"Flesh", David Szalay

       

Σπανίως γράφω για βιβλία που δεν έχουν ακόμα μεταφραστεί στα Ελληνικά, αν και διαβάζω (ή για να ακριβολογούμε ακούω) πολλά από αυτά. Το Flesh— «Σάρκα», θα το μετέφραζα, αν ήταν στο χέρι μου— είναι ένα από αυτά, γιατί κομίζει κάτι διαφορετικό, ξένο και πολύ οικείο ταυτόχρονα. Αν και ο Szalay έχει ως βασικό του θέμα τη σωματικότητα, το πώς το κορμί μας είναι αυτό που μας οδηγεί, και το μυαλό μερικές φορές ακολουθεί κι άλλες όχι, το ίδιο το μυθιστόρημα μοιάζει οστεώδες.

Ο κεντρικός πρωταγωνιστής, ο Ίστβαν, που τον γνωρίζουμε ως έφηβο αγόρι στην Ουγγαρία, και τον ακολουθούμε μέχρι να γίνει μεσήλικας, φαίνεται να παρασύρεται κάθε φορά, να μην παίρνει καμία απόφαση συνειδητά. Έπειτα βέβαια πληρώνει τις συνέπειες όπως όλοι μας. Έχει όμως κάτι το ξεχωριστό το πώς αντιδρά στο τραύμα, με έναν εντελώς "αντρικό" τρόπο, το αγνοεί. Δεν εντρυφεί σε τίποτα, αφήνεται στο κύμα και στον πολλαπλό πόνο, τόσο που αναρωτιόμαστε αν νιώθει πόνο, ή γιατί δεν νιώθει πόνο ή γιατί δεν φαίνεται πως νιώθει πόνο.

Ένα μέρος της τοξικής αρρενωπότητας των καιρών μας περικλείεται στην αγαπημένη απάντηση του Ίστβαν, «Οκ», ακολουθούμενη πολύ συχνά από το «Δεν ξέρω». Ο διάλογος στο βιβλίο, αυτά τα απανωτά μονολεκτικά «οκ», δίνουν τέτοια φρεσκάδα στην αφήγηση και είναι πολύ πιο αποκαλυπτικά από ό,τι πλοκή υπάρχει ή δεν υπάρχει. Γιατί είπαμε, εδώ βλέπουμε κόκκαλα, τον σκελετό ενός μυθιστορήματος αντί για το ίδιο το μυθιστόρημα, τα κόκκαλα και τη σάρκα, αντί για τη σκέψη.

Ο Ίστβαν είναι τελείως αποστασιοποιημένος από τη ζωή και ταυτόχρονα ζει μια φοβερά γεμάτη ζωή, από την Ουγγαρία στην Αγγλία και ξανά πίσω, από τη φτώχια στα πλούτη, κ.ο.κ. Η ζωή του συμβαίνει. Σε πόσους από εμάς δεν συμβαίνει η ζωή, πόσοι από μας δεν πλοηγούμαστε ως τον θάνατο με τον ίδιο τρόπο; Κι έτσι ο αναγνώστης ταυτίζεται σε ένα βαθύ υπαρξιακό επίπεδο με έναν φαινομενικά εντελώς αδιάφορο κεντρικό ήρωα, ένα ήρωα ούτε κακό, ούτε καλό. Έναν ήρωα που απλά υπάρχει. Και συνεχίζει να υπάρχει ό,τι κι αν συμβαίνει.

Ο Szalay καταφέρνει με αυτό το τόσο ολιγόλογο και λιτό μυθιστόρημα να φτάσει τόσο κοντά στην αποτύπωση της πραγματικότητας, χωρίς να προσφέρει καμία εξήγηση. Γιατί ούτε στην πραγματική ζωή υπάρχει, ούτε καν δικαιολογία. Για μένα αυτή η αποτύπωση, είτε της πραγματικότητας, είτε του τι συμβαίνει μέσα στο ανθρώπινο μυαλό, είναι ο σκοπός όλης της τέχνης, όχι μόνον της λογοτεχνίας. Πιθανολογώ με εντυπωσίασε τόσο πολύ, που κάποιος το κατάφερε.

                           

                                                                               Κατερίνα Μαλακατέ

"Flesh", David Szalay