20/11/12

"Η χρονιά της μαγικής σκέψης", Joan Didion





Επώδυνο, επώδυνο, επώδυνο∙ αυτές οι τρεις λέξεις μπορούν μόνο να χαρακτηρίσουν την ανάγνωση του βιβλίου της Τζόαν Ντιντιον «Η χρονιά της μαγικής σκέψης» τόσο κοντά σε ένα δικό μου πένθος. Η συγγραφέας με μια καθαρή, σχεδόν δημοσιογραφική γραφή περιγράφει πώς ανταπεξήλθε τη χρονιά που πέθανε από ανακοπή ο άντρας της, με τον οποίο ήταν πολύ στενά συνδεδεμένοι και παντρεμένοι για κοντά σαράντα χρόνια. Στις 30 Δεκεμβρίου του 2003 κι ενώ η κόρη της Κιντάνα είναι στην εντατική σε σηπτικό σοκ λόγω μιας γρίπης που εξελίχθηκε άσχημα, ο Τζον  πέφτει νεκρός όσο τρώνε το βραδινό τους. Η ίδια η σκηνή του θανάτου του, το τι ακολούθησε, η φροντίδα της κόρης της που η υγεία της ολοένα επιδεινωνόταν, είναι το θέμα του βιβλίου που δεν είναι τίποτα άλλο από ημερολόγιο καταστρώματος μιας γυναίκας που αυτό ξέρει να κάνει καλά, να γράφει, και αυτόν μόνον τον τρόπο έχει στα δύσκολα για να επιβιώνει.

Τι κάνει το βιβλίο της Ντίντιον εκπληκτικό; Μα ο ίδιος ο πόνος. Έχοντας πρόσφατα βιώσει μια ανάλογη ξαφνική απώλεια, μπήκα για λίγο στα παπούτσια της μαμάς μου που κι εκείνη έχασε το ταίρι της των τελευταίων σαράντα χρόνων, τον κολλητό, τον αδελφό, τον σύντροφό της μέσα σε μια στιγμή. "Η ζωή αλλάζει γρήγορα. Η ζωή αλλάζει κάθε στιγμή που περνάει. Κάθεσαι για δείπνο κι η ζωή που ήξερες τελειώνει", λέει η ίδια. Συχνά χρειάστηκε να το κλείσω- η σκηνή που μια μέρα μετά κορφολογείς το πορτοφόλι του ανθρώπου σου (μέσα όπως κι ο μπαμπάς μου είχε διάφορες κάρτες, επαγγελματικές ταυτότητες και την καρτούλα του βηματοδότη- απινιδωτή – της ίδιας μάρκας αν είναι δυνατόν) είναι τόσο φρικτά καταγεγραμμένη στις δικές μου μνήμες, που μου ήταν αδύνατον να την ακολουθήσω- κι άλλες φορές έβαλα τα κλάματα. Κλάματα που όπως και στη Ντίντιον δεν μου έρχονται εύκολα, αντίθετα η αίσθηση του συνεχούς ιλίγγου που περιγράφει μου είναι απείρως πιο οικεία.

Ο θάνατος καταγράφεται στις (εξω)πραγματικές του διαστάσεις, το πένθος σαν αυτό που είναι, μια κρίση παραφροσύνης. Ταυτίστηκα με πολλά, κυρίως όμως  με την πεποίθηση πως αν με κάποιον τρόπο μπορούσες να γυρίσεις πίσω την ταινία, κάτι θα άλλαζες κι ο θάνατος δεν θα ερχόταν ∙ και την  ενοχή, μήπως αν τον είχα σύρει στο γιατρό, φαινόταν κουρασμένος, εκείνος το έλεγε, ο χρόνος μου είναι δανεικός. Και τελικά  με  την αδυναμία να αποδεχτείς την απώλεια, με την σιγουριά πως ο άλλος θα φανεί από τη γωνία, με  την αίσθηση πως είσαι εύθραυστος και μόνος, με αυτό βλέμμα που  συναντάς στα μάτια εκείνων μόνο που το έχουν βιώσει και που πριν δεν το αναγνώριζες καν.

Δεν ξέρω πως θα αξιολογούσα πριν 3 μήνες αυτό το βιβλίο, μπορεί να το έβρισκα υπερβολικό, ίσως κάπως κλινικό, άλλοτε τραβηγμένο από τα μαλλιά. Τρεις μήνες μετά ξέρω πως είναι αληθινό. 

"Η χρονιά της μαγικής σκέψης", Τζόαν Ντίντιον, μετ Ξένια Μαυρομάτη, εκδ. Κέδρος, 2011, σελ. 272

Υ.Γ. Όταν πρωτοείδα το βιβλίο στην ανάρτηση της αναγνώστριας είχα αποφασίσει να μην το διαβάσω. Δεν ξέρω αν μου έκανε καλό ή κακό. Μπορεί να ήταν κάθαρση, μπορεί να με βουλιάξει για λίγο. Ίδωμεν. 



