλάκα κάμουμε).

    Είναι πάντα όμορφο να ανατρέχει κανείς στα κλασικά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Α, αυτό δεν μου πέρασε από το μυαλό... Έπρεπε να την κρατήσω την ανάρτηση ως αύριο :Ρ

      Διαγραφή
  2. Αυτό το μπέρδεμα με τις άπειρες σημειώσεις το έχω συναντήσει σε πολλά βιβλία και δυστυχώς πάντα χαλάνε την απόλαυση!

    Τρελοτουρίστρια

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μόνο ιστορία αγάπης δεν είναι ο Βερθερος. Αγάπης προς μια γυναίκα. Αντίθετα η Λόττε συμβολίζει την ευτυχία-και την ελευθερία- που ψάχνει σε όλη την ζωή του ο άνθρωπος και επειδή δεν μπορεί να την αποκτήσει οδειγείται στην αυτοκτονία. Κάτι τέτοιο έγραψε και ο Ντοστογιέφσκι στους Αγερφούς Καραμαζόφ αν θυμάμαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. χμμμμ. Πολύ φτωχό αφιέρωμα αν σκεφτείς για ποιο έργο μιλάμε, το ρόλο που έπαιξε στην εξέλιξη της ανθρωπότητας και ποιος είναι ο συγγραφέας του. Ένας συγγραφέας που αν διάβαζε τα "έργα" που γράφονται σήμερα, θα τραβούσε τα μαλλιά του... με την (αντιπρόοδο), καθότι ακόμη βρίσκεται αιώνες μπροστά από την εποχή μας. ο "Βέρθερος" εξακολουθεί να σπάει στερεότυπα, εξακολουθεί να είναι επαναστάτης.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Η άποψη μου την ώρα που έκλεισα την τελευταία σελίδα είναι, δεν είναι αφιέρωμα. Δεν βρίσκεστε σε λογοτεχνικό περιοδικό, σε blog είστε.

      Διαγραφή
  5. Προτού διάβασω αυτό το βιβλιαράκι δεν είχα πιάσει τίποτα από τον Goethe. Άλλο ένα βιβλίο που με άφησε άναυδο. Η συγγραφική του δεινότητα είναι απαράμιλλη. Ομολογώ ότι από όλα τα λογοτεχνικά θέματα η ανεκπλήρωτη αγάπη είναι αυτό με το οποίο ταυτίζομαι απόλυτα. Είναι το κάτι από μια σχέση δυο ανθρώπων που αγαπιούνται αλλά είναι αδύνατον να εκπληρώσουν την επιθυμία τους. Ο Goethe περιέγραψε αυτή τη σχέση με ένα ανεπανάληπτο τρόπο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Ναι, και η αλήθεια είναι πως με οι φιλόλογοι έχουν τόσο κατακρεουργήσει τον Γκέτε με μελέτες και μεταπτυχιακά, που δεν πάει ο νους σου πως γράφει τόσο απολαυστική λογοτεχνία.

      Διαγραφή
  6. Ανώνυμος7/8/21, 1:30 μ.μ.

    Με αυτες τις μαλακιες του ρομαντισμου εχουμε αποπροσανατολιστει σαν ζευγαρια. Υπερβολικες προσδοκιες & απογοητευση. Ακου ερωτας ανευ ορων..Αυτο ειναι αρρωστο. Οι σχεσεις ειναι δούναι & λαβειν αλλιως να κοιταχτειτε σε κανα ψυχολογο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή