Ξεκινάω από την προϋπόθεση πως η ιστορία τού πρώτου βιβλίου είναι γνωστή, και για όσους την έχουν διαβάσει και ξαφνικά, από την μνήμη μου ξεχύθηκε η πλοκή και τα θέματα ενός άλλου έργου, του «μαγικού παιχνιδομάγαζου», της Αγγλίδας συγγραφέως Άντζελα Κάρτερ. Κι επειδή πιστεύω στην συνομιλία των βιβλίων και στα συγκοινωνούντα δοχεία ανάμεσα σε πλοκές, ιστορίες, μεταξύ δύο τόσο διαφορετικών συγγραφέων, θα περιγράψω αυτό το δεύτερο βιβλίο, για να ξεσηκώσω τούς αναγνώστες του βιβλίου του Barba.
Η ιστορία, λοιπόν, του δεύτερου αυτού βιβλίου αφορά την οικογένεια της έφηβης, 15χρονης Μέλανι, που, βλέποντας τον γυμνό εαυτό της στον καθρέπτη, και, δοκιμάζοντας το νυφικό τής μητέρας της, σε μια πρώιμη πρόβα της κατοπινής ενήλικης ζωής της, μαθαίνει ότι οι γονείς της, πολύ εύποροι και ανήκοντες στην ανώτερη κοινωνική τάξη της αγγλικής πρωτεύουσας, χάνονται σε αυτοκινηστικό ατύχημα, κι έτσι εκείνη και τα δύο μικρότερα αδέλφια της μένουν ορφανά, και πρέπει να πάνε να μείνουν στο σπίτι του αδελφού της μητέρας τους, του θείου Φίλιπ. Ο θείος Φίλιπ διαθέτει ένα μαγαζί όπου πουλάει τα παιχνίδια που κατασκευάζει˙ ανήκει στους οικονομικά αποτυχημένους της Κοινωνίας, κι έχει να τρέφει στο σπιτικό του, εκτός από τη γυναίκα του και τους δύο μικρότερους αδελφούς της. Τώρα, θα πρέπει ν’ αναλάβει και τα τρία ορφανά της ψηλομύτας κι επιτυχημένης αδελφής του.
Το σπίτι του θείου Φίλιπ, όπως το είδα εγώ από κοινωνιολογικής πλευράς, είναι διαρθρωμένο σε τρία επίπεδα, στο ισόγειο, υπάρχει το μαγαζί των παιχνιδιών, και πίσω από αυτό, το σπίτι, όπου βρίσκεται η οικογένεια κάτω από την απειλητική παρουσία του θείου Φίλιπ. Στον επάνω όροφο, μαζεύονται η γυναίκα του θείου Φίλιπ και τ’ αδέλφια της παίζουν μουσική και τραγουδούν, τις φορές που λείπει ο αφέντης απ’το σπίτι. Και στο υπόγειο, σ’έναν χώρο υποβλητικά τρομακτικό, γεμάτο από τις γιγάντιες φιγούρες που κατασκευάζει ο θείος Φίλιπ, βρίσκεται το τρομερό θέατρό του, εκείνο, στη σκηνή του οποίου, σκηνοθετεί τα αυτοσχέδια έργα του που έχουν πάντα σαν πλοκή και ιστορία, την καθυπόταξη των ζώντων ηθοποιών στις υπερμεγέθεις κούκλες, που είναι μαζί βασανίστριες κι αφέντες, και οι οποίες υπακούν στις εντολές μόνο του θείου Φίλιπ. Γιατί, η φοβερή παρουσία του θείου Φίλιπ, που είχε εφιαλτικό αντίκτυπο στην οικογένειά του, και κατ’ επέκταση και σ’ αυτήν της Μέλανι που προστέθηκε μαζί με τ’ αδέλφια της μετά το δυστύχημα των γονιών της, συνίσταται σε μια αποκρουστική παράσταση που επιμένει να γράφει και να σκηνοθετεί ο θείος Φίλιπ, και στην οποία, κάθε φορά τα παιχνίδια που κατασκευάζει ειδικά για την παράσταση και κινεί ο ίδιας, πρέπει να καταδυναστεύουν, να καθυποτάσσουν, να βιάζουν τους ανθρώπους ηθοποιούς, δηλαδή τα μέλη της οικογένειάς του.
Όλη η καταπίεση και απαξίωση που νοιώθει σχετικά με την Κοινωνία, και όπως αυτή φέρεται απέναντί του, βρίσκει την ευκαιρία να την μετατρέπει σε δύναμη κι εξουσία στο σπίτι του, στο δικό του βασίλειο και στην δική του μικροκοινωνία, όπου εκείνος, δυνατός αφέντης και δυνάστης, καταπιέζει γύρω του αυτούς που μπορεί κι έχει κάτω από τις διαταγές του. Για το φαγητό και τη στέγη λοιπόν που προσφέρει στη διευρυμένη πια οικογένειά του, γράφει και σκηνοθετεί τον μύθο του βιασμού της Λήδας από τον θεό Δία, με την μορφή Κύκνου, όπου τον ρόλο της Λήδας τον δίνει στην Μέλανι, κι εκείνον του Κύκνου σ’ ένα τερατόμορφο παιχνίδι που έχει κατασκευάσει για την περίσταση εκείνος, και που θα τον κινούσε ο μικρότερος αδελφός της γυναίκας του, συνομήλικος της Μέλανι, τον οποίο προτρέπει την κατάλληλη στιγμή, κι ενώ η Μέλανι έχει λιποθυμήσει από τον φόβο της, να προβεί σε πραγματικό βιασμό, πράγμα που ο μικρός αρνείται κι ο θείος Φίλιπ σκυλιάζει από το κακό του και τον χτυπά.
Έχουμε δηλαδή κι εδώ, όπως και στο βιβλίο του Barba, ανθρώπινα όντα, που κάτω από την δυναμική εξουσία κάποιου άλλου ανθρώπου, μεταβάλλονται σε πράγματα άψυχα, άβουλα και αδύναμα, σε κούκλες. Όσο για την δύναμη του ανήκειν, είναι κι αυτή πολύ δυνατή και στις δύο ιστορίες. Στην ιστορία της Carter, θέλει να αποδείξει ο θείος Φίλιπ στην ψηλομύτα κι αιθεροβάμονα ανιψιά του, πως ανήκει πλέον σε μιά φτωχή και οικονομικά στερημένη οικογένεια, από την οποία πολύ λίγα θα πρέπει να περιμένει, όσο για την ιστορία του Barba, όταν θέλησα το θεληματικό και δυναμικό κοριτσάκι να παίξει κι εκείνη και να γίνει η άβουλη κούκλα, ρόλο στον οποίο είχε υποχρεώσει όλες τις άλλες να υποστούν, μαζί με την συνακόλουθη κακομεταχείριση, δεν ήξερε πως αυτό δεν ήταν δυνατόν να γίνει. Οι ρόλοι δεν αλλάζουν μ’έναν λόγο και μια θέληση, αλλά μέσα από την καταστροφή, τον θάνατο, την πυρά. Ο θείος Φίλιπ της Carter, στο τέλος καίγεται μαζί με το μαγαζί του, κι έτσι, μ’ αυτόν τον τρόπο κι οι ρόλοι ανατρέπονται κι επέρχεται η λύτρωση κι η κάθαρση.
Νέλλη Σεληνιάδου
The Magic Toyshop, Angela Carter, Penguin, 1967, pg.200
Τέλειο κείμενο Νέλλη, θα περάσω αύριο να σου πω μπράβο απο κοντα, φθλακια!
ΑπάντησηΔιαγραφή