11 σχόλια:

  1. " Και τελικά με την αδυναμία να αποδεχτείς την απώλεια, με την σιγουριά πως ο άλλος θα φανεί από τη γωνία, με την αίσθηση πως είσαι εύθραυστος και μόνος, με αυτό βλέμμα που συναντάς στα μάτια εκείνων μόνο που το έχουν βιώσει και που πριν δεν το αναγνώριζες καν."
    Αχ, έτσι είναι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Και τί καλά που πριν ιδέα δεν είχες για αυτό το βλέμμα, ε;

      Διαγραφή
  2. Ευχαριστώ για την αναφορά, αγαπητή Κατερίνα. Ναι, όπως έχω γράψει, το βιβλίο αυτό μπορεί να εκτιμηθεί κυρίως από όσους έχουν βιώσει παρόμοια εμπειρία. Την οποία δυστυχώς κι εγώ.
    Σε παρακολουθώ, αν και σπάνια αφήνω σχόλιο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Κι εγώ Κίκα μου σε παρακολουθώ κι ας αφήνω σπάνια σχόλιο. Το βιβλίο δεν πιστεύω πως θα ήταν άσχημο αν το διάβαζε κάποιος που δεν είχε την αντίστοιχη εμπειρία, απλά δεν θα τον άγγιζε στον ίδιο βαθμό. Λυπάμαι που ακούω πως το έχεις βιώσει.

      Διαγραφή
  3. Ανώνυμος22/11/12, 2:57 μ.μ.

    Σε σχέση με την απώλεια υπάρχει ένα μικρό παιδικό βιβλίο "Ένα αστέρι για μένα".
    Το προτείνω με όλη μου την καρδιά...
    Είναι ένα βιβλίο που βοηθά τα παιδάκια να εξοικειωθούν με την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου (στο εν λογω της γιαγιάς).
    Κατερίνα μου πιστεύω ότι αξίζει και σε σένα και στο σκιουράκι σου!

    Μια καινούργια-παλιά αναγνωστρια του blog που είναι επίσης μανούλα ενός 13μηνών μπεμπίνου :-), Α.

    (Υ.Γ.Παρακαλώ να μη θεωρηθεί διαφήμιση. Διαφορετικά αφαιρέστε το σχόλιο).

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Μην ανησυχείς Α., αν δεν μπορούσαμε εδώ μέσα να αναφέρουμε τα βιβλία που μας άρεσαν, τότε που;


      Όσο για το βιβλίο που προτείνεις μπορεί να μου φανεί χρήσιμο, γιατί μάλλον κάτι δεν κάνω καλά. Του λέω "Ο παππούς πήγε να ξεκουραστεί και δεν θα ξανάρθει", μου απαντάει "Είναι σπίτι του και κοιμάται", του λέει η μάνα μου "Ο παππούς είναι στο φεγγαράκι", λέει "Να πάρουμε πύραυλο να τον κατεβάσουμε", του λέω "Ο παππούς πέθανε, πήγε σε ένα άλλο μέρος για να κοιμηθεί", απαντάει "Κι εκεί δεν έχει ξυπνητήρι""....

      Να είναι καλά τα παιδάκια μας

      Διαγραφή
    2. Για τα παιδιά υπάρχει και το "Ο παππούς πετάει". Δε θυμάμαι συγγραφέα.

      Διαγραφή
    3. http://www.biblionet.gr/book/59767/Laube,_Sigrid/%CE%9F_%CF%80%CE%B1%CF%80%CF%80%CE%BF%CF%8D%CF%82_%CF%80%CE%B5%CF%84%CE%AC%CE%B5%CE%B9

      Για αυτό υπάρχει η βιβλιονετ... Μάλλον θα τα χρειαστώ.

      Διαγραφή
  4. Ανώνυμος22/11/12, 10:09 μ.μ.

    Αχ... η παιδική αθωότητα είναι τόσο μα τόσο αφοπλιστική...
    Δεν έχω λόγια!

    Χαίρομαι που δεν θεωρήθηκε διαφήμιση η πρότασή μου :-)

    Α.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. Ανώνυμος26/11/12, 8:33 μ.μ.

    Καλησπέρα Κατερίνα και χρόνια σου πολλά. Είμαι αναγνώστρια του Blog σου εδώ και αρκετό καιρό, αλλά δεν έτυχε να αφήσω κάποιο σχόλιο. Η αλήθεια είναι ότι είχα αρκετό καιρό να το επισκεφτώ μέχρι προσφάτως. Έχασα αιφνιδίως τον πατέρα μου από εγκεφαλικό στις 4/11 και μπήκα στο Blog σου για να πάρω ιδέα για κάποιο βιβλίο που θα με κάνει να ξεχαστώ. Τραγική ειρωνεία(;) να πέσω πάνω σε αυτό το Post και να μάθω και για τη δική σου απώλεια. Δεν ξέρω γιατί σου τα λέω αυτά... Συλλυπητήρια για το χαμό του δικού σου ανθρώπου.Για μένα παρήγορη σκέψη είναι ότι έζησε μια ζωή γεμάτη, με ανθρώπους που τον αγάπησαν και θα συνεχίσει να ζει στην καρδιά , στη σκέψη τους και μέσω των αναφορών τους γι' αυτόν. Αυτά...Συγνώμη αν σε κούρασα. Καλή συνέχεια με το βιβλίο σου. Εύχομαι από καρδιάς να πάνε όλα κάλα. Λία Ευαγγελόυδη

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  6. Λία μου, τα λες γιατί κάπου πρέπει να τα πεις, και κάνει καλό. Νομίζω πως όταν γλυκάνει ο πόνος, σε δέκα χρόνια, η ιδέα πως επρόκειτο για έναν άνθρωπο πλήρη -όχι ημερών ήταν νέος ο μπαμπάς μου- αλλά εμπειριών και ιδεών θα με παρηγορεί. Όπως και το ότι έφυγε άρχοντας, μέσα σε μια στιγμή, χωρίς καν να το καταλάβει, χωρίς πόνο. Προς το παρόν θα έλεγα να μην διαβάσεις το βιβλίο, είναι βασανιστικό. Και από πείρα ξέρω πως τα λόγια δεν μετράνε, θα τον θυμάστε αυτό είναι σίγουρο. Να είσαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή