16/9/21

"Εκπνοή", Ted Chiang

 






“Νομίζω πως με άνεση ο Τεντ Τσιάνγκ εδραιώθηκε μέσα μου ως άμεσος απόγονος του Φίλιπ Ντικ· κάτι σαν χαμένος γιος ή εγγονός του. Και αποκατέστησε την πίστη μου στην επιστημονική φαντασία, ως το μόνο λογοτεχνικό είδος που μπορεί να με σώσει από την ανία”.

Έτσι έκλεινα το κείμενο για την μόνη άλλη συλλογή διηγημάτων του Τεντ Τσιάνγκ, Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες. Κι είχα και δίκιο και άδικο. Δίκιο γιατί με την Εκπνοή ο εξαιρετικά ολιγογράφος Τσιάνγκ σίγουρα εδραιώνεται μέσα μου ως ο βασικός εκπρόσωπος της τωρινής λογοτεχνίας επιστημονικής φαντασίας. Κι άδικο, γιατί με αυτή την συλλογή ο Τσιανγκ προσπερνάει τον Ντικ, και κάνει αυτό που ίσως θα έκανε εκείνος αν δεν ήταν τόσο βουτηγμένος στις ουσίες, γράφει επιστημονική φαντασία που προχωράει βαθιά, και μιλάει για όλα τα σημαντικά και φιλοσοφικά της ανθρώπινης φύσης, αφήνοντας κατά μέρος την επιφάνεια.

Ήδη από το πρώτο διήγημα της συλλογής, το Ο έμπορος και η πύλη του Αλχημιστή, ο συγγραφέας φτιάχνει μια ιστορία που αφορά το ταξίδι στον χρόνο και τον χώρο και την ύπαρξη ή όχι του πεπρωμένου, που θα ζήλευαν κι οι Χίλιες και μια νύχτες. Το ταξίδι στον χρόνο μετατρέπεται έτσι σε φιλοσοφικό και θεολογικό ζήτημα.

Στον Βιολογικό κύκλο των λογισμικών όντων, που μάλλον έχει μέγεθος νουβέλας, ασχολείται με την τεχνητή νοημοσύνη, τα όρια του συναισθήματος και της γνώσης, πού μπορεί να οδηγήσει μια ανθρωπόμορφη, παιδική, εκδοχή της. Γιατί το μεγαλώνεις ένα ψηφιόν, είναι και δεν είναι όπως το να μεγαλώνεις ένα παιδί με σάρκα και οστά.

Στο Η αγωνία είναι ο ίλιγγος της ελευθερίας ο Τσιάνγκ διερευνά τα παράλληλα σύμπαντα, τι θα γινόταν μπορούσαμε να έχουμε επαφή με τους παράλληλους εαυτούς μας, τις πολλές εκδοχές της προσωπικότητας και της ηθικής μας. Αν το πεπρωμένο δεν είναι γραμμένο, και σε μια στιγμή μπορεί να πεθάνεις στο ένα σύμπαν και να συνεχίσεις να ζεις στο άλλο, ποιος είσαι.

Για να φτάσουμε στο κατ’ εμέ κορυφαίο, τον Ομφαλό, όπου η επιστήμη έχει ήδη αποδείξει πως υπάρχει Θεός, μόνο που… Εδώ πια καταπιάνεται άμεσα με το θείο για να κατδείξει πως όλα αφορούν τον άνθρωπο.

Ο Τεντ Τσιάνγκ μιλάει για τον χρόνο, τον τόπο, την ύπαρξη ή όχι της ελεύθερης βούλησης, του Θεού, για το νόημα της ανθρώπινης ζωής εν γένει. Δεν τον απασχολεί πια τόσο να γράψει για τα επιτεύγματά μας σε διακόσια χρόνια, απαγκιστρώνεται από την ανάγκη για τη ματιά στο μέλλον, γράφει για το παρόν, σχεδόν σαν να κάνει μια άτυπη φιλοσοφική πραγματεία. Ο Τσιάνγκ γράφει πολύ λίγο (αυτές οι δυο συλλογές είναι όλες κι όλες και δεν έχει άλλο), κι ας έχει σαρώσει όλα τα βραβεία. Συνεχίζω να έχω την αίσθηση πως καθένα από αυτά τα διηγήματα άξιζε να γίνει μυθιστόρημα. Όμως εκτιμώ την πυκνότητά τους, την ματιά τους, την προσοχή και το παίδεμα. Χαίρομαι που στην Ελλάδα ένας τέτοιος συγγραφέας μεταφράζεται από μια από τις ευφυέστερες μεταφράστριες μας (η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου το κέντησε το βιβλίο) και το βιβλίο βγαίνει με αυτό το εξώφυλλο, σε αυτές τις εκδόσεις. Ας ελπίσουμε πως κάτι επιτέλοους θα αλλάξει στον τόπο που οι μισοί αναγνώστες ακούν επιστημονική φαντασία και τρέχουν μακριά. Και σε αυτούς που είπαν «Είναι το καλύτερο βιβλίο του καλοκαιριού μου, δεν πρόκειται για επιστημονική φαντασία, αποκλείεται» η απάντηση είναι απλή: «Είναι επιστημονική φαντασία. Στα καλύτερά της».

                             
                                                                    Κατερίνα Μαλακατέ



"Εκπνοή", Ted Chiang, μετ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Ίκαρος, 2021, σ. 451

1 σχόλιο:

  1. Λάτρεψα τις ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες. Όπως και όλοι όσους ξέρω που το διάβασαν. Με το που είδα την ανάρτηση έδωσα παραγγελία για την εκπνοή. Φίλιπ Κ. Ντικ χωρίς ουσίες. Ωραίο.

    ΑπάντησηΔιαγραφή