Δυσκολεύτηκα πολύ να τελειώσω τον «Θλιβερό τίγρη». Για την ακρίβεια, για ένα τόσο μικρό σε μέγεθος βιβλίο και ένα βιβλίο που μου άρεσε τόσο πολύ, το δίμηνο που μου πήρε να το τελειώσω μοιάζει αβάσταχτο. Ήταν αβάσταχτο. Ο «Θλιβερός τίγρης» είναι ένα βιβλίο που έχεις συνέχεια την ανάγκη να το κλείνεις, να βρίσκεις ίσως παρηγοριά στις σελίδες ενός άλλου βιβλίου, να απομακρύνεσαι. Κι έπειτα να ξαναχώνεις το μαχαίρι στην πληγή, όλο και πιο βαθιά, όλο και πιο βαθιά, χωρίς ανάσες, χωρίς εύκολους περισπασμούς, χωρίς έλεος ή σωσμό. Το λέει κι η ίδια η συγγραφέας, περίμενε η λογοτεχνία, η τέχνη, να τη βγάλει νικήτρια από την αχρειότητα. Η λογοτεχνία όμως δεν την έσωσε. Δεν έχει σωθεί.
Πρόκειται για ένα ιδίοτυπο autofiction— ρέπει προς τη μαρτυρία και τα απομνημονεύματα—, όπου η συγγραφέας ξεκινά με την απερίφραστη ομολογία αυτού που της συνέβη όταν ήταν παιδί, για πολλά χρόνια ο πατριός της τη βίαζε. Δεν την ενδιαφέρουν τα γεγονότα αυτά καθαυτά, το μυαλό της εξάλλου εν πολλοίς την προστατεύει, δεν θυμάται πόσων χρονών ήταν την πρώτη φορά, πέντε ή έξι, τη νοιάζει η ίδια η ψυχολογία ενός τέτοιου τραύματος, η σχέση μεταξύ του θύτη και του θύματος, που έχει λεπτές, λεπτότερες αποχρώσεις όσο σκαλίζεις βαθύτερα.
Για αρχή η συγγραφέας προστρέχει στον Ναμπόκοφ, αυτό θα τη σώσει, η λογοτεχνία, ο Χάμπερτ Χάμπερτ, ο κακοποιητής- πρωτοπρόσωπος αφηγητής. Δεν μπορεί να τη σώσει ένας άντρας, προφανώς. Μετά προστρέχει στις άλλες γυναίκες, στη Βιρτζίνια Γουλφ. Ούτε εκεί υπάρχει πάντα λύτρωση. Και στις αφηγήσεις των άλλων θυμάτων. Εκεί νομίζει πως προσωρινά θα βρει ελπίδα.
Όμως ούτε εκεί κρύβεται η λύση. Γιατί το κακοποιημένο παιδί δεν μπορεί ποτέ να ξεχάσει. Όσο κι αν το ασυνείδητο κρύβει τις λεπτομέρειες μιας πίπας στον πατριό, δεν μπορεί να κρύψει την ζημιά αυτής της πίπας. Η προσωπικότητα της ενήλικης διαμορφώθηκε από το συνεχώς τραυματιζόμενο παιδί, κι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει. Δεν επουλώνεται η πληγή. Δεν αλλάζει.
Δεν τίθεται θέμα συγχώρεσης, ούτε και λήθης. Πάντα θα υπάρχει αυτή που σαγηνεύεται, οι γυναίκες που του στέλνουν γράμματα στη φυλακή, η κόρη του, που λέει πως της στέρησε τον πατέρα της στην παιδική της ηλικία, πως εκείνη δεν θα τη βίαζε ποτέ. Η νέα οικογένεια μετά τη φυλακή, με μια νέα γυναίκα. Η συνεχής άρρητη θυσία της μάνας της, θυσίασε την καλή ζωή που είχε δίπλα στον κακοποιητή για να τον καταγγείλει για χάρη της. Οι κακοποιητές δεν αυτοκτονούν, τα παιδιά-θύματα αυτοκτονούν ως ενήλικες. Το θύμα μένει για πάντα ο φορέας του τραύματος, κι αυτό πρέπει να το διαχειριστεί.
Νομίζω πως αυτό που ενεργοποίησε την ταύτιση μέσα μου, ήταν η επιταγή για σιωπή. Μην το πεις, μην το πεις, θα χαλάσεις τη ζωή της μαμάς, της αδελφής, του μπαμπά, της μελλοντικής γυναίκας, των μελλοντικών παιδιών. Μην το πεις, εσύ θα φταίξεις για τη δυστυχία τους αν το πεις, εσύ φέρεις μόνο τη δυστυχία σου, αποδέξου του. Λες να έφταιξες;
Κι η μυθοπλασία, η λογοτεχνία, μπορεί να σε σώσει η λογοτεχνία;
Δεν είναι η λύση γιατί δεν υπάρχει καμία λύση. Μόνο να μην είχε γίνει. Αλλά έγινε κι αυτό δεν αλλάζει.
«Μια δημόσια δίκη για βιασμό ανηλίκου μοιάζει με κάτι άσεμνο, σαν να πλένεις την κιλότα σου μπροστά σε όλον τον κόσμο».
Και τότε γιατί γράφει, γιατί τα λέει, γιατί μιλάει, γιατί μίλησε.
«Αυτή τη φράση τη φράση που με στοίχειωνε επί σειρά ετών, όπως τη διατύπωσε ο ιστορικός των παγκόσμιων πολέμων -Βιάζουν διότι το μπορούν- θέλω σήμερα να τη χρησιμοποιήσω για λογαριασμό μου λες και ήταν ανέκαθεν η προσήκουσα απάντηση στην ερώτηση «γιατί». Γιατί γράφω αυτό το βιβλίο: Διότι μπορώ».
Ήρωας του βιβλίου δεν είναι ο βιαστής, αλλά η ίδια.
«Είμαστε πολλές, πολλοί. Κάθε χρόνο εκατοντάδες χιλιάδες άτομα ξυπνούν ή κοιμούνται μεταμορφωμένοι σε κάποιον ή κάποιαν σαν κι εμάς. Ένας στρατός σκιάς»
Δεν μπορεί να γιατρευτεί, ούτε να το καμουφλάρει με τη λογοτεχνία, ούτε να βρει ένα δίκιο. Μα μπορεί επιτέλους να τα πει. Κι αυτή είναι η νίκη της Σινό με αυτό το βιβλίο, μια νίκη στρατηγική, μια νίκη θριαμβευτική∙ επιτέλους του θύματος.
Δεν ξέρω αν μπορείτε να συνειδητοποιήσετε από αυτό το κείμενο την έκρηξη των συναισθημάτων που μου επέφερε ο «Θλιβερός τίγρης». Δεν θα μπω καν στον κόπο να αναρωτηθώ αν αυτό είναι λογοτεχνία. Είναι τέχνη πέρα από τα όρια και τους ορισμούς. Το θύμα απέκτησε φωνή. Κι εγώ ήμουν η ακροάτρια. Εγώ άκουσα. Αυτό μονάχα έχει σημασία.
Κατερίνα Μαλακατέ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.