Γιατί οι νέοι μας διαβάζουν λογοτεχνία και πώς να ξεπεράσουν αυτή την έξη.

[credits: Δημήτρης Δ.]

  

Η μανιώδης ανάγνωση λογοτεχνίας είναι έξις, χαρακτηριστική των καιρών μας και απειλητική για το σύνολο του ανθρωπίνου γένους. Το άτομο εθίζεται στην ανάγνωση μικρό, πιθανώς στην εφηβεία, χωρίς να παύουν να υπάρχουν περιπτώσεις εθισμού και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Αν και πρέπει να πούμε εδώ, πως όσο μεγαλώνει και ωριμάζει κανείς, οι πιθανότητες μειώνονται σημαντικά.

Επιχειρώντας να διερευνήσουμε τα αίτια του φαινομένου, θα πρέπει να ανατρέξουμε στις μικροποσότητες λογοτεχνικών κειμένων που ανευρίσκονται σε κάθε ελληνικό σπίτι, τη Μάνα της Περλ Μπακ, Τα άγουρα χρόνια, το Με και το Χωρίς οικογένεια, το Κάστρο, πιθανώς και τα Ψηλά Βουνά του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Υπάρχει μια πιθανότητα να φταίει κι εκείνος ο σκληρόδετος τόμος του Λουντέμη με το εξώφυλλο στο κόκκινο της Βουργουνδίας∙ ή έστω ο Ζορμπάς.

 

[Στο σπίτι μου, ειρήσθω εν παρόδω, είχε άπειρα paperbacks Asimov και Philip Dick, ένα σωρό πετσοκομμένους Ιούλιους Βερν, και το Brave new world, το Doors of perception and hell και το 1984. Μάλλον για αυτό η δική μου περίπτωση είναι ανίατη. ]

 

Στη μανιώδη ανάγνωση οδηγούν συχνά τα τραύματα της παιδικής ηλικίας. Παιδιά παρατημένα από γονείς παραδομένους στην καλοκαιρινή μεσημβρινή ραστώνη, κατατρομοκρατημένα από τη φράση «Κιχ μη βγάλεις, στην έκοψα τη γλώσσα, κοιμάται ο μπαμπάς», βαριεστημένα από την 12^η φορά που ξεφύλλισαν τον Μίκυ Μάους τους. Μοναχικοί έφηβοι που κρύβονται από τους δυνάστες τους και κάνουν κοπάνα στους διαδρόμους της αχανούς βιβλιοθήκης του ιδιωτικού τους σχολείο με έναν Ντοστογιέφκσι στο χέρι [εεε, συγγνώμην παρασύρθηκα από την προσωπική εμπειρία, επανέρχομαι]. Για τη βαρύτητα της κατάστασης ευθύνονται σαφώς τα κλασικά, ο Ουγκώ, ο Ντίκενς, ο Ζολά, ο Τολστόι και ο Κοσμάς Πολίτης.

Αν η έξη στα σκληρά λεγόμενα αναγνώσματα επέλθει σε τρυφερή ηλικία υπάρχει περίπτωση η κατάσταση να είναι μη αναστρέψιμη. Το ανθρώπινο μυαλό – εάν δεν μπει ένα όριο από νωρίς –,  έχει ανάγκη τη μυθοπλασία. Καίτοι οι υγιώς σκεπτόμενοι νέοι μας καταναλώνουν κουτσομπολιό, ποδόσφαιρο, τηλεόραση και shorts στο Youtube ικανοποιώντας επαρκώς αυτό το βίτσιο, μικρή μερίδα του πληθυσμού εθίζεται στα μυθιστορήματα και τον Ευρωπαϊκό κινηματογράφο.

Όταν το άτομο περάσει από τα σκληρά στα μαλακά αναγνώσματα των καιρών, η κατάσταση είναι πια τραγική. Το ερώτημα «αυτό τώρα εγώ θα θυμάμαι πως το διάβασα αύριο;» και το χειρότερο, «αυτό τώρα θα το διαβάζουν σε εκατόν πενήντα χρόνια όπως εγώ τον Γκόγκολ μου;» βασανίζει τη σκέψη και δημιουργεί δυσφορία, κάποιες φορές οδηγεί έτι δε περαιτέρω και στην αγχώδη διαταραχή.

Εν ολίγοις, ο ύπουλος εθισμός στην ανάγνωση, ταλανίζει τη νεολαία μας. Οι νέοι μας παραμελούν τα διαβάσματα του σχολείου, μετατρέπονται σε αντικοινωνικούς παρίες, λοιδορούνται στις παρέες και συχνά αρνούνται να συμμορφωθούν στα κοινωνικά πρότυπα. Η μανιώδης ανάγνωση μυθιστορημάτων προάγει τον ατομισμό και εξάπτει τη φαντασία οδηγώντας σε φαντασιοκοπίες πως καθείς μπορεί να έχει προσωπική άποψη και το δικαίωμα να κυνηγήσει το όνειρο της προσωπικής ευτυχίας και γαλήνης. Αυτό βεβαίως είναι ένας κίβδηλος κόσμος, μακριά από την πραγματικότητα και την κοινωνία. Απομακρύνετε τα παιδιά από τα βιβλία. Αφήστε τα να εξερευνήσουν με χαρά την αγορά εργασίας.

                             

             Κατερίνα Μαλακατέ