"Χιόνι", Orhan Pamuk

Το «Χιόνι» με δυσκόλεψε πολύ. Δεν κρύβω πως είναι η τρίτη φορά που το πιάνω, τις άλλες φορές το είχα αφήσει πριν τη σελίδα 100 και πως για να τελειώσω τις κοντά 700 σελίδες του χρειάστηκε ενδιάμεσα να διαβάσω και δυο άλλα βιβλία, πράγμα που δεν μου συμβαίνει συχνά. Τις τελευταίες όμως 200 σελίδες τις διάβασα σε ένα βράδυ, σχεδόν απνευστί. Άντε τώρα να καταλάβεις, αν μου άρεσε ή δεν μου άρεσε. Ε, λοιπόν μου άρεσε.

Το μυθιστόρημα ακολουθεί το ταξίδι τριών ημερών του, ήσσονος φήμης,  Τούρκου ποιητή Κα, πολιτικού εξόριστου στη Γερμανία, στην απομακρυσμένη πόλη Καρς, κοντά στα σύνορα με την Αρμενία. Ο ευαίσθητος αυτό άνθρωπος βρίσκεται εκεί για να ερωτευτεί την πανέμορφη Ιπέκ, που όμως όπως όλοι οι συμπολίτες της είναι βαθιά χωμένη στο πολιτικό παιχνίδι που παίζεται στην Τουρκία. Ο άθεος Κα, μπερδεύεται από σεΐχηδες και ιμάμηδες για το αν πιστεύει ή όχι, μπλέκεται με τους Ισλαμιστές, με ένα γελοίο «θεατρικό», τοπικό πραξικόπημα των Κεμαλιστών, με τα κορίτσια με και χωρίς μαντίλα, με τα κορίτσια της μαντίλας που αυτοκτονούν για να μην την βγάλουν κι όμως έτσι θεωρούνται άθεα και πάνε στην κόλαση. Γίνεται χωρίς να το θέλει πιόνι όλων αυτών, βλέπει δεκάδες ανθρώπους να πεθαίνουν στο διάβα του, ερωτεύεται, ονειρεύεται την ευτυχία μακριά από την Τουρκία και γράφει ποίηση σα δαιμονισμένος, ενώ είχε χρόνια να το κάνει.

Το βιβλίο έχει γραμμική δομή και αφήγηση, αν εξαιρέσει κανείς πως ο αφηγητής μας συστήνεται και είναι ο ίδιος ο συγγραφέας που είναι φίλος αδελφικός του Κα, και στην αρχή δυσκολεύτηκα να ταυτιστώ όχι με τον ήρωα που είναι εξαιρετικά καλά δουλεμένος, αλλά με την κατάσταση. Η τούρκικη ψυχοσύνθεση, τόσο κοντά αλλά και τόσο μακριά μας, οι λεπτές πολιτικές, θρησκευτικές, κοινωνικές, φυλετικές ισορροπίες με κούρασαν. Και το χιόνι, πανταχού παρόν, πανέμορφο, εξοργιστικά καταθλιπτικό. Αυτό και το ερώτημα της μοίρας, της ευθύνης για τον τόπο που γεννήθηκες, για το πόσο αυτό σε καθορίζει πέρα και εκτός χαρακτήρα, ο παραλογισμός της πολιτικής και της θρησκείας. Τα τελευταία, βέβαια είναι ταυτόχρονα αυτά που κάνουν το βιβλίο αξιοδιάβαστο και με αντάμειψαν για την επιμονή μου